چهار دیواری اختیاری نیست!

با رشد شهرنشینی، افزایش جمعیت شهری در کنار کمبود فضای ساخت و ساز و نیز کاهش هزینه های خرید مسکن، جهان در قرن گذشته به آپارتمان نشینی روی آورد تا تغییرات بنیادی و اساسی در نحوه و شکل زندگی خود به وجود آورد.

تغییراتی که گاه از سر شوق و اشتیاق بود. البته گاهی این تغییرات از سر اجبار و نیاز در جامعه نیز به وجود آمد که دیگر چاره ای برای فرار از آن وجود نداشت. خارج شدن خانه‌ ها از فضایی که وسعت آن امروزه برای نسل جدید کمتر در تخیل می گنجد و تبدیل شدن آنها به خانه هایی در ابعاد کوچکتر، به گونه ای که هر خانه روی خانه ای دیگر بنا شده، مدلی از زندگی را شکل بخشیده است که به آن آپارتمان نشینی می گویند. به واقع غالب افرادی که به زندگی آپارتمان نشینی روی آورده اند از خانواه های هسته ای جدا شده و وارد فضای امروزی شده اند .

با توجه به شروع ساخت و ساز مجتمعهای آپارتمانی از دهه 40 شمسی در ایران که تعداد آنها از تعداد انگشتان دست فراتر نمی رفت، قانون تملک آپارتمان ها در سال 1343 به تصویب رسید و آیین نامه اجرایی آن نیز چهار سال بعد یعنی 1347 تدوین شد. اما به دلیل نقصان در برخی مفاد آیین نامه مذکور در دهه 60 شمسی در حالی مورد بازبینی مجدد قرار گرفت که مردم در این دهه به زندگی در آپارتمان روی آورده و در کشاکش زندگی در این مجتمع ها با مشکلات مختلفی روبه رو شده بودند.

پذیرش قواعد زندگی شهرنشینی امروز به معنی پذیرش تغییراتی در الگوهای زیستی در اطراف ماست. این تغییرات در رفتارهای ما نیز وارد شده، علایق و قوانین جدید را به زندگی ما تحمیل می کنند. پس مفهوم خانه از قالب کهن و دیروزی خود که همه امور اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در چارچوب آن حل می شد، تهی شده است.

این تغییرات به قالب زندگی اجتماعی ما با دیگران نیز سرایت کرده اما به همین محدود نمانده است. زندگی های امروزی در حقیقت ماهیت شیشه ای یافته اند. خانه ها یا همان آپارتمان ها شیشه ای شده اند. در چنین شرایطی فرهنگ آپارتمان نشینی به معنای توجه به آداب، قواعد و الزام های زندگی در محیط جمعی معنا و مفهوم پیدا می کند و دوری از آن باعث بالا رفتن مشکلات اجتماعی می شود.

در این مجموعه فرهنگ مجموعه ای از هنجارها، قوانین و عادات، آداب و رسوم، عقاید و باورها و ارزش ها و الگوهای ارتباطی و نیز امور مادی ارزشمند و معقول یك جامعه است كه افكار احساسات و رفتار اعضای آن اجتماع را شكل می دهد و یا به نوعی تحت تأثیر قرار می دهد .

زمانی یك فرهنگ تحقق پیدا می كند كه راجع به همان موضوع خاص مورد پذیرش و مقبولیت اجتماعی قرار گرفته باشد در واقع از سد مقبولیت فردی گذشته باشد. بسیاری از امور مقدسی هستند كه نزد فرد مقبولیت دارند اما زمانی این امور به شكل فرهنگ در می آید كه به مقبولیت اجتماعی نیز برسد .

اما مشکلات زندگی آپارتمانی از زمانی آغاز شد که خانواده ها هم چنان پیرو زندگی سنتی خود در خانه های حیاط دار بودند به گونه ای که صحبت کردن با صدای بلند، رفت و آمد در هر زمان از شبانه روز، بلندی صدای تلویزیون، رادیو و ضبط صوت تا آن میزان که تمایل دارند و با این تفکر که چهار دیواری اختیاری است!

در حقیقت مردم ما اگرچه از خانه های حیاط دار به آپارتمان های چند طبقه کوچ کرده اند اما نتوانستند خود را با فرهنگ جدیدی از زندگی تطبیق دهند و متاسفانه تراکم افراد در یک فضای کوچک همراه با امکانات اندک افراد را دچار مشکل و حاشیه می کند .برخی از آن ها معتقدند چون پول خرید، رهن و یا اجاره ملک را داده اند می توانند هرگونه که بخواهند زندگی کنند. آنچه از شواهد امر بر می آید فرهنگ، نخستین شاخصه به وجود آمدن امکان مناسب برای آپارتمان نشینی است.

از دیگر مشکلات زندگی آپارتمان نشینی توافق نداشتن ساکنان در نحوه استفاده از مشاع ها، وجود سلیقه ها و فرهنگ های گوناگون و نیز اختلاف محسوس اجتماعی میان ساکنان همچنین نبودن ضوابط و مقررات مدرن برای طراحی، ساخت و بهره برداری از مجتمع ها، بی توجهی ساکنان به حقوق همسایگان و الزام نداشتن آنها به جبران خسارت های احتمالی تنها بخشی از مشکلات آپارتمان نشینی است.

بنابراین بسیاری از کارشناسان، مشکلات آپارتمان نشینی و اختلاف میان همسایگان را در نتیجه نادیده گرفتن دو نکته اساسی می دانند.

ابتدا فرهنگ آپارتمان نشینی و سپس آموزش آپارتمان نشینی. برای آنکه این دو نکته را در رفتار و روابط به گونه ایی باز یابیم که به ایجاد مناقشات و تنش ها ختم نگردد باید آموزش فرهنگ آپارتمان نشینی را در اولویت مباحث شهرنشینی قرار دهیم.

در نتیجه از آن جایی كه انسان با همسایه خود ساله ا در یك محل زندگی می كند، لذا ارتباط و بر خورد زیادی با او پیدا خواهد كرد كه هر چقدر این برخوردها جنبه نیكوتری به خود بگیرد انسان آرامش و سكونت بیشتری خواهد داشت و بالعكس اگر همسایه او حقوق دیگران را رعایت نكند زندگی برا ی او سخت و آزار دهنده خواهد شد .

در این خصوص بالا بردن آگاهی شهروندان از زندگی شهرنشینی و قواعد و اصول آن، زندگی آپارتمان نشینی را سهل و ساده می کند و نهایتا درصورتی که فرهنگ سازی انجام شود شهروندان امنیت اجتماعی را بیشتر احساس می کنند. چنین ضرورتی موجب شده است شهرداری تهران با جدیت کلاس های آموزش آپارتمان نشینی را در دستور کار خود قراردهد.  شهرداری تهران سعی دارد تا شهروندان را آموزش دهد در قالب زندگی امروز برخی اختیارات ما محدود شده و نقشهای تازه ای به نقشهای قدیمی در زندگی افزوده شده است. در چنین شرایطی دیگر "چاردیواری اختیاری" نیست.

منبع : تابناک / مهر