معرفی امامزاده یحیی

در کوچه پس کوچه های خیابان بوذر جمهری نو سابق (15 خرداد فعلی) خیابانی که حدود 50 سال از عمرش می گذرد و خیابان ری را به چهار راه سیروس وصل می کند. این خیابان با خراب شدن چندین خانه ساخته شده است. پرسان پرسان سراغ امامزاده یحیی را گرفتیم که سر کوچه نامش را نوشته بودند، امامزاده یحیی و امام زاده محمد که در جوار یکدیگر بودند.

خیابان قدیمی که چون مار میان خانه های جدید و قدیم پیچ خورده بود مردم را به امامزاده راهنمایی می کرد. پنجره های آهنین سبز رنگ نشانه این بود که به تازگی تعمیر و بازسازی شده است.

اولین چیزی که جلب نظر کرد در قسمت غرب امام زاده درخت چنار بزرگی بود که بر روی آن تابلوئی بزرگ نصب شده و گذشت 780 سال را نشان می داد با زنجیر قسمت هایی از آن را به هم بسته بودند تا نشکند. و در زیر آن تابلوی قدیمی دیگری از میراث فرهنگی به چشم می خورد که مربوط به سال 1330 بود و قدمت این ساختمان را نشان می داد،گفته می شد این چنار که از نظر بزرگی سومین چنار تهران است قبلاً در جلوی امامزاده بوده است و حالا پس از گذشت سال ها پنجره امامزاده را به بیرون ادامه دادند تا چنار کهنسال درون حیاط قرار گیرد.

ضریح حضرت امامزاده یحیی در اطاقی به مساحت حدوداً 50 متر مربع قرار گرفته است که در وسط،ستون هایی است که داخل آن به صورت درگاه های کاشی کاری شده ای در دو قسمت بالایی و پائینی قرار دارد.

بانی و سازندگان بنا: بر اساس کتیبه صندوق مرقد،عضدالدوله ملکشاه غازی فرزند ملک شاهرخ دستور ساختن صندوق را داده و استاد حسن و استاد محمد فرزندان حسن لواسانی آن را ساختند.

سیر تحول بنا: بر اساس کتیبه موجود در ساختمان جدید،بنای قدیمی بقعه شامل برج خشتی متعلق به قرن هشتم هجری قمری بوده است. این بنا یک گنبد آجری دوازده وجهی هرمی شکل بر بالای خود داشت. در عهد قاجاریه به اطراف این برج،اتاق ها،ایوان و مستحدثات دیگری افزوده سطح خارجی گنبد را کاشیکاری کردند. در سال 1318 ه.ش. بنای امامزاده و صحن آن به طور کلی منهدم گردید و در قسمتی از اراضی آن در سال 1319 ه.ش. یک مؤسسه دولتی احداث شد. و لیکن مرقد که در عمق چهار متری زمین و در سردابی قرار داشت محفوظ ماند. در سال 1320 ه.ش. تجدید بنای بقعه و صحن توسط وزارت فرهنگ صورت گرفت. بنای جدید بر اساس نقشه برج قدیمی و با همان ابعاد دوباره سازی گردید و تنها به دلیل کمتر شدن جرز دیوار ها به فضای داخل گنبد خانه افزوده شد. قسمت های دیگری شامل ایوان،کفش کن،اتاق موزه و دفتر آستانه و کتابخانه به تدریج تا سال 1330 ه.ش. به بنا اضافه گشته و کاشیکاری گنبد و تزئینات ملحقات بنا انجام گرفته است.

بر روی کتیبه ای که بر روی ضریح نصب شده است سال 1358 را نشان می دهد که در زمان امام خمینی (ره) بازسازی شده است.

المیرا میرزائی

منابع :

تاریخ تهران - قسمت مرکزی،عبدالحجت بلاغی

آثار تاریخی طهران،محمد تقی مصطفوی