چه‌ می‌خواستیم، چه شد! (قسمت سوم و پایانی)

با تمام اخبار و حاشیه‌ها استقبال قابل قبول از نسخه دوبله شده «فرار از زندان» انگیزه پیگیری جدی‌تر برای ورود دیگر مجموعه‌ها را بوجود آورد و «لاست» بهترین گزینه برای ارضای این انگیزه بود. هم‌زمان با تکاپوی موسسه قرن 21 اما کلید خوردن رقابت میان دو مجموعه داخلی در شبکه نمایش خانگی بازار این شبکه را گرمتر کرد. به همین بهانه موسسه «تصویر دنیای هنر» برای رقابت پایاپای با رقیبان، در کنار مجموعه «قلب یخی» بعنوان اولین مجموعه داخلی شبکه نمایش خانگی دوبله و توزیع سریال پرطرفدار «24» را در دستور کار قرار داد. سریالی که از نظر استراتژیک مورد توجه بسیاری از تحلیل‌گران بود و از همین‌رو عرضه آن به عنوان یک محصول شبکه نمایش خانگی مستلزم برخی تمهیدات. آیتم نقد و بررسی مجموعه توسط سه کارشناس در پایان هر بخش این مجموعه ایده موسسه تصویر دنیای هنر برای ارائه یک «محصول بی‌خطر» بود. مسعود فراستی، بهرام زند و نادر طالب‌زاده کارشناسانی بودند که به دعوت این موسسه به نقد و بررسی مجموعه «24» نشستند تا به تعبیر مسعود فراستی (در ابتدای همین نشست) به این سوال پاسخ دهند که «24 چیست؟ چرا ارائه‌اش در شبکه نمایش خانگی صحیح است؟ و چگونه می‌توان آن را بهتر دید؟»

انتشار 24 بدون «سم»!

با این تمهید مجموعه «24» با مدیرت دوبله بهرام زند در اسفندماه 89 راهی شبکه نمایش خانگی شد و شركت تصویر دنیای هنر در متن خبر ورود این محصول به شبکه نمایش خانگی به «بینندگان محترم» توصیه کرد «حتما قبل و یا بعد از تماشای قسمت اول تا چهارم سریال 24، میزگرد مذكور را نیز مشاهده فرمایند.» این میزگرد ارائه مجموعه «24» را به‌صورتی که نادرطالب‌زاده آن را «بدون تعدیل» و «همراه با سم» خوانده است ممکن کرد تا پی‌گیران ورود مجموعه «لاست» به شبکه نمایش خانگی برای پاسخ به منتقدان احتمالی دست به اقدامی مشابه بزنند و این مجموعه محبوب را به انضمام تحلیل‌های استراتژیک «حسن عباسی» روانه بازار کنند.

با ورود «لاست» بعنوان یکی از پیش‌گامان ورود موج سریال‌های خارجی به ایران (همان موجی که در‌آغاز برخی آن را تب خواندند!) دیگر بعید است خبر داغی لااقل در آینده نزدیک در این حوزه مخابره شود. «لاست» در کنار «فرار از زندان» و «24» مهمترین مجموعه‌هایی بودند که هرکس درباره کیفیت استقبال مخاطبان داخلی از نسخه‌های رسمی آن‌ها پیش‌بینی داشت و امروز با ورودشان به شبکه نمایش خانگی همه گمانه‌زنی‌ها به ساحل «تحلیل» رسیده‌است. تحلیلی که شاید خروجی آن پاسخ به سوالاتی از این دست باشد که «آیا استقبال از این مجموعه‌ها تناسبی با علاقه مفرط و فراگیر تماشای نسخه‌های اصلی داشته‌است؟»، «آیا آن‌گونه که می‌پنداشتیم ارائه این آثار عطشی را فروکش کرده‌است؟»، «رسانه ملی امروز چه تحلیلی درباره توفیق یا عدم توفیق این مجموعه‌ها در شبکه نمایش خانگی دارد؟» و... سعید رجبی فروتن در مقام مدیر کل دفتر همکاری‌های سمعی و بصری و نمایش خانگی و بعنوان یکی از پیگیران و ناظران صاحب‌نظر این حوزه گزینه‌ای مناسب برای فتح باب این «تحلیل» است.

پاسخ به عطش مخاطب؟

رجبی‌فروتن درباره کیفیت ورود و استقبال از سریال‌های خارجی در شبکه نمایش خانگی معتقد است: «نمی‌توان با لحن خوش‌بینانه گفت ترجمه، دوبله، اصلاح و نمایش با تأخیر سریال‌های خارجی توانسته‌است عطش و اشتیاق مخاطبان شبکه نمایش خانگی را پاسخ دهد. با تأخیری که ما در این زمینه داریم و اصرار بر اینکه صبر کنیم پخش یک مجموعه به طور کامل از شبکه مبدأ به پایان برسد تا براساس کلیت محتوایی برای ارائه آن در شبکه نمایش خانگی تصمیم‌گیری کنیم خود به خود طراوت و تازگی این آثار از دست می‌رود. پیگیران حرفه‌ای هم چنین صبر و تحملی ندارند. بنابر این توزیع این آثار تنها به کار کسانی می آید که علاقمند دوباره‌بینی و فعالیت‌های پژوهشی هستند به‌خصوص اگر بتوانیم مطابق با وعده‌ای که مطرح شده‌است آثار را به انضمام مباحث کارشناسی روانه بازار کنیم. این خود می‌تواند به یک جذابیت فرامتنی برای این محصولات بدل شود.» فروتن در ادامه به نکته دیگری اشاره کرده و می‌گوید: «باید توجه داشت که در حال حاضر مجموعه‌های بسیاری به ‌طور همزمان از شبکه‌های مختلف ماهواره‌ای در حال پخش است که بدلیل محدودیت ظرفیت پخش ما بالاجبار ناگزیر از انتخاب و گزینش در میان این آثار هستیم که این گزینش خواه ناخواه بخشی از مخاطبان بالقوه ما را کاهش می‌دهد. اما همین که ما از کنار پدیده‌ای به نام سریال‌های استراتژیک غرب بی‌واکنش عبور نکرده‌ایم، نشان از بصیرت و دقت‌نظر فعالان عرصه نمایش خانگی دارد.»

این یک حرکت بومی است

وی درخصوص اثرات مثبت این حرکت می‌گوید: «با این کار حداقل مخاطبان را در تجربه جدیدی شریک کرده‌ایم و از نظر تکنیکی هم توانسته‌ایم سواد بصری و بینش مخاطبان نسبت به این قبیل سریال‌های جهانی را عمق ببخشیم. از طرفی هم اگر ملاحظات رسانه ملی را در نظر داشته باشیم شبکه نمایش خانگی توانسته‌است تا حدود بسیاری خلاء بی‌توجهی به این سریال‌های خاص را بپوشاند.» فروتن صراحتاً تأکید دارد: «درآینده هم باید چنین مجموعه‌هایی را رصد کنیم و با بهره‌گیری از ذوق و سلیقه مترجمان و دوبلورهای کشورمان آن‌ها را با بهترین کیفیت در اختیار علاقمندان قرار دهیم.» با وجود این تأکید اما مدیر کل دفتر همکاری‌های سمعی و بصری و نمایش خانگی در پایان به نکته‌ای اشاره می‌کند که بهترین حسن ختام برای این مرور کوتاه محسوب می‌شود: «چیزی به نام دوبله در بسیاری از کشورها وجود ندارد و در اکثر موارد شاهد پخش مجموعه‌های جهانی با اندکی تأخیر در شبکه‌های تلویزیونی کشورهای مختلف هستیم. امر متعارف برای این بازپخش هم استفاده از زیرنویس است. پس به تعبیری می‌توان ارائه این گونه سریال‌های خارجی بصورت دوبله و در شبکه نمایش خانگی را حرکتی بومی قلمداد کرد که هنوز در مرحله آزمون و خطا قرار دارد.»