خمیازه چه فوایدی دارد؟

آیا خمیازه کشیدن به معنای خستگی و کسل بودن است؟ در 90 درصد موارد، خمیازه کشیدن به دنبال افت اکسیژن در بدن فرد رخ می‌دهد. برای مثال بعد از مدتی نفس کشیدن به صورت مقطع و کوتاه، ناگهان شخص خمیازه کشیده و با این کار بدن او میزان اکسیژن مورد نیاز را دریافت می‌کند، پس در حقیقت خمیازه پاسخی به نیاز فرد به هوای بیشتر است، نه دلیلی بر خواب آلودگی.

در خمیازه چه بخش‌هایی از بدن موثرند؟

خمیازه یک بازتاب غیرارادی عصبی است که در آن، ابتدا به طور هم‌زمان وارد کردن هوا به درون ریه‌ها و کشیده شدن پرده گوش رخ می‌دهد و به دنبال آن، بازدم اتفاق می‌افتد.

در خمیازه، بخش‌های بسیاری از بدن به کار می‌افتند. اول، دهان شما باز می‌شود و فک پایین می‌آید و اجازه عبور هر چه بیشتر هوا را می‌دهد.

سپس، هنگامی‌که دم انجام می‌دهید، هوا درون ریه‌های‌تان را پر می‌کند، عضلات شکم‌تان شل می‌شود و عضله دیافراگم که بین قفسه سینه و شکم است، به پایین حرکت می‌کند.

بعد از این که هوای تنفس‌شده ریه‌ها را پر کرد، مقداری از این هوا در هنگام بازدم از ریه‌ها خارج می‌شود.

دلایل خمیازه کشیدن

1- هنگامی که میزان دی‌اکسیدکربن خون بالا می‌رود و اکسیژن آن کم می‌شود، با خمیازه کشیدن فرد اکسیژن بیشتری وارد بدن می‌کند. افزایش دی‌اکسید کربن در خون، باعث خواب آلودگی می‌شود و حتی نوعی مسمومیت ایجاد می‌کند که انسان را به خوابیدن وا می‌دارد.

2- خمیازه کشیدن راهی برای کنترل درجه حرارت مغز است. خمیازه، مغز شما را خنک می‌کند.

3- خمیازه به خاطر تمایل به کشیدن عضلات بدن است.

4- بی‌قراری و عصبی بودن هم به عنوان یک دلیل احتمالی خمیازه هستند.

5- خمیازه کشیدن به افزایش هوشیاری فرد کمک می‌کند.

6- خمیازه کشیدن ناشی از واسطه‌های شیمیایی عصبی در مغز است که بر عواطف، خلق و خو، اشتها و سایر پدیده‌های روانی اثر می‌گذارد. هر چه تعداد بیشتری از این ترکیبات در مغز فعال شوند، تعداد خمیازه‌ها افزایش می‌یابد.

مسری بودن خمیازه

بر اساس یک نظریه، خمیازه کشیدن مسری است. علت مسری بودن خمیازه، ممکن است به سلول‌های عصبی آینه‌ای (سلول‌های عصبی در قشر بخش پیشانی مغز) مربوط باشد.

اثرات مفید خمیازه

1- خمیازه کشیدن برای درمان مشکل صوتی افراد در صحبت کردن، کاهش هیجان و گرفتگی گلو استفاده شده است.

2- خمیازه کشیدن با قسمتی از مغز ارتباط دارد که مسئول رفتار اجتماعی و آگاهی انسان است. خمیازه کشیدن، این قسمت از مغز را تحریک می‌کند.

3- خمیازه، عمل طبیعی بدن برای تحریک مغز و سرحال شدن است.

4- خمیازه، مکانیزمی برای آگاه ماندن است که در 20 هفته اول زندگی جنینی به وجود می‌آید.

5- در نوزادان خمیازه، باعث تنظیم ساعت طبیعی بدن می‌شود.

6- خمیازه باعث تنظیم فشار داخل و خارج گوش می‌شود. خمیازه راه سریعی برای باز شدن گرفتگی گوش در اثر تغییر فشار هواست.

7- خمیازه به کنترل دما و متابولیسم بدن کمک می‌کند.

8- خمیازه باعث کشیدگی ریه‌ها به سمت بیرون و اطراف بافت‌ها می‌شود. به این ترتیب مانع از افتادگی راه‌های هوایی بسیار باریک می‌شود. این موضوع می‌تواند علت خمیازه را که اغلب در موقع کم عمق شدن تنفس اتفاق می‌افتد توجیه کند.

9- خمیازه باعث توزیع ماده‌ای شیمیایی به نام سورفاکتانت می‌شود. سورفاکتانت ماده‌ای چسبنده است که سطح کیسه‌های هوایی را پوشانده و باعث باز نگه داشتن آنها می‌شود. عملکرد و مقدار مناسب این ماده برای توانایی جنین در بیرون آمدن از رحم ضروری و حیاتی است. خمیازه باعث آمادگی جنین برای تنفس می‌شود.

10- به دلیل اینکه خمیازه باعث کشیدگی ماهیچه‌ها و مفاصل و افزایش ضربان قلب می‌شود، ممکن است به عنوان عاملی برای افزایش هوشیاری فرد به خصوص بعد از استراحت کردن باشد. این نظریه می‌تواند توجیه کند که چرا ورزشکاران حرفه‌ای درست قبل از افزایش فعالیت، خمیازه می‌کشند.

11- خمیازه می‌تواند ارتباطی غیر کلامی با دیگران، به معنای اعلام زمان استراحت و کنار گذاشتن فعالیت روزانه را به همراه داشته باشد.

12- خمیازه می‌تواند علامتی برای اعلام نیاز به استراحت باشد، مثلا ممکن است در هنگام رانندگی این عمل هشداری برای توقف کردن باشد.

خمیازه و بیماری

خمیازه کشیدن زیاد در بیماری‌هایی که عملکرد مغز را تحت تاثیر قرار می دهند، مشاهده شده است.

خمیازه کشیدن بیش از حد ممکن است در اثر تحریک بیش از حد عصب واگ که عروق را گشاد می‌کند، رخ دهد. بروز این وضعیت ممکن است به یک مشکل قلبی از جمله سکته قلبی و پارگی دیواره شریان آئورت اشاره داشته باشد.

خمیازه بیش از اندازه، در بین افراد مبتلا به فلج چندگانه، بیماری لوگریک(نوعی بیماری که باعث  از بین رفتن سلول‌های عصبی مسئول حرکت ماهیچه‌ای می‌شود)، آسیب‌های ناشی از رادیولوژی و در بین افراد تحت درمان پارکینسون مشاهده شده است.

خمیازه، در موارد نادری می‌تواند نشانه ابتلا به سردرد میگرنی باشد.

خمیازه در بین افراد مبتلا به اسکیزوفرنی کمتر اتفاق می‌افتد.

خمیازه و ورزش

شروع ورزش بدون گرم کردن، به بدن فرصت تطبیق با تغییرات ایجاد شده در حالت تنفس و گشادشدن رگ‌های خونی را نمی‌دهد. نرمش قبل از ورزش باعث می‌شود، فرد خمیازه بکشد. خمیازه کشیدن در شروع ورزش جای نگرانی ندارد.

فرآوری: مریم سجادپور

بخش سلامت تبیان

ایران سلامت

آکاایران

دانشنامه رشد

راسخون – دکتر علی ملائکه