مرز شبکه‌های اجتماعی کجاست؟

نگاه انسان ها به زندگی آنلاین تغییر کرده و حتی دیگر اصطلاح "دنیا مجازی" تا حدی غریب است. زیرا این دنیا دیگر "مجازی" نیست بلکه جایگاه ثابت و مهمی در زندگی روزانه ما دارد. حتی کاربران ایرانی با توجه به سرعت بسیار پایین اینترنت، نسبت به مقیاس جهانی،  زمان زیادی را در صفحات آنلاین وب نه تنها می‌گذرانند، بلکه زندگی می کنند.

ارتباطات اینترنتی کم هزینه، ساده و در دسترس همگان است. با تلفن‌های اینترنتی و شبکه‌های آنلاین تحت وب با پروتکل های VoIP به آسانی با دوستان و آشنایان خود در هر جای دنیا صحبت می‌کنید. با کسی که هزاران کیلومتر از شما دورتر است تحت انواع شبکه‌های اینترنتی اطلاعات رد و بدل می‌کنید. اگر از کاربران چند ساله اینترنت باشید، حتما دورانی را که اطلاع رسانی تنها در محدوده سایت ها و وبلاگ ها قرار داشت به یاد دارید. افراد اطلاعات خود را اغلب به صورت نوشته در شبکه های اینترنتی به اشتراک می گذاشتند ولی امروزه وبلاگ نویسی و دنبال کردن اخبار در وبسایت ها روندی خسته کننده است. افراد ترجیح می دهند اطلاعات را به صورت خلاصه شده و در قالب های مختلف مانند متن، تصویر، ویدئو رد و بدل کنند. سرویس های میکرو بلاگینگ و شبکه های اجتماعی پر رونق تر شده است. در سرویس های میکروبلاگینگ، مانند توییتر، مطالب به سرعت در قالب 140 کاراکتر منتشر می شوند. فرض کنید کاربر یکی از این سرویس ها هستید و 100 نفر نوشته های شما را می خوانند، با ری‌توییت کردن یک توییت و یا بازنشر یک خبر در شبکه های اجتماعی، 100 نفر آن خبر را به صورت ریل تایم می‌ بینند و اگر تنها 20% خواننده ها همان متن را بازنشر کنند خودتان حساب کنید که با چه سرعتی اخبار در اینترنت منتشر می شوند.

همین امر موجب شده تا رخدادهای داخلی کشورهای مختلف تحت تاثیر این شبکه ها قرار بگیرد. سال 88 پس ممنوعیت استفاده از برخی از این شبکه ها در ایران، کشورهای غربی به سرعت نگران وضعیت آزادی بیان در ایران شدند.

حال بهتر است نگاهی بیندازیم به عملکرد کشوری مثل بریتانیا در حوادث چند هفته گذشته. دیوید كامرون، پس از چند روز اعتراض در سرتاسر انگلیس، عملا آزادی را فدای امنیت کرد .وی چند روز گذشته طی سخنانی كه در جلسه فوق‌العاده پارلمان ایراد كرد، توجه نمایندگان را به نگرانی‌های موجود در خصوص به كارگیری رسانه‌های اجتماعی نظیر فیس‌بوك و توییتر از سوی تظاهرات‌كنندگان جلب كرد.

كامرون گفت: «زمانی كه مردم از رسانه‌های اجتماعی در جهت اقدامات خشونت‌بار استفاده می‌كنند، این وظیفه ماست كه جلوی آنها را بگیریم. به همین دلیل هم‌اینك با همكاری پلیس، سرویس‌های اطلاعاتی و صاحبان صنایع در پی بررسی این مسئله‌ایم كه آیا ایجاد خلل در ارتباطات مردم كه از طریق این وب‌سایت‌ها و سرویس‌ها بوده و در آن، به برنامه‌ریزی برای انجام اقدامات خشونت‌بار، بی‌نظمی و جنایت می‌پردازند، كار صحیحی خواهد بود یا نه. همچنین از پلیس نیز سوالاتی پرسیده‌ام مبنی بر اینكه آیا نیاز به نیروهای جدید دارند یا خیر.»

مشخص نیست دقیقا چه نوع سانسوری در خصوص رسانه‌های اجتماعی مدنظر كامرون است اما وی از توییتر، فیس‌بوك و بلك‌بری سخن راند و همگان را تشویق کرد تا با پاك کردن پیام‌هایی كه احتمال دارد باعث شعله‌ور ساختن ناآرامی در كشور شود، موافقت كنند. 

این جریان باعث شد مدافعان آزادی بیان واکنش های تندی علیه دولت انگلستان نشان دهند. کار زمانی بالا گرفت که دو مرد انگلیسی به 4 سال زندان محکوم شدند، جرم این دو شهروند نوشتن پیامی روی صفحه فیس بوک با محتوای تشویق مردم به ادامه اعتراضات بود. پیش‌تر نیز با اعلام همکاری شرکت ریم (سازنده گوشی های بلک بری) با دولت بریتانیا، هکرها به وبسایت این شرکت هجوم بردند و پیام های تهدید آمیز نوشتند. به تازگی نیز در جلسه ای مشترک میان شبکه های اجتماعی نظیر توییتر، فیس بوک و شرکت ریم با وزیر کشور انگلستان، ترزا می، هر سه شرکت قول همکاری کامل با دولت را دادند.

گوردون اسکابی، از افسران ارشد پلیس انگلستان که در این جلسه حضور داشت، با رد این گفته که دولت خواستار ممنوع کردن فعالیت شبکه‌های اجتماعی در انگلستان است، خواستار همکاری این شبکه‌ها با پلیس و امکان دسترسی پلیس به اطلاعات کاربران این شبکه‌ها شد. اسکابی، همکاری شبکه‌های اجتماعی با پلیس را نه تنها نقض حریم خصوصی افراد ندانست، بلکه از آن به عنوان راهی برای تامین حقوق شهروندی یاد کرد. وی همچنین در جلسه به توییتر توصیه کرد کاربرانش را متقاعد کند تا از نام واقعی خود استفاده کنند.

آنچه مشخص است این است که شبکه های اجتماعی تاثیرات کنترل نشده ای روی زندگی جوامع و کشورها می گذارند و همه کشورها نسبت به اتفاقاتی که در این شبکه ها رخ می دهد و نمود واقعی پیدا می کند واکنش نشان می دهند.

به نظر شما مرز استفاده از شبکه های اجتماعی تا کجاست؟!