کم‌آبی و بی‌آبی؛ مثل آب خوردن!
قهوه، چای، آب‌میوه و انواع و اقسام نوشابه‌های گوناگون انتخاب اصلی اکثر مردم به خصوص نسل جوان برای رفع تشنگی است. اما اثر واقعی این نوشیدنی‌ها محروم کردن خون، سلول‌ها و اندام‌ها از آب (مهم‌ترین و ارزشمندترین منبع در بدن) است.
نوشیدن آب تازه‌ی کافی، شرط لازم برای به دور ماندن از بیماری و کند کردن روند پیری است.
هر فردی که از نعمت سلامتی برخوردار و مایل به حفظ آن است باید روزانه حدوداً 6 تا 8 لیوان 225 میلی‌لیتری آب تازه بنوشد. نوشیدن این مقدار آب به ما این اطمینان را می‌دهد که 60 تا 100 تریلیون سلول بدن، مقدار آب مورد نیاز روزانه خود را برای حفظ کارایی فرایندهای گوارش، سوخت و ساز و دفع مواد زائد دریافت می‌کنند.
ممکن است کودکان به 4 تا 6 لیوان آب در روز نیاز داشته باشند که به میزان فعالیت‌های فیزیکی آن‌ها بستگی دارد.
رهنمودهای ساده برای آب‌رسانی کافی به بدن
برای رفع «خشکی و تشنگی» شبانه و دفع مواد زائد انباشته شده اندام‌ها، روزتان را با نوشیدن یک لیوان آب گرم آغاز کنید. می‌توانید این لیوان آب گرم را با آب‌لیمو یا عسل میل کنید.
نیم ساعت قبل از هر وعده غذایی یک لیوان آب بنوشید. انجام این امر باعث رقیق شدن خون‌تان و بدین وسیله خون قادر به حمل مواد مغذی و توزیع آن به سلول‌ها می‌شود. این یک لیوان آب، به افزایش ترشح آنزیم‌های گوارشی کمک می‌کند و مانع بیش از حد غلیظ و چسبناک شدن صفرا می‌شود. با این وجود نوشیدن آب فراوان یا نوشیدنی‌های دیگر با غذا آنزیم‌های گوارشی را رقیق می‌کند. باید از خوردن آب زیاد در هنگام صرف غذا خودداری کنید؛ زیرا باعث مختل شدن فرایند گوارش می‌شود.
پس از صرف غذا، خون مقدار قابل‌توجهی آب را برای توزیع مواد مغذی بین سلول‌ها مصرف می‌کند و از این رو می‌تواند به سرعت دچار کم‌آبی شود. نوشیدن یک لیوان آب، تقریباً 5/2 ساعت پس از هر وعده غذایی نیازهای آبی خون را جبران خواهد کرد.
این راهنمایی‌های ساده می‌توانند در پیشگیری از جدی‌ترین بیماری‌های شایع در جوامع مدرن امروز کمک کنند. نوشیدن مقدار آب کافی در زمان درست و مناسب باید بخشی از هر روش درمانی به کار رفته برای معالجه بیماری باشد.
نکته قابل توجه
هرگونه تلاش برای جبران بی‌آبی بدن باید تدریجی و رفته‌رفته انجام شود. در غیر این صورت ممکن است آب‌رسانی یکباره، صدمات جدی به بدن وارد کند.
شخصی که دچار کم‌آبی است، به عبارت دیگر، فردی است که حداقل آب مورد نیاز بدن خود در چندین هفته، ماه یا سال گذشته را دریافت نکرده است و یا با نوشیدن قهوه، مواد غذایی یا نوشیدنی‌های شیرین، سلول‌های بدنش را برای مدت قابل توجهی از دسترسی به آب فراوان محروم کرده است و در معرض ابتلا به بیماری قرار دارد. سلول‌های بدن در طول دوران بی‌آبی، دیگر قادر به انجام درست وظایف خود نخواهند بود.
آن‌ها برای جلوگیری از اتلاف آب بیشتر، ضمن جذب مقداری چربی اضافه شامل کلسترول، نفوذپذیری دیواره‌های سلولی‌شان را نسبت به انتشار آب کاهش می‌دهند. حال آن که این مکانیسم از خروج مواد زائد متابولیکی از سلول‌ها نیز جلوگیری می‌کند و باعث خفه شدن سلول‌ها در مواد زائد خودشان می‌شوند. ممکن است برخی از این سلول‌ها برای ادامه بقای خود در این محیط سمی، دستخوش جهش ژنتیک و سرطانی شوند.
در طول دوران بی‌آبی بدن، کلیه‌ها و سایر قسمت‌های بدن، آب را حفظ می‌کنند. در این مرحله اکثر افراد هوس نمک و شروع به خوردن بیش از حد نمک یا مواد غذایی شور می‌کنند؛ زیرا بدن برای حفظ اندک آب باقی مانده نیاز به نمک بیشتری دارد. اما این امر کلیه را فشرده و وادار به تصفیه مقدار آبی کمتر از قبل می‌کند که در نتیجه ادرار بیش از پیش تغلیظ و کمتر می‌شود. در این شرایط بی‌آبی شدید، نوشیدن ناگهانی آب حتی به اندازه 6 تا 8 لیوان در روز توصیه شده کار عاقلانه‌ای نیست. زیرا سلول‌ها برای ذخیره‌سازی آب یک دیواره ساخته‌اند و شرایط لازم برای جذب آب ناگهانی را ندارند، شرایطی که سلول‌ها به آن عادت نکرده‌اند. آب صرفاً در خارج سلول باز می‌ایستد و منجر به محبوس شدن آب و افزایش وزن می‌شود. در این مرحله، کلیه‌ها قادر به تصفیه بخش عمده‌ای از آب نیستند و مقدار ادرار همچنان ناچیز است.
در حقیقت مصرف ناگهانی مقادیر زیادی آب می‌تواند به تجمع لنف، ورم و در برخی موارد حتی مرگ بینجامد. در صورت مصرف ناگهانی مقدار زیادی آب مسمومیت آبی ایجاد می‌شود؛ یک اختلال مهلک بالقوه در عملکرد مغز در زمانی که به علت دریافت بسیار سریع آب تعادل طبیعی الکترولیت‌های بدن برهم می‌ریزد و میزان آن‌ها از حد مجاز و بی‌خطر تجاوز می‌کند. گذر از شرایط بی‌آبی شدید به شرایط آب‌رسانی بهتر، باید بسیار تدریجی و زیر نظر پزشک انجام گیرد که به اصول و مبانی متابولیسم آب آشنا است.
رهنمودهایی برای بازیافت تدریجی آب
فقط تقریباً یک لیوان آب در روز به مقدار آبی که معمولاً می‌نوشید بیفزایید و دقت کنید که میزان دفع ادرارتان افزایش می‌یابد یا خیر. در صورت افزایش میزان دفع ادرار،2-1 لیوان آب دیگر در روز بنوشید. در صورت عدم افزایش میزان دفع ادرار، مقدار آب اضافه را به یک‌سوم یا نصف لیوان آب در روز تقلیل دهید. نکته بسیار مهم این است که در هنگام نوشیدن آب بیشتر، کلیه‌های‌تان شروع به تصفیه‌ی آب بیشتری می‌کنند و شما نباید یک مانع در کلیه‌های خود ایجاد کنید، که می‌تواند منجر به بروز سیلاب و تجمع آب حتی در ریه‌ها شود.
به مرور زمان، کلیه‌ها تشخیص خواهند داد که دیگر آب در بدن کمیاب نیست و سازگاری‌های لازم را برای افزایش دفع ادرار انجام خواهند داد. در همین زمان، بدن به طور طبیعی تولید نمک و احتباس نمک خود را کاهش خواهد داد. در صورت بروز چنین اتفاقی، میل به خوردن نمک یا مواد غذایی شور نیز کمتر می‌شود. این واکنش در نتیجه اثرات طبیعی ادرارآور آب ایجاد می‌شود.
چنانچه تحت درمان با داروهای ادرارآور هستید، بسیار حائز اهمیت است که بدانید آب ادرارآورتر از هر داروی دیگری است، و فاقد عوارض جانبی زیان‌آور است. کاهش مقدار مصرف داروهای ادرارآور باید به تدریج و زیر نظر پزشک انجام گیرد.
نوشیدن آب تازه‌ی کافی، شرط لازم برای به دور ماندن از بیماری و کند کردن
روند پیری است
شما می‌توانید در هنگامی که کلیه‌ها دیگر با مشکلات دفع ادرار روبه‌رو نیستند، آب دریافتی خود را به حداقل مقدار طبیعی روزانه یعنی 8-6 لیوان در روز برسانید. این امر می‌تواند تا حد زیادی از خطرات تحمیلی یک بیماری برای سلامتی بکاهد. با این وجود ممکن است جبران و بی‌اثر کردن سال‌های بی‌آبی و بازیافت کامل آب یک سال یا حتی بیشتر به طول بینجامد.
نکته قابل توجه
هنگامی که بدن دچار بی‌آبی است، سعی می‌کند با محبوس کردن نمک، آب را حفظ کند. در هنگام افزایش دفع ادرار به دنبال بهبود یافتن سطح آب‌رسانی به بدن، این نمک به تدریج به همراه ادرار دفع می‌شود.
اگر تلاش برای آب‌رسانی به بدن بیش از اندازه سریع انجام شود، ممکن است آن قسمت‌هایی از بدن که بیشتر نمک را در خود نگاه داشته‌اند دچار ورم لنفی شوند. بروز هرگونه پف‌کردگی چشم‌ها یا اطراف چشم‌ها یا ورم قوزک پاها نشان‌دهنده این است که فرایند آب‌رسانی بیش از اندازه سریع انجام شده است و باید تدریجی‌تر صورت گیرد.
با کاهش ورم، شما می‌توانید نوشیدن مقدار طبیعی آب را از سر گیرید. با افزایش آب دریافتی، بدن شما قادر خواهد شد هر مقدار نمک اضافه را نیز دفع کند. با این وجود، شما نباید دچار کمبود نمک شوید. از این رو، باید مقداری نمک تصفیه نشده را به عنوان بخش مهم از رژیم غذایی خود مصرف کنید. چنانچه عضلات شما به اندازه کافی نمک مصرف نکنند دچار گرفتگی می‌شوند، به ویژه هنگام شب، در صورت بروز گرفتگی عضلات، بدن شما به احتمال زیاد به اندازه کافی نمک دریافت نمی‌کند (یا این که یک نمک نامناسب را که تحت عنوان نمک سفره تولید می‌شود، دریافت می‌کند).
قطعاً هم آب و هم نمک برای حفظ تعادل متابولیسم آب و تولید انرژی هیدروالکتریک برای حفظ فعالیت‌های سلولی بدن حیاتی است. نوشیدن آب بهترین نوع درمان است زیرا قطعاً هر چیزی در بدن به آب وابسته است. نوشیدن آب و رفع اثرات مختل‌کننده باید نخستین روش درمانی، قبل از تلاش برای هر نوع درمان دیگری برای یک بیماری باشد. در اکثر موارد با آب‌رسانی مناسب و استراحت کافی دادن به بدن، بیماری به طور طبیعی رفع می‌شود.
بخش تغذیه و آشپزی تبیان
منبع: همشهری
مطالب مرتبط:
چرا زیاد نوشیدن آب لاغر می‌کند؟
چرا باید هشت لیوان آب در طول روز نوشید؟
