دزد محبت در خانه ی ما

راهکارهای تنظیم حسادت در کودکانی که خواهر یا برادر کوچکتر دارند

" حسد " ، نه تنها در کودکان که در هر فرد بزرگسالی که تصور کند شخص دیگری ممکن است مانع دوستی وی شود به وجود می آید ؛ با این تفاوت که شدت آن در نزد کودکان بیشتر است . بنابراین، می توان گفت که حسادت یک حالت عادی یا بهنجار است.

حسد به هر شکلی که ظاهر شود به روابط فرد با دیگران آسیب می زند و موجب طرد و تنهایی وی می شود . این امر برای کسی که دوست دارد بیشتر از دیگران مورد محبت و توجه باشد بسیار آسیب زا است و بی جهت نیست که گفته شود « حسود هرگز نیاسود» .

هر چند شباهت های زیادی بین پاسخ های ناشی از حسد و خشم وجود دارد. اما به خوبی می توان ملاحظه کرد که هدفِ حسد ، اشخاص می باشد و هدفِ خشم ، افراد و اشیا و یا حتی خود فرد می باشد.

با تولد هر نوزاد، والدین و به ویژه مادران به لحاظ نیاز بیشتر وی به مراقبت ،اوقات زیادی را به وی اختصاص می دهند. اما، کودک بزرگ تر که ناتوان از درک دلیل این امراست ، تصور می کند که نوزاد تازه وارد ، تمامی محبت والدین را به خود اختصاص داده و او را از دریافت عشق و محبت ایشان محروم کرده است و بنابراین ، احساس اعتماد به نفس خود را از دست داده و می پندارد که والدین او را فراموش کرده اند.

این احساس ، وی را برمی انگیزد تا برای ابراز وجود و نشان دادن برتری خود ، به هر کاری دست بزند. احساس حسادت در فرزند اول که برای مدتی چشم و چراغ خانه بوده ، بیشتر از سایرین است.

بسیاری از این کودکان دست به انجام رفتارهای بازگشتی می زنند و در حالی که به خوبی از غذاهای خانواده استفاده می کرده اند و یا تکلم درستی داشته اند ، شروع به خوردن شیر با بطری و یا تکلم کودکانه می کنند.

روان شناسان براین باورند که احساس حسادت از حدود 15-16 ماهگی در کودکان آغاز می شود و در طول دو سه سال اول زندگی به اوج خود می رسد. در مجموع می توان گفت که بیشترین میزان حسادت در سنین قبل از 5 سالگی بروز می کند. دلیل این امر هم وابستگی زیاد کودک به والدین و علائق کمتر وی به محیط خارج از خانه است.

اصلاح و درمان حسادت

کم کردن حسادت کودکان از طریق اعمال اجبار و فشار ، کاری بیهوده است ؛ زیرا این گونه رفتارها ، هم سبب احساس تنفر و انزجار از والدین و هم کودک تازه وارد می شود و ممکن است مشکلات شخصیتی در کودک ایجاد کند .

رفتارهایی مانند پرخاشگری کلامی ، هجوم وحمله ی بدنی ، آزار واذیت و صدمه های موذیانه، قهر کردن  یا رفتارهای اجتنابی  به هنگام خشم  ، در هنگام حسادت  در افراد دیده می شود. بر والدین واجب است که این رفتارها را بشناسند و شیوه ی درست برخورد کردن با آنها را بیاموزند .

برخی از نکاتی که باید برای اصلاح حسادت در کودکان در نظر داشته باشیم عبارت اند از:

تفهیم وآگاه کردن کودک

والدین باید به کودک بزرگ تر بگویند که او را نیز همانند نوزاد تازه وارد دوست دارند و صرف وقت بیشتر با نوزاد ، به خاطر نیاز بیشتری است که نوزاد به والدین دارد و ترس کودک برای از دست دادن محبت والدین بی مورد است . باید مدام او را از این بابت که دوستش دارید مطمئن ساخت.

رعایت عدالت

خدای متعال عادل است و عدالت را دوست دارد. رعایت عدالت از جانب والدین، احساس حسادت را در بین فرزندان  کاهش می دهد. والدین با ابراز محبت نسبت به کودک بزرگ تر، در هنگام تنهایی ویا زمانی که نوزاد در خواب است می توانند در وی این احساس را به وجود آورند که او نیز مورد علاقه و توجه والدین است.

ارجاع مسئولیت

هرگاه والدین به کودک بزرگ تر فرصت دهند تا در امور خواهر وبرادر کوچک تر از خود مشارکت داشته باشد و از وی حمایت و مراقبت کند، از میزان حسادت وی کاسته می شود .

جرات دادن

گاه ممکن است والدین کاری کنند تا کودک بزرگ تر احساس قوت و قدرت وشجاعت پیدا کند . بنابراین ، با گفتن این که تو کودک باهوش ، قوی ونیرومندی هستی و می توانی  کارهای مربوط به خودت را خودت انجام دهی ، اما ، برادرت ( خواهرت ) کوچک و ناتوان است و باید همه ی ما به او کمک کنیم تا همانند تو بشود ، می توانند در وی احساس رضایت واحساس به خود بالیدن ایجاد کند .

نشان دادن زیان ناتوانی

ممکن است والدین به کودک بزرگ تر نشان دهند که ضعف و ناتوانی ، نتیجه ای جز وابستگی به دیگران ندارد ؛ بنابراین ، او باید خوشحال باشد که می تواند کارهای خود را انجام دهد .

جایگزین کردن

گاه ممکن است کودک خردسال بخواهد تا کودک کوچک تر را که دزدِ محبت والدین است ، ادب کند و عقده اش را از طریق تنبیه بر سر وی خالی نماید . قرار دادن یک عروسک در اختیار وی ، سبب می شود عقده اش را بر سر وی خالی کند .

عقده تکانی

کودک باید فرصت یابد تا عقده اش را بیرون بریزد و پنهان کردن آن ، به ضرر وی می باشد . بنابراین ، گفتگو ومتقاعد کردن وی به جای تنبیه او برای ابزار حسادتش ، به مراتب مفیدتر می باشد .

قطع امید او از آسیب رساندن به نوزاد

باید امید کوک ازاین که می تواند به نوزاد آسیب برساند ، قطع شود وبه او گفته شود که والدین اجازه نمی دهند که به کودک آزار برساند همین طور که به دیگران اجازه نمی دهند که به او آسیب برسانند.