ماه آنقدرها هم بزرگ و پیر نیست!
ماه، این یار قدیمی زمین به خاطر نزدیکی اش به سیاره ما حجم بسیاری از ماموریت ها و تحقیقات فضایی را به خود اختصاص داده است. از طرفی به این خاطر که مردم ماه را به راحتی در آسمان می بیننند درباره آن اطلاعات ضد و نقیضی دارند که در برخی مواقع منجر به ایجاد بدفهمی های علمی می شود. در این مطلب ابتدا به سراغ شفاف سازی یک باور غلط درباره ماه می رویم و بعد از آن به بیان یک دستاورد جدید درباره سن ماه می پردازیم.
آیا ماه در افق بزرگتر از حد معمول است؟
شاید بارها برای بسیاری از ما اتفاق افتاده باشد که در آسمان، هنگام غروب خورشید با وسایل رصدی یا با چشم غیرمسلح منظرهی دلانگیز طلوع ماه بدر را ببینیم. این گوی درخشان همچون غولی عظیم در کنار افق به نظر میآید، اما از بداقبالی ما هنگامی که در آسمان اوج میگیرد، همچون جسمی که در دور دست قرار دارد، کوچک به نظر میرسد. درواقع به نظر می رسد ماه کامل در زمانی که در نزدیکی افق حضور دارد نسبت به زمانی که در بالای آسمان قرار گرفته است بزرگتر دیده می شود. حتی نتایج بعضی تحقیقات نشان داده است که مردم قرص بزرگ ماه را تا دو برابر بزرگتر از آن هنگام که در بالای سر قرار دارد، مشاهده کردهاند. حال فکر می کنید این احساس چه طور ایجاد شده است؟
زمانی که ماه در آسمان قرار می گیرد دیگر ملاکی برای مقایسه ماه با سایر اجسام وجود ندارد در نتیجه ذهن ما ماه را کوچکتر از زمانی که در افق قرار گرفته است تصور می کند
شاید تعجب کنید، اما این فقط توهمی است که ناخواسته در همهی ما ایجاد میشود. در واقع زمانی که ماه در افق دارد این کره سفید رنگ در نزدیک عوارض طبیعی مانند کوه، درخت و یا در نزدیکی مصنوعات ساخت بشر نظیر ساختمان ها، دکل های مخابراتی و ... قرار می گیرد. این هم نشینی باعث می شود ذهن ما ابعاد این دو جرم ( مثلا ماه بدر و ساختمان) را با هم مقایسه کنید و از مقایسه آن ها با یکدیگر نتیچه گیری کند که ماه بسیار بزرگ است. اما زمانی که ماه در آسمان قرار می گیرد دیگر ملاکی برای مقایسه ماه با سایر اجسام وجود ندارد در نتیجه ذهن ما ماه را کوچکتر از زمانی که در افق قرار گرفته است تصور می کند. به تصویر زیر نگاه کنید.
در این تصویر دو پاره خط A و B کاملا هم اندازه هستند اما ذهن در اثر مقایسه این دو خط با ریل های راه آهن این گونه استنباط می کند که پاره خط A از پاره خط B بزرگتر است و این دقیقا همان خطایی است که در اثر مقایسه اندازه ماه در افق با سایر اجسام صورت می گیرد.
ماه آنقدر ها پیر نیست
برخی از دانشمندان به این فکر افتادهاند که شاید ماه قدیمی ما، آن قدرها هم که فکر میکردیم پیرسال نباشد. به گفته آنها این احتمال وجود دارد که سن و سال ماه کمتر از 4.4 میلیارد سال باشد. ولی دیگر اخترشناسان موافقت چندانی با نتایج تحقیق جدید این گروه ندارند. به باور این منتقدین، گروه جدید پژوهشگران، فریب ظاهر اغواگر ماه را خوردهاند، در حالی که همان گونه که در تمام سالهای گذشته گمان میرفت، عمر واقعی ماه همان 4.6 میلیارد سال است.
در هر دو حال، تحقیق جدیدی بر روی سنگ مهمی از ماه که در ماموریت آپولو 16 به زمین آورده شد، نشان میدهد که ماه هنوز عمر واقعی و زادگاه خود را فاش نکرده؛ معمایی که در دو دهه گذشته برای دانشمندان حل شده تلقی میشد.
به گزارش آسوشیتدپرس، لارس بورگ، مسئول این تحقیق که یک ژئوشیمیدان از آزمایشگاه ملی لاورنس لیورمور امریکا است میگوید: «ماه آن قدرها هم که ما فکر میکردیم عتیقه نیست».
گروه جدید پژوهشگران، فریب ظاهر اغواگر ماه را خوردهاند، در حالی که همان گونه که در تمام سالهای گذشته گمان میرفت، عمر واقعی ماه همان 4.6 میلیارد سال است
این تحقیق از روشها و همچنین رادیوایزوتوپهای جدیدی از روی و دیگر عناصر استفاده کرده بود تا عمر این سنگ را تعیین کند، نتیجه این کار، رسیدن به عدد 4.4 میلیارد سال بود. نکته کلیدی این است که یادگاری آپولو، نوع خاصی از سنگ است که در تئوری، در مدت اندکی بعد از سرد شدن اقیانوس سنگهای مذاب ماه، به سطح ماه رسیده است. این واقعه احتمالا کوتاه مدتی بعد از شکلگیری ماه در نتیجه برخورد سیارهای با زمین رخ داده است. تکههای جدا شده از زمین در اثر برخورد، باعث شکل گیری ماه شدند.
به گفته بورگ این بدان معنی است که دو احتمال وجود دارد. یا این که ماه 200 میلیون سال جوانتر از نظریه فعلی است یا این که نظریه اقیانوس سنگهای مذاب روی سطح ماه غلط است.
بورک تایید میکند که عمر برخی از سنگهای یافت شده بر روی ماه، تقریبا 4.6 میلیارد سال تخمین زده شده، ولی این را هم میافزاید که میتون با در نظر گرفتن این نکته که روشهای به کار رفته در تعیین عمر آن سنگها خیلی ابتداییتر از روشهای امروزین بوده، در صحت نتایج ان آزمایشها شک کرد.
دانشمندان دیگر میگویند که کار بورگ در تعیین عمر سنگ مشهور ماموریت آپولو 16 درست است، ولی شاید وی در تعیین عمر ماه یا سرمنشاء این سنگ، به نتیجهگیری اشتباهی رسیده باشد. به گفته آنها، این احتمال وجود دارد که این سنگ از یک اقیانوس کوچکتر سنگهای مذاب نشات گرفته و یا هنگامی شکل گرفته باشد که ماه توسط اجرام آسمانی بمباران میشد، بلایی که در چند میلیارد سال گذشته، زیاد بر سر ماه آمده است.
فرآوری:م.ح.اربابی فر
بخش دانش و زندگی تبیان
به نقل از خبرآنلاین