تبیان، دستیار زندگی
شما در تخیلتان برای انسان شبیه سازی شده چه داستانی رقم می زنید؟ داستانی فانتز یا یک تراژدی اجتماعی، یک داستان جنایی، یا یک داستان جنگی با ارتش خون خواری از سربازهای بدون خانواده و پدر و مادر؟
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

از کلونینگ حیوان تا انسان (3)


شما در تخیلتان برای انسان شبیه سازی شده چه داستانی رقم می زنید؟  داستانی فانتز یا یک تراژدی اجتماعی، یک داستان جنایی، یا یک داستان جنگی با ارتش خون خواری از سربازهای بدون خانواده و پدر و مادر؟ در ادامه قسمت های اول و دوم در این قسمت به جنبه های دیگر این موضوع می پردازیم.

از کلونینگ حیوان تا انسان

چه بحث های اخلاقی پیرامون کلونینگ تولید مثلی انسان شکل گرفته است؟

اگرچه اجماع گسترده ای به طور بین المللی بین عموم مردم، دانشمندان و سیاست گذاران بر سر کلونینگ تولید مثلی وجود دارد، اما بحث های پیرامون مزایا و معایب بر سر آن شکل گرفته است. بحث های عمده که در مقابل کلونینگ تولید مثلی پیش رو است عبارتند از:

نقص های جسمی

تجربیات همانندسازی حیوانات نشان دهنده ی خطرات ذاتی ناتوانی و حتی شرایط کشنده در جنین حاصل از این تکنیک وجود دارد. به علاوه در حال حاضر این مشکلات نمی تواند اختصاصاً پیشبینی و پیشگیری شوند. همچنین برخی از این شرایط خطر قابل توجه ای برای مادر باردار حامل حیوان کلون شده ایجاد می کند. بر اساس این اطلاعات، کلونینگ تولید مثلی انسان در حال حاضر تجربه ای مخاطره آمیزی است که به اندازه ی کافی با آزمایشات موفق و تحقیقات جانوری حمایت نشده است. به طور واضح استانداردهای اخلاقی در تحقیقات زیست پزشکی دیده نمی شود. در واقع نسبت خطر به سود در مطالعات پیش- بالینی کلونینگ تولید مثلی در حیوانات خیلی مهم است که در هر زمینه ی دیگر پزشکی از جمله گسترش محصولات جدید دارویی، هیچ محقق مسئولی روند تائید محصول را با آزمایشات انسانی کامل نمی کند.

استانداردهای پژوهشی

محققان زیست پزشکی مسئول، نه تنها با آزمایشات و مطالعات جانوری پیش از رسیدن به مرحله ی آزمایشات انسانی درگیر هستند بلکه هر مرحله از کار خود را برای ارزیابی های علمی در جلسات علمی و مجلات پیش- بازبینی (pre-reviewed) ارائه می کنند. بدون این تعاملات روز به روز، همکاران و سرپرستان موسسات قادر به قضاوت مستقل بر تحقیقی که طراحی و انجام می شود نیستند. چنین شفافیتی که به ویژه زمانی -که دانشمندان در موسسه های خصوصی اقدام می کنند اهمیت می یابد- در آزمایشات کلونینگ تولید مثلی انسان تا به حال در حد زیادی نادیده گرفته شده است.

استقلال

هر کودکی که از طریق همانندسازی ایجاد شود قادر نیست رضایت دهد که در آزمایشات از او استفاده شود. اگرچه مشکل مشابه ای برای هر تحقیقی بر روی کودکان، نوزادان و بچه های به دنیا نیامده به وجود می آید، اما والدین برای یک آزمایش مداخله ای که با هدف تصحیح مشکل موجود در جنین یا کودک صورت می گیرد، رضایت می دهند. چنین شرایطی برای کودک شبیه سازی شده و پیش از انجام آزمایشات همانند سازی وجود ندارد. همچنین موضوع استقلال، زمانی که DNA فرد که برای ایجاد یک یا چند نسخه بدون اجازه ی فرد یا شاید حتی بدون آگاهی وی استفاده شود مطرح است.

از کلونینگ حیوان تا انسان

تضاد منافع

مشکلات اخلاقی به ویژه هنگامی که محققان در دستاورد مطالعه ای که بر روی انسان انجام می شود منافع اقتصادی را دنبال می کنند ایجاد خواهد شد. به این دلیل که چنین منافعی معمولاً با استانداردهای اخلاقی مجاز شمرده نمی شوند و در جایی که غیر قابل اجتناب هستند، به ویژه نیاز به باز بودن راه بررسی های مستقل تحقیق است.

جنبه ی اجتماعی و روانشناسانه

افراد همانند سازی شده ممکن است از آسیب های روانشناسانه  از وضعیت خود، به عنوان یه کپی ژنتیکی از شخصی دیگر، رنج ببرند.

کلون ممکن است تحت تسلط شخصی که آن را ایجاد کرده قرار بگیرد. تحمیل ناروای انتظارات از جمله داشتن توانایی ها یا دوره زندگی فرد اهدا کننده یا ننگ زدن و تبعیضات اجتماعی از دیگر تبعات آن است

هنوز مشخص نیست که آیا این نگرانی ها می تواند از طریق آموزش و قانون گذاری به طور موثر رفع شود.

کرامت انسانی

بیانیه ی جهانی یونسکو با عنوان « ژنوم انسان و حقوق انسان» در سال 1997 همچنین دیگر مستندات بیان می کنند که کلونینگ با هدف تولید مثل بر خلاف کرامت انسان است. این وضعیت بر اساس ملاحضات اخلاقی زیر می باشد:

** کلونینگ روش غیرجنسی تولید مثل است که برای گونه ی انسان غیر طبیعی است؛ افراد شبیه سازی شده از ژنتیک دو والدی بهرمند نیستند؛ رده های نسل و  روابط خانوادگی آسیب خواهد دید.

** وراثت یک مولفه ی ضروری در تضمین این امر که زندگی هر انسان به عنوان چیزی که پیش از این هرگز وجود نداشته است شروع می شود؛ کلونینگ شانس وراثت را محدود می کند.

از کلونینگ حیوان تا انسان

** افزون بر آن شبیه سازی به عنوان ابزاری برای نوع بشر برای اهداف تعیین شده توسط افراد دیگر است. زمانی که شبیه سازی با این هدف استفاده می شود، کرامت انسانی به دو طریق از بین می رود: اول اینکه حقوق فرد کلون شده در طول زندگی با این انتظارات  که وی به طریق مشخصی رفتار خواهد کرد که همتای ژنتیکی او در زندگی نشان داده است، محدود خواهد شد، و دوم اینکه فرد کلون شده ممکن است به این طریق رفتار نکند یا تمایل نداشته باشد به  این طریق رفتار کند چراکه رفتار چیزی نیست که تنها وابسته به ژنتیک باشد و از این رو اتظارات دیگران را براورده نخواهد کرد و از تبعات آن رنج می برد.

** به ویژه زمانی که اصلاحات ژنتیکی هم به موضوع افزوده می شود، خطر اینکه کلونینگ انسان را به اشیاء مصنوعی تبدیل کند وجود دارد؛ که نه تنها مغایر با کرامت انسان است بلکه به طور نا آگاهانه، در تکامل و تنوع ژنتیکی انسان به این طریق دخالت می کنند.

چه قوانینی پیرامون کلونینگ وجود دارد؟

قوانین متنوع ملی در کشورهای مختلف برای کلونینگ وجود دارد؛ لوایح بسیار دیگری ارائه شده و در دست بررسی هستند. تاکنون نزدیک به 35 کشور قوانینی مبنی بر ممنوعیت کلونینگ با اهداف تولید مثلی وضع کرده اند. برخی کشورها شامل آلمان، سوئیس  و برخی حوزه های قضایی در ایالات متحده همه ی انواع کلونینگ ( چه با هدف تولید مثل و چه با هدف تولید سلول بنیادی جنینی) را منع کرده اند، در حالیکه  سایر کشورها، که از میان آنها بریتانیا، چین و سایر حوزه های قضایی در ایالات متحده تنها کلونینگ با اهداف تولید مثلی را ممنوع کردند و اجازه ایجاد جنین انسان کلون شده با اهداف تحقیقاتی وجود دارد.

مستندات بین المللی از جمله بیانیه 1997 « ژنوم انسان و حقوق انسان» یونسکو و قطعنامه «کلونینیگ» 1997 انجمن جهانی پزشکی به این موضوع پرداخته اند اما فاقد نیروی الزام آور حقوقی هستند. سازمان ملل یک کنوانسیون بین المللی بر ضد کلونینگ تولید مثلی انسان در مجمع عمومی نوامبر 2002 مطرح کرده است: بحث در مورد این که آیا اتخاذ یک معاهده ی ممنوعیت شبیه سازی انسان هنوز درحال انجام است، با تمرکز بر روی این موضوع اساسی که آیا ممنوعیت باید استفاده ی تحقیقاتی را هم مانند استفاده ی تولید مثلی کلونینگ شامل شود.

سمانه سادات عنایتی

بخش دانش و زندگی تبیان


منابع:

United Nations Declaration on Human Cloning, in the annex of General Assembly Resolution 59/280, 8 March 2005

The Universal Declaration on the Human Genome and Human Rights, Nov 1997

Cloning Human Beings, Report and Recommendations, June 1997

Ehrenfeld, David (2006). Transgenics and Vertebrate Cloning as Tools for Species Conservation. Conservation Biology 20 (3): 723–732.

AMcLaren A (2000). Cloning: pathways to a pluripotent future. Science 288 (5472): 1775–80.

Human Cloning, CRS Report for Congress –2002 A. Johnson.

World Health Organization (WHO)

مطالب مرتبط :

از کلونینگ حیوان تا انسان (2)

از کلونینگ حیوان تا انسان

همانند سازی

مشهورترین گوسفندهای جهان

حیوانات تراریخت (2)

حیوانات تراریخت (1)

ایمنی زیستی و موجودات تراریخت(2)

محصولات خوراکی مهندسی شده (1)

محصولات خوراکی مهندسی شده (2)

موجودات تراریخت(قسمت اول)

بن یاخته‌ها(قسمت دوم)