مشهد از نگاه سفرنامه نویسان غیرمسلمان
هر سیاح و جهانگردی که قدم به مشهد مقدس می گذاشت، اولین چیزی که نگاه او را به خود فرامی خواند، گنبد و مناره های طلایی رنگ بارگاه رضوی بود. درخشش، شکوه و جلال گنبد، تازه وارد را شگفت زده می کرد و او را به کنجکاوی وامیداشت تا از این مکان مقدس دیداری داشته باشد، اما ممنوعیت ورود غیرمسلمان به این حریم مقدس، سیاحان و جهانگردان خارجی را از حظ هنری و معنوی این مکان مقدس بی نصیب می گرداند.
البته در دوره تیموری غیرمسلمانان نیز توفیق زیارت را داشته اند، چنانکه کلاویخو، سیاح عصر تیموری، بارگاه امام رضا را زیارت می کند و مورد احترام مسلمانان واقع می شود. اما این سخت گیری (ممانعت از ورود خارجیان غیرمسلمان) از دوره قاجاریه شدت می یابد .
اما آنچه در خور توجه است این که: با وجود سخت گیریهای بسیار گاها گروهی از این افراد به داخل حرم راه یافته و جای بس شگفتی است که سفرنامه های این سیاحان خارجی، از بهترین منابع تحقیقی درباره اداب زیارت، بست نشینی، آمار زائران، فضا و خیابان های پیرامون حرم، مسجد گوهرشاد، کتابخانه و درآمدهای آستان قدس رضوی به شمار می رود.
همه سیاحان و جهانگردان خارجی، از عظمت، شکوه و جلال و زیبایی گنبد و گلدسته های حرم مطهر سخن گفته اند.
بست نشینی از دیگر اموری است که تقریبا همه سیاحان به آن اشاره کرده اند.
بست مکان امن و مقدس برای پناه جویان از هر گروه و صنف است. مردم برای دادخواهی، تظلم و احقاق حقوق از دست رفته و همچنین مجرمان، متهمان و مظنونان برای فرار از مجازات، در این مکان ها پناه می گرفتند و ورود به حریم بست و پناه گرفتن و اقامت در ان را بست نشینی می گفتند(دایره المعارف بزرگ اسلامی، ج 12، ذیل واژه بست).
حرم مطهر حضرت رضا(ع) جایگاه های بست نشینی در ایران به شمار می رفت، البته غیرمسلمان از این نعمت بست نشینی محروم بودند.
این مطلب ادامه دارد...
بخش حریم رضوی
