مراقب بار شیشه باشید
نویسنده: سرور حاجی سعید
در این مقاله برآنیم تا به بهانهی 9 ماه انتظار، 9 عامل موثر در رشد جنین را مورد بررسی قرار دهیم.
عواملی چون:
"سن مادر، استرس و حالات هیجانی و عاطفی مادر، تغذیه و بیماری های مادر، مصرف داروهای شیمیایی توسط مادر، مصرف مواد مخدر و دخانیات ، مصرف سیگار و الکل و مضرات اشعه ."
اولین عامل که می تواند بسیار موثر باشد، سن مادران است
بهترین سن بارداری 29-23 سالگی است و سن قابل قبول 35-20 سالگی میباشد.
عامل بسیار مهم دیگر، استرس و حالات هیجانی و عاطفی مادر میباشد.
اضطراب شدید با میزان بیشتر سقط ، زودرسی، کم وزنی هنگام تولد و بیماری تنفسی نوزاد ارتباط دارد. یکی از نقایص جسمانی شدید که نوزاد با آن درگیر است، کام شکافته و تنگی باب المعده یا تنگ شدن خروجی معدهی نوزاد است. مواجهی دراز مدت با هورمون های استرس، سبب تندخویی و اختلال های گوارشی شده و از سویی دیگر استرس باعث ضعیف شدن دستگاه ایمنی میشود و مادران باردار را نسبت به بیماری عفونی آسیب پذیر می سازد.
هورمون های استرس به دلیل این که از جفت رد میشوند، باعث افزایش ضربان قلب وسطح فعالیت جنین میشوند.
حالات عاطفی مادر ممکن است به طور غیر مستقیم در عملکرد فیزیولوژیکی جنین تاثیر بگذارد. عواطف و هیجانات مادر در دوران بارداری از طریق غدد درون ریز بر جنین تاثیر می گذارند.
از عوامل مهم دیگر مصرف مواد مخدر و دخانیات است
این مواد بر قلب، و سایر اعضاء تاثیر دارند. نوزادانی که از مادران معتاد به کوکائین، هروئین یا متادون متولد میشوند، بامشکلاتی مثل زودرسی، کم وزنی هنگام تولد، نارسایی های جسمی، مشکلات تنفسی و مرگ در حدود زمان تولد، مواجه هستند.
مهمترین نکته در مورد این نوزادان آن است که این نوزادان معتاد به دنیامی آیند و هنگام تولد رفتارهایی مثل سراسیمگی و تندخویی داشته وبا مشکل خوابیدن مواجه بوده و گریه آنها به صورت غیر عادی، گوش خراش و گزنده است،این نشانهی آخر از علایم مهمی است که دربین نوزادان تحت فشار روانی شایع است
از علایم دیگراین نوزادان:
رشد حرکتی کند و توجه بسیارکم به محیط است. مصرف ماری جوانا، با واکنش های یکه خوردن،خواب آشفته و بی توجهی شدید در نوباوگی کودکی در ارتباط است. نوزادانی که از مادرانی متولد میشوند که کراک مصرف کردهاند، ازنظرکم وزنی و آسیب وارده به دستگاه عصبی مرکزی، در وضع بدتری قرار دارند.
عامل دیگری که اکثر افراد فکر میکنند خیلی هم تاثیرگذار نیست، مصرف سیگار میباشد.
نیکوتین که ماده اعتیاد آور در توتون است، باعث میشود جفت به صورت غیر عادی رشد کند و این امر، انتقال مواد غذایی را کاهش می دهد و باعث کم وزنی جنین شده و از سوی دیگر، سیگار کشیدن، تراکم مونوکسیدکربن در جریان خون مادر را افزایش می دهد.
مشخصترین اثر سیگار کشیدن تاخیر رشد جسمی کودک و کم وزنی در هنگام تولد است، همچنین موجب کاهش مقاومت در برابرب یماری ها می گردد.
مصرف الکل در طول بارداری سبب عقب ماندگی ذهنی، ناهماهنگی حرکتی، حافظه و زبان معیوب و از همه مهمتر بیش فعالی میشود.
عامل دیگر تغذیه مادران
از مهمترین نکات در مورد تغذیه آن است که، کودکان در دوره پیش از تولد از هر دورهی دیگری، سریعتر رشد میکنند و همین امر به اهمیت توجه به تغذیه دراین دوره اشاره دارد. سوءتغذیه قبل از تولد می تواند بیشترین آسیب را به دستگاه عصبی مرکزی وارد کند و منجر به کاهش تعداد سلول های مغزی، وزن مغز کمتر از متوسط (36%کمتر)، اختلال در لوزالمعده، کبد و رگ های خونی،شود.کودکانی که پیش از تولد به سوءتغذیه دچار شده اند مشکلات جدی در زمینهی بیماری های تنفسی دارند. زیرا سوء تغذیه از رشد دستگاه ایمنی جلوگیری میکند.
یکی از ویژگی های اصلی این دسته از نوزادان آن است که معمولا تندخو بوده و به تحریک پاسخ نمی دهند. آنها مانند نوزادان معتاد به مواد مخدر، گریهی جیغ مانندی دارند و در بزرگسالی به بیماری های قلبی- عروقی مبتلا میشوند.
سوءتغذیه قبل از تولد می تواند بیشترین آسیب را به دستگاه عصبی مرکزی وارد کند و منجر به کاهش تعداد سلولهای مغزی، وزن مغز کمتر از متوسط (36%کمتر)، اختلال در لوزالمعده، کبد و رگ های خونی،شود.کودکانی که پیش از تولد به سوءتغذیه دچار شدهاند مشکلات جدی در زمینهی بیماریهای تنفسی دارند. زیرا سوءتغذیه از رشد دستگاه ایمنی جلوگیری میکند.
برخی بیماری های مادر، می تواند در سرنوشت کودک تاثیرگذار باشد مثل:
سرخجه
دربین بیماری های عفونی، سرخجه، انواع اختلال ها را ایجاد میکند ولی تاثیر ان بر حسب این که در چه زمانی از حاملگی، جنین رامبتلا کند متفاوت است.
اشعه، عامل دیگری است که به خصوص در سه ماههی اول میتواند زیان بار باشد. نقایص جسمانی، اختلالهای زبان و هیجانی، نمرات کمتر در آزمون هوش، مغز رشد نایافته، و رشد جسمانی کم، از نشانههای این دسته از نوزادان است
بیماری قند
این بیماری موجب اختلال دردستگاه گردش خون و تنفس میشود. درمراقبت های ویژه دوران بارداری توجه به قند مادر اهمیت به سزایی دارد زیرا قند اضافی (در مادران مبتلا به دیابت) در جریان خون مادر باعث رشد بیش از حد متوسط جنین و در پی آن، مشکلات حاملگی و زایمان میشود.
یکی دیگر از مشکلات این دوران مسمومیت یا توکسمی است که به آن تشنج حاملگی (اکلامپسی)هم گفته میشود و طی آن فشار خون بالا می رود.
ویروس نقص دستگاه ایمنی (ایدز)
این بیماری دستگاه ایمنی را نابود میکند و در نوباوگانی که در6 ماهگی هستند، کاهش وزن، اسهال و بیماریهای تنفسی مکرر شایع است. این ویروس، آسیب مغزی هم وارد میکند که حملات صرع، کاهش تدریجی وزن و مغز و تاخیر رشد ذهنی و حرکتی از نشانههای ان است وب یشتر نوزادان مبتلا به این ویروس، فقط 5 تا 8 ماه زنده میمانند..
یکی از آسیب های دوران بارداری و از عوامل تاثیرگذار بر رشد قبل از تولد، مصرف خودسرانه و بدون تجویز دارو از سوی مادران باردار است.
یکی از رایج ترین این داروها، آسپیرین است که مصرف منظم آن با کم وزنی هنگام تولد، مرگ نوزاد در حدود تولد، رشد حرکتی ضعیف و نمرات هوشی پایین همراه است.
قهوه، چای، کولا، کاکائو، حاوی کافئین بوده و نشانههای ترک دارو در نوزاد مثل تحریک پذیری و استفراغ وهمچنین سقط و کم وزنی را در پی دارد.
مصرف داروی تالیدومید ، باعث آسیب مستقیم به دستگاه عصبی مرکزی شده و بدشکلی دستها و پاها را به دنبال دارد
اشعه، عامل دیگری است که به خصوص درسه ماههی اول میتواند زیان بار باشد.
نقایص جسمانی، اختلالهای زبان و هیجانی، نمرات کمتر در آزمون هوش، مغز رشد نایافته، و رشد جسمانی کم، از نشانههای این دسته از نوزادان است.
یکی از خطرهایی که پرتونگاری (اشعه x) دوران بارداری برای کودک ایجاد میکند، به ویژه در فاصلهی لقاح تا قرار گرفتن تخم در رحم، از بین رفتن تخمک بارور شده و خطر نقص میباشد. در سه ماههی اول باردای به هیچ وجه نباید از عکسبرداری با اشعهx استفاده کرد.