بوی ناخوشایند دهان

بوی بد دهان می‌تواند دلیل عمومی یا موضعی داشته باشد. در 85 درصد موارد، بوی بد دهان به عواملی مثل خشکی دهان، کمی ترشح بزاق به‌ویژه هنگام خواب، رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان، استفاده نکردن از نخ دندان، مسواک نزدن، پوسیدگی دندان و التهاب لثه‌ها مربوط می‌شود.

در خیلی از موارد بوی بد دهان موقتی است و به‌زودی رفع می‌شود؛ مثل هنگام خواب، خالی بودن معده، مصرف سبزیجات و پیاز و مقادیر زیادی قهوه و استعمال دخانیات.

عوامل موثر بر ایجاد بوی بد دهان

1- بیماری‌های دهان و بینی

- در اثر بهداشت ضعیف دهان و عفونت لثه (ژنژیویت) مزمن به وجود می‌آید.

- زبان شیاردار، زبان مودار و زبان باردار، به تجمع و نگهداری مواد غذایی کمک می‌کنند و در ایجاد بوی بد دهان دخالت دارند.

- بیماری‌های سینوسی نظیر سینوزیت مزمن و فیستول سینوس دهانی و بیماری‌های بینی از جمله رینیت آتروفیک سلف سیفیلیس و رینیت چرکی همراه با ترشح و بیماری‌های حلق نیز از علل بوی بد دهان هستند.

2- بیماری‌های عمومی بدن

- آبسه ریه، بویی شبیه به بوی گوشت فاسد دارد که حتی گاهی اولین علامت بیماری است.

- سل ریوی در حالت پیشرفته باعث بدبویی دهان و تنفس می‌شود.

- برونشیت مزمن، پنومونی نکروزه و کلا هر حالت بیماری‌زا که بر روی دستگاه تنفسی و نای اثر بگذارد، ممکن است بوهای بد تولید کند.

- در اختلالات گوارشی، زخم‌ معده، سرطان مری و معده، یبوست و عفونت‌های روده‌ای نیز بوی بد دهان مشاهده می‌شود.

- در دیابت، بوی استون در هوای بازدم به مشام می‌رسد.

- در نارسایی کلیه بوی شبیه آمونیاک و در سیروز کبدی بوی کیک گندیده به مشام می‌رسد.

- هر بیماری که سبب تب بالا شود، از علل بوی بد دهان می‌باشند.

افرادی که به سبب خشکی دهان، بوی بد دهان دارند می‌توانند از آدامس‌های بدون قند (sugar free) استفاده کنند

3- عوامل غیربیماری‌زا

- سیگار کشیدن که نه تنها به خاطر بوی خود سیگار و توتون، بلکه به سبب ایجاد زبان مودار و کاهش ترشح بزاق به بدبویی دهان کمک می‌کند.

- بوی دهان صبحگاهی ناشی از توقف حرکت گونه، زبان و لب‌ها و نیز به علت کاهش ترشح بزاق در طی شب می‌باشد

- پروتزهای ثابت و متحرک دندانپزشکی نیز در صورتی که بهداشت دهان رعایت نشود، سبب بدبویی دهان می‌شوند.

- دوران قاعدگی چون با افزایش میکروب‌های بزاق و همچنین افزایش 300 درصدی ترکیبات سولفوردارهمراه است، بوی بد دهان را به دنبال دارد.

- در حاملگی، یائسگی و بلوغ، به دلیل تغییرات هورمونی بوی بد دهان وجود دارد.

- در گرسنگی به علت فساد شیره پانکراس، بوی بد دهان وجود دارد که حتی با مسواک زدن از بین نمی‌رود.

- در افراد مسن بوی بد دهان به سبب تغییرات متابولیک و سایر علل نظیر کم‌آبی بدن، کاهش مقاومت به عفونت، کاهش اشتها و غیره است.

- در خستگی و ضعف که بدن نمی‌تواند مواد زائد را به خوبی دفع کند، امکان ایجاد بوی بد دهان است.

4- داروها

- ایزوسورباید (Isordil) که محتوی هیدرات کلراید می‌باشد می‌تواند باعث بوی بد دهان شود.

- آنتی‌هیستامین‌ها، آمفتامین‌ها، آرامبخش‌ها، دیورتیک‌ها، فنوتیازین‌ها و داروهای شبه آتروپین باعث کاهش تولید بزاق و در نتیجه ایجاد بوی بد دهان می‌شوند.

درمان و پیشگیری

* رعایت بهداشت دهان شامل مسواک زدن دندان‌ها، سلامت لثه، زبان و استفاده از نخ دندان در کاهش بوی بد دهان با منشا دهانی بسیار موثر است. مسواک زدن دندان‌ها و زبان، ترکیبات سولفوردار را برای مدت یک ساعت به میزان 70 تا 85 درصد کاهش می‌دهد.

* در بیمارانی که به سبب خشکی دهان (به دنبال مصرف داروهایی که قبلا ذکر شد و یا بر اثر بیماری) بوی بد دهان دارند می‌توانند از آدامس‌های بدون قند (sugar free) استفاده کنند.

* استفاده از دهان‌شویه‌ها اثر موقتی در کاهش بوی بد دهان دارد. در حقیقت کوشش برای حذف بوی بد دهان با استفاده از دهان‌شویه‌ها علاوه بر اینکه موقتی است، حتی ممکن است بیماری عمومی را نیز از دید دندانپزشک مخفی نگه دارد. به طور کلی پوشاندن بوی دهان با یک خوشبوکننده مناسب نیست و درمان باید بیشتر معطوف به درمان علت اصلی باشد.

* به طور کلی جهت کاهش بوی دهان باید از سیگار کشیدن و نوشیدن نوشابه‌های بودار خودداری کرد.

* نوشیدن مقدار زیادی آب در کاهش بوی بد دهان تاثیر بسزایی دارد.

جلوگیری از بوی بد دهان با خوراکی‌ها

- بطور کلی غذاهایی که پروتئین زیاد و مواد قندی کمی دارند به علت ایجاد مواد سولفوردار باعث بدبوشدن دهان می‌شود. البته نقش غذاهای بوداری مثل سیر و پیاز کاملا معلوم است.

- کرفس بوی بد دهان را از بین می‌برد.

- انجیر موجب از بین رفتن بوی بد دهان می‌شود.

- مصرف منظم ماست، بوی بد دهان را کاهش می‌دهد، چرا که ماست سرشار از باکتری‌های سودمند است و گاهی بهتر از خمیر دندان‌های قوی خوشبوکننده عمل می‌کند.

- پس از هر بار غذا خوردن؛ در دهانتان آب بچرخانید، زیرا این کار می‌تواند غذاهای باقیمانده را از دهانتان خارج کند.

- نعناع بجوید. نعناع می‌تواند بوی غذایی که خورده‌اید را از بین ببرد.

- میوه انبه دهان را خوشبو می‌کند.

- پوست درخت هلو برای رفع بوی بد دهان مفید است.

- ریشه زنجبیل، برگ بادرنجبویه و گل بابونه در جلوگیری از بوی بد دهان موثر است.

فرآوری: مریم سجادپور

بخش سلامت تبیان

منابع :

سایت پزشکان بدون مرز