فناوری هسته ای و اثرات زیست محیطی آن (1)

اثرات محیطی

تولید برق از هر نوع انرژی اولیه، دارای اثرات محیطی ویژه ای می باشند. یک ارزیابی متعادل از انرژی هسته ای شامل مقایسه اثرات محیطی آن با اثرات محیطی تولید الکتریسیته توسط زغال سنگ است.  در یک معدن اورانیوم، دستور العمل های استاندارد بهره برداری اطمینان می دهد که هیچگونه آلودگی قابل توجه در هوا یا آب وجود ندارد و یا به وجود نمی آید. امروزه، اثرات محیط زیست ناشی از استخراج معادن زغال سنگ ناچیزند، مگر در مقادیر و ابعاد وسیع که احتیاج به احیای محیط پیرامون فعالیت ها داشته باشد و در محل ها و مناطق خاصی، پساب ها و زهکشی اسیدی ناشی از عملیات اخیر، یک مشکل جدی تلقی می شود.

روزانه مقادیر قابل توجهی مواد رادیو اکتیویته از نیروگاه های زغال سنگی و نیز هسته ای به جو زمین وارد می شود.

 نیروگاه های هسته ای و مراکز باز فرآوری سوخت های هسته ای نیز مقدار کمی گاز رادیواکتیو آزاد می کنند، برای مثال کریپتون 85 و زنون 133 و نیز ممکن است مقدار کمی از ید 131 (که به کمک تجهیزات پیشرفته آشکار سازی در محیط قابل تشخیص می باشد) آزاد سازند. برای کاهش انتشار خاکستر ناشی از نیزوگاه های زغال سنگی و همینطور رادیو نوکلوییدهای حاصل از نیروگاه های هسته ای و نیز سایر نیروگاه ها گام هایی برداشته شده است. در حال حاضر هیچکدام از این فعالیت ها مشکل زیست محیطی قابل توجهی را به وجود نیاورده اند.

پسمان های هسته ای جامد حاصل از نیروگاه های هسته ای که شدیدا رادیواکتیو هستند، را ممکن است به مدت 40 تا 50 سال نگهداری کنند تا اکتیویته آنها به کمتر از یک در صد میزان اولیه کاهش یابد. معذالک برای رهایی از آنها، حتی همین پسمان های قدیمی را ممکن است دور از جو زمین نگهداری کرد. پسمان های با سطح اکتیویته متوسط در مخازن زیر زمینی قرار داده می شوند. پسمان های با اکتیویته کم نیز به طور سنتی دفن می شوند. خاکستر رادیواکتیو حاصل از نیروگاه های زغال سنگی در گذشته اثرات قابل توجهی بر طبیعت داشتند، زیرا با آنها به عنوان مشکل برخورد نشده بود. گرمای اتلافی تولید شده بر اثر عدم کارایی ذاتی تبدیل انرژی، برای تولید الکتریسیته در نیروگاه هایی که سوخت آنها زغال سنگ یا اورانیوم باشد، کمابیش یکسان است.

امروزه نوع رایج راکتورهای آب سبک کارایی حدود 34 درصد دارند. بنابراین از نظر میزان اتلاف حرارتی هیچ کدام از سوخت ها ترجیحی به یکدیگر ندارند، مستقل از اینکه خنک سازی در یک نیروگاه از طریق آب یک رودخانه یا برج های خنک کننده، با استفاده از هوا انجام شود. در هر صورت این گرما همیشه لازم نیست که تلف شده باشد.

در نقاط  دارای آب و هوای خنک تر، این گرما به میزان زیادی قابلیت مصرف جهت استفاده های منطقه ای و کشاورزی پیدا می کند، و این به سهم خود سبب کاهش حجم بخار می گردد که مه های محلی ناشی از آزاد شدن گرما در محیط به وجود می آیند. در تولید برق با استفاده از نیروگاه های زغال سنگی یا نفتی مسئله زیست محیطی مهم، تولید CO2 و SO2 است.  وقتی که زغال سنگ با 5/2 درصد گوگرد برای تولید برق استفاده می شود به ازای هر نفر در یک سال به میزان 9 تن CO2 و میزان 120 کیلوگرم SO2 تولید گردد.

گاز CO2 و یا حتی SO2 از دیگر سوختهای فسیلی مانند نفت و گاز نیز بوجود می آید. دی اکسید گوگرد چنانچه به مقدار زیاد در جو زمین آزاد شود، سبب باران های اسیدی می گردد. در نیم کره شمالی سالانه میلیون ها تن SO2 بر اثر تولید برق آزاد می شود، هرچند که این آلودگی اخیرا به میزان زیادی کمتر شده است.

باران های اسیدی با PH برابر 4 یا کمتر از تبعات مستقیم رهاسازی این گازهای آلاینده در هواست. این باران های اسیدی در شمال شرقی آمریکا و کشورهای اسکاندیناوی تغییرات زیست شناختی، اکولوژیکی و ضررهای اقتصادی را موجب شده است. در بریتانیا و آمریکا ابتدا به منظور کاهش موارد یاد شده، بیشتر از نفت با گوگرد کمتر یا گاز طبیعی استفاده می شد. اما این راه برد، برخی مسائل کلی ناشی از هزینه حمل و نقل نفت و یا شبکه لوله کشی گاز به خانه ها و موسسات صنعتی را به همراه داشته است.

الکتریسیته تولیدی با انرژی هسته ای تنها زمانی به کار بشر امروز می آید که تخریب های زیست محیطی این فرایند تولید و بازفرآوری مواد آن در کمترین سطح ممکن باشد.

دکتر مهدی داراب

بخش دانش و زندگی تبیان

منابع:

Environmental Policy Issues, Nuclear Energy Issues, Heather E. Lindsay