تبیان، دستیار زندگی
فقر اقتصادى و ناامنى اجتماعى، از نشانه‏هاى بی اعتنایى جامعه به نعمت های پروردگار است. البته روشن است که ریشه کفران نعمت نیز غفلت از یاد خدا است که پیامدهای نامطلوبی را در پی خواهد داشت. جامعه ای که خدا را از یاد می برد؛ به زراندوزی و شکم بارگی و شهوت پرست
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

ریشه های ناامنی اجتماعی در روایات(1)


هر پدیده ای که در جامعه شکل می گیرد، معلول علت های گوناگونی است. ناامنی اجتماعی هم یکی از این پدیده ها است که ریشه در علل گوناگون و مختلفی دارد. بشر ممکن است با کاوش خود در مسایل اجتماعی بتواند به برخی از این علت ها دست یابد اما مسلما برقراری ارتباط با منبع اصلی دانش که قرآن و روایات اهل بیت است، می تواند ریشه های دقیق تر و عمیق تری را به ما بنمایاند.


نا امنی اجتماعی خز پردیسان

بنابراین در این نوشتار در پی آنیم تا به برخی از این ریشه ها اشاره ای داشته باشیم و پس از آن راهکارهایی برای برطرف نمودن ناامنی و برقراری امنیت اجتماعی ارائه کنیم:

1ـ ناسپاسی نعمت های خداوند

از دیدگاه قرآن یکی از اصلی ترین دلایل ناامنی اجتماعی، ناسپاسی در برابر نعمت های خدا است. خداوند در سوره نحل آیه 112 می فرماید:

وَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا قَرْیَةً كَانَتْ ءَامِنَةً مُّطْمَئنَّةً یَأْتِیهَا رِزْقُهَا رَغَدًا مِّن كلُ‏ِّ مَكاَنٍ فَكَفَرَتْ بِأَنْعُمِ اللَّهِ فَأَذَاقَهَا اللَّهُ لِبَاسَ الْجُوعِ وَ الْخَوْفِ بِمَا كَانُواْ یَصْنَعُون.

خداوند (براى آنان كه كفران نعمت مى‏كنند) مثلى زده است: (مردم) منطقه ای آباد كه امن و آرام و مطمئن بودند و همواره روزیشان از هر جا می رسید، به نعمتهاى خدا ناسپاسى كردند و خداوند به خاطر اعمالى كه انجام می دادند، لباس گرسنگى و ترس را بر اندامشان پوشانید و طعم آن را به آنها چشانید!

آری، فقر اقتصادى و ناامنى اجتماعى، از نشانه‏هاى بی اعتنایى جامعه به نعمت های پروردگار است. البته روشن است که ریشه کفران نعمت نیز غفلت از یاد خدا است که پیامدهای نامطلوبی را در پی خواهد داشت. جامعه ای که خدا را از یاد می برد؛ به زراندوزی و شکم بارگی و شهوت پرستی گرفتار خواهد شد که مسلما نتیجه ای جز ناامنی نخواهد داشت.

گاهی هم کفران نعمت با رکود و تن پروری همراه است. جامعه ای که قدر نعمت های سرازیر شده در دامن خود را نداند و از آنها بهره شایسته نبرد، به دام تن پروری و خوش گذرانی و سستی و رکود خواهد افتاد و آهسته آهسته امنیت و آرامش خود را از کف خواهد داد. بی بند و باری در چنین جامعه ای رشدی فزاینده خواهد داشت و معضلات، هر روز بیش از روز گذشته خواهد شد. چرا که آب زلال هم اگر راکد بماند خواهد گندید.

یکی از ریشه های ناامنی، بی قیدی و توحش است. انسانی که خود را در برابر هیچ کس و هیچ چیز مسئول نمی داند به خود اجازه خواهد داد تا هر کاری را انجام دهد و به حریم امن دیگران هم تجاوز کند

بنابراین باید گفت که یکی از راه حل های در پیش رو برای برقراری امنیت اجتماعی، ایجاد فرهنگ شکرگزاری از خداوند و دوری از فرهنگ کفران نعمت است. شکر نعمت هم گاهی با زبان دعا و نیایش است و گاهی هم با عملکردی شایسته.

2ـ بی دینی و گناه

یکی از ریشه های ناامنی، بی قیدی و توحش است. انسانی که خود را در برابر هیچ کس و هیچ چیز مسئول نمی داند به خود اجازه خواهد داد تا هر کاری را انجام دهد و به حریم امن دیگران هم تجاوز کند.

اما در مقابل دین مداری و پیروی از آیین های الهی، انسان را مقید می کند و از بی قیدی و وحشیگری می‌رهاند. مسلم است مردمی که به هیچ آیینی دل نبسته اند و هیچ خدایی را حتی به صورت شرک آلود نمی پرستند و به روز واپسین اعتقادی ندارند، خود را آزاد و بدون قید می بینند. چنین افرادی ممکن است به هر کاری که برایشان لذت بخش باشد، دست زنند و مرتکب هر جرم و جنایتی هم بشوند. امیر مومنان در روایتی فرموده است:

لا أَغْتَفِرُ فَقْدَ عَقْلٍ وَ لا دِینٍ لِأَنَّ مُفَارَقَةَ الدِّینِ مُفَارَقَةُ الْأَمْنِ فَلَا یَتَهَنَّأُ بِحَیَاةٍ مَعَ مَخَافَةٍ وَ فَقْدُ الْعَقْلِ فَقْدُ الْحَیَاةِ وَ لَا یُقَاسُ إِلَّا بِالْأَمْوَات‏(الكافی، ج 1، ص 27)؛ بی خردى و بی دینى براى من قابل گذشت نیست و از آن چشم پوشى نخواهم كرد. زیرا جدا شدن از دین مایه ناامنى است و زندگى بدون امنیت، تلخ و ناگوار است؛ و نابخردی نیز از دست دادن حیات انسانى است و انسان بی خرد، جز با مردگان قابل مقایسه و سنجش نیست.

فقر اقتصادى و ناامنى اجتماعى، از نشانه‏هاى بی اعتنایى جامعه به نعمت های پروردگار است. البته روشن است که ریشه کفران نعمت نیز غفلت از یاد خدا است که پیامدهای نامطلوبی را در پی خواهد داشت. جامعه ای که خدا را از یاد می برد؛ به زراندوزی و شکم بارگی و شهوت پرستی گرفتار خواهد شد که مسلما نتیجه ای جز ناامنی نخواهد داشت

تحقیقات میدانی هم نشانگر آن است که هر گاه دین مداری در جامعه پررنگ تر می شود، بزهکاری به شدت کاهش می یابد. نمونه بارز این مساله، ایام پرخیر و برکت ماه رمضان است که بنا بر آمارها با آغاز این ماه، میزان جرم و جنایت به شدت کاهش می یابد. چرا که بسیاری از کسانی که در ماه های دیگر هیچ گونه قید و بند دینی را برنمی تابند، در این ماه رنگی خدایی بر دل می زنند و به سوی او گام برمی دارند.

بنابراین یکی از راهکارهای ریشه ای برقراری امنیت در جامعه، ایجاد فرهنگ دین مداری و پایبندی به آموزه های اسلام است. امام صادق علیه السلام می فرماید:

النَّظْرَةُ سَهْمٌ مِنْ سِهَامِ إِبْلِیسَ مَسْمُومٌ مَنْ تَرَكَهَا لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لَا لِغَیْرِهِ أَعْقَبَهُ اللَّهُ إِیمَاناً یَجِدُ طَعْمَه‏(وسائل الشیعة، ج 20، ص 192)؛ چشم چرانى یكى از تیرهاى زهرآلود ابلیس است. هر كس براى خداوند عزّ و جلّ آن را ترک کند نه براى غیر خدا، خداوند امنیت و ایمانى كه مزه آن را درک كند، به او خواهد داد.

روشن است که چشم چرانی نمونه بارزی از گناهان اجتماعی است که به طور عادی می تواند گناهان دیگر را در پی داشته باشد و ناامنی جنسی را به بار آورد.

هر گاه دین مداری در جامعه پررنگ تر می شود، بزهکاری به شدت کاهش می یابد. نمونه بارز این مساله، ایام پرخیر و برکت ماه رمضان است که بنا بر آمارها با آغاز این ماه، میزان جرم و جنایت به شدت کاهش می یابد. چرا که بسیاری از کسانی که در ماه های دیگر هیچ گونه قید و بند دینی را برنمی تابند، در این ماه رنگی خدایی بر دل می زنند و به سوی او گام برمی دارند

3ـ دوری از ایمان و اعمال شایسته

قرآن، ایمان و عمل صالح را زمینه ساز امنیت اجتماعی در میان مومنان برمی شمرد و می فرماید:

وَعَدَ اللَّهُ الَّذینَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذینَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لَیُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دینَهُمُ الَّذِی ارْتَضى‏ لَهُمْ وَ لَیُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً یَعْبُدُونَنی‏ لا یُشْرِكُونَ بی‏ شَیْئاً(سوره نور، آیه 55)؛ خداوند به كسانى از شما كه ایمان آورده و كارهاى شایسته انجام داده اند وعده می دهد كه قطعاً آنان را حكمران روى زمین خواهد كرد، همان گونه كه به پیشینیان آنها خلافت روى زمین را بخشید و دین و آیینى را كه براى آنان پسندیده، پابرجا و ریشه دار خواهد ساخت و ترسشان را به امنیّت و آرامش مبدّل می‌كند، آن چنان كه تنها مرا مى پرستند و چیزى را شریک من نخواهند ساخت.

نا امنی اجتماعی سگ

بنابراین بنابر دیدگاه اسلام، امنیت، موقعی به مخاطره خواهد افتاد که ایمان در میان مردم کم رنگ شود و عمل صالح به فراموشی سپرده شود. این نکته برای همه ما ملموس و قابل فهم است که جامعه ای که سرشار از مهر و محبت و جوانمردی و نوع دوستی و کمک به مستمندان و نوازش یتیمان و انصاف در معامله و راستگویی و صداقت و بزرگواری و احترام به حقوق شهروندی و رعایت حقوق دیگران باشد، رنگ ناامنی را به خود نخواهد دید. آری، ناامنی درست همان وقتی خود را نشان خواهد داد که کارهای نیک و اعمال صالح، دیگر در میان مردم معنا نداشته باشد.

پس یکی دیگر از راهکارهای ریشه ای برای برقراری امنیت اجتماعی در جامعه، تقویت ایمان مردم و ایجاد انگیزه برای انجام کارهای نیک در میان آنها است.

در قسمت بعد نیز به برخی دیگر از ریشه های ناامنی از نگاه قرآن و روایات اشاره خواهد شد. این عامل ها عبارتند از:

4ـ ظلم

5ـ مهار نشدن خشم

6ـ عدم اجرای حدود و احکام الهی

ادامه دارد ....

سیدمصطفی بهشتی

گروه دین تبیان

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.