آموزش فلسفی مشائی و اشراقی معرفی مختصری از کتاب‌های: «منطق اشراق، پژوهشی در منطق حکمت اشراق سهروردی»، «آموزش فلسفه مشائی و اشراقی» و «تاریخ فلسفه مسیحی».
«منطق اشراق، پژوهشی در منطق حکمت اشراق سهروردی»
دکتر حسین فلسفی
موسسه بوستان کتاب
شمارگان: 1000 نسخه
167 صفحه
بها: 27000 ریال
اثر حاضر، پژوهشی در منطق حکمت سهروردی محسوب می‌شود که در آن واژه‌های فلسفی به ویژه دانش‌واژه‌های فلسفه اشراق را بررسی کرده است.
بی‌گمان نام شیخ شهاب‌الدین سهروردی (549ـ587 هجری قمری) یکی از نخستین نام‌هایی است که از تعبیر (فیلسوفان بزرگ ایران و اسلام) به ذهن‌ها متبادر می‌شود. وی موسس و مدون حکمت اشراق است، مکتبی که در مواجهه و چالش با مکتب‌های فلسفی مشائی و کلامی و تحت تاثیر حکمت ذوقی و مشرقی ایرانیان قدیم، سقراط و افلاطون، حکمت زرتشتی، حکمت بودایی و هندی، عرفان و تصوف اسلامی و بیش از همه، ذوق سرشار و روح حقیقت‌خواه خود سهروردی بروز و ظهور یافت.
به نظر بسیاری از بزرگان فلسفه، حکمت متعالیه صدرایی در پیدایش خود، بیش از همه مرهون حکمت اشراقی سهروردی است؛ چه در آن نظریه‌ها و مبانی که به طور مستقیم از سهروردی برگرفته و چه در الهامات و بارقه‌هایی که بر اثر مطالعه و سنجش و نقادی این دستگاه فلسفی در نظام‌واره حکمت صدرایی خوش نشسته است.
با این که حکمت اشراقی در کنار حکمت مشائی و حکمت متعالیه، یکی از سه مکتب عمده فلسفی مسلمانان است، عوامل بسیاری در طول تاریخ و به ویژه در دهه‌های اخیر، زمینه بی‌توجهی و غفلت از این دستگاه مهم فلسفی شده است.
یکی از عوامل بسیار مهم برای این بی‌توجهی، اجمال، ابهام و دشواری کتاب‌ها و آثار شیخ اشراق است که شرح‌هایی مانند شرح شهرزوری و شرح قطب‌الدین شیرازی نیز نتوانسته این معضل را فرو‌گشاید؛ به ویژه در عصر حاضر که خواندن چنین آثار کلاسیکی، از عهده کمتر کسی برمی‌آید و بیشتر استادان و دانشجویان، حوصله چندانی برای تدقیق و تامل در فهم چنین نوشته‌هایی ندارند و همین امر زمینه بی‌رغبتی محققان را به حکمت اشراق افزون کرده است.
این مشکل اگرچه درباره حکمت مشاء و تا حدی حکمت متعالیه نیز صادق است، ولی دوباره‌خوانی و بازنگاری آثار این دو مکتب فلسفی به سبک‌های جدیدتر و رایج بودن تدریس آنها، تا حد بسیاری از این مشکل کاسته است. متاسفانه درباره حکمت اشراق این مساله تحقق نیافت.
کتاب حاضر، افزون بر پیشگفتار، دو بخش دارد که بخش نخست آن، دارای چهار گفتار است.
گفتار نخست درباره دانش‌ها و شناساندن است و هفت دستور و یک بهره و روشی اشراقی را دربر می‌گیرد.
گفتار دوم درباره حجت‌ها و پایه‌های آنهاست و هفت دستور و یک دانش اشراقی و یک ژرف‌نگری اشراقی و دو روش و پنج بهره را در‌بردارد.
گفتار سوم درباره مغالطه‌ها و برخی داوری‌هاست با دو بهره و چهار دستور. پیداست که این سه گفتار درباره دانش منطق‌اند. سهروردی در این گفتارها، افزون بر سنجش منطق ارسطویی، اندیشه‌های ناب منطقی خود را پیشنهاد داده است. کتاب حاضر، ویرایش، اعراب‌گذاری، ترجمه و شرح منطق کتاب «حکمت اشراق» سهروردی است.
گفتار چهارم بخش نخست حکمت اشراق درباره پاره‌ای از داوری‌ها و ژرف‌اندیشی‌های اشراقی است. فلسفه فیلسوفان پیش از سهروردی، به ویژه فلسفه مشایی، پایه‌ها و دستورهایی دارد که دیگر گفتارها بر آنها استوار‌ند. از دیدگاه سهروردی، این دستورها برخی درست‌اند و برخی نادرست. دستورهای نادرست گمراه کننده بوده و بازگو کردن آنها، به راستی آوردن نمونه‌هایی خوب برای مغالطه‌هایی است که در دانش منطق از آنها گفت‌وگو می‌شود. سهروردی آنها را با روش خود این فیلسوفان، بازگو می‌کند و برمی‌سنجد.
«آموزش فلسفه مشائی و اشراقی»
غلامرضا رحمانی
موسسه بوستان کتاب
شمارگان: 1000 نسخه
644 صفحه
بها: 120000 ریال
کتاب حاضر در دو مرحله و هر مرحله شامل چندین فصل، مقوله فلسفه مشائی و اشراقی را تبیین می‌کند.
پیش از هر موضوع باید عنوان کرد که ارسطو در جهت مخالف فلسفه افلاطونی، فلسفه مشائی را بنیان نهاد. وی بر متفکران بعد از خود تاثیر عمیقی نهاد، به طوری که بسیاری از فیلسوفان و اندیشوران در شرق اسلامی و غرب مسیحیت، پیرو سنت فلسفه مشائی‌اند. سنت مشائی در جهان اسلام را ابن‌سینا تاسیس کرد، اما سرانجام سهروردی آن را مورد نقد قرار داد و سنت اشراقی را در برابر سنت مشائی ابداع کرد. حکمت مشائی بر عقل و منطق تاکید می‌کرد، اما حکمت اشراقی علاوه بر عقل، بر تهذیب نفس نیز پای می‌فشرد.
ارسطو در مدرسه لوکایون، مکتب فکری و مشرب فلسفی خود یعنی سنت فلسفه مشائی را بنا نهاد و اصول فلسفه جدید آن را ـ‌در جهت مخالف آکادمی و فلسفه افلاطونی‌ـ پی‌ریزی کرد، سنتی که بر متفکران بعد از ارسطو تاثیر عمیقی نهاد تا جایی که بسیاری از فیلسوفان و اندیشمندان در جهان شرق اسلامی و غرب مسیحیت پیرو سنت فلسفه مشائی‌اند.
از سوی دیگر، سنت فلسفه مشائی را در جهان اسلام، ابوعلی حسین‌بن عبدالله‌بن سینا (370ـ482 هجری قمری) پی‌افکند. وی در جهان اسلام به نماینده فلسفه مشائی و بزرگ‌ترین فیلسوف مشائی شناخته شده است. از این‌رو، باید گفت که ابن‌سینا پیش از هر چیز پیرو ارسطو است، چرا که درباره وی می‌گوید: «امام حکیمان و دستور و آموزگار فیلسوفان ارسطا‌طالیس» (دانشنامه، الهیات، 111). البته این پیروی از ارسطو، تعصب‌آمیز و کورکورانه نیست، گاه به گاه و اینجا و آنجا در ساختار تفکر مشائی نوآوری می‌کند.
رحمانی(نویسنده اثر) در این کتاب تاکید می‌کند که تفکر مشائی و استدلالی توسط شاگردان ابن‌سینا مانند بهمنیار‌بن مرزبان آذربایجانی با تالیف کتاب «التحصیل» و ابو‌العباس لوکری با تالیف کتاب «بیان‌الحق بضمان‌الصدق» و دیگران ادامه پیدا کرد تا این‌که سرانجام توسط موسس فلسفه اشراقی در جهان اسلام، جناب شیخ شهاب‌الدین سهروردی و پیروان وی مورد نقد و حمله جدی قرار گرفت.
«تاریخ فلسفه مسیحی»
انتشارات سمت
نویسنده: اتین ژیلسون
مترجم: رضا گندمی نصر‌آبادی
778 صفحه
قیمت: 10 هزار تومان
امروزه نام ژیلسون با فلسفه قرون وسطا و یا به تعبیری با فلسفه مسیحی گره خورده است. از وی آثار فراوانی به جای مانده است که از این میان کتاب تاریخ فلسفه مسیحی در قرون وسطا از اهمیت و جایگاه ویژه‌ای برخوردار است، چراکه شاهکار و حاصل پنجاه سال تدریس او در دانشگاههای مختلف می‌باشد. کتاب یاد شده یک دوره تاریخی به امتداد پانزده قرن را پوشش داده، و در عین اختصار به ابعاد و زوایای مختلف تفکر متألهان و فیلسوفان مسیحی قرون وسطا پرداخته است. یاداشتهای پایانی کتاب که تقریباً یک سوم حجم کتاب را به خود اختصاص داده، ارزش کتاب را دوچندان کرده است.
هدف این کتاب آن است که مقدمه‌ای در باب تاریخ فلسفه مسیحی، از یوستین شهید در قرن دوم پس از میلاد تا نیکلاس کوزایی - که کارش نقطه عطف یک دوره تاریخی جدید است- در اختیار عموم خوانندگان و محققان قرار دهد. کتاب حاضر اساساً به تاریخ آراء و اندیشه‌های فلسفی می‌پردازد، گرچه، همانطور که عموماً در قرون وسطا صادق است، فلسفه را صرفاً در یک زمینه الهیاتی می‌توان یافت.
بخش پنجم کتاب به فلسفه اسلامی و یهودی اختصاص دارد که با توجه به عنوان کتاب، آوردن این بخش و نیز فصل نخست بخش ششم، از باب تأثیری است که فلسفه اسلامی بر فلسفه مسیحی گذاشته است. ژیلسون نیز همچون سایر مورخان غربی از این بخش، با عنوان فلسفه عربی یاد کرده است.
کتاب حاضر از یک مقدمه و یازده بخش و یک خاتمه فراهم آمده است و ژیلسون در مقدمه و خاتمه به تقریر و برداشت خاص خود از فلسفه مسیحی پرداخته است.
این کتاب با همکاری دانشگاه ادیان و مذاهب تدوین شده است.
فرآوری: رویا فهیم
بخش کتاب و کتابخوانی تبیان
منابع: خبرگزاری کتاب ایران، خبرگزاری فارس
