معجزه‌ی ویتامین‌ها در پیشگیری از سرطان‌ها

سرطان یکی از بیماری‌های مهلک و پرهزینه است که همه را به وحشت می‌اندازد. از قدیم گفته‌اند پیشگیری بهتر از درمان است. یکی از راه‌های پیشگیری از این بیماری، تأمین ویتامین‌های بدن است.

برخی از ویتامین‌ها از سرطان پیشگیری می‌کنند از قبیل ویتامین‌های D، E، A، C، B9 و ... در این مقاله با شماری از این ویتامین‌های معجزه گر و منبع غذایی آن‌ها آشنا می‌شوید.

چندین پژوهش علمی که در ایالات متحده‌ی آمریکا انجام گرفته، نشان داده است که ویتامینD  یا کالسیفرول می‌تواند از سرطان پروستات، پستان و کولون پیشگیری به عمل بیاورد. همچنین این ویتامین قادر است پیشرفت سرطان کولون را به تأخیر بیندازد. با وجود این، دانشمندان از منشأ این تأثیر مفید بی‌اطلاع هستند.

ویتامینD در چه موادی یافت می‌شود؟ در روغن جگر ماهی، انواع ماهی‌ها، تخم مرغ و کره.

لازم به ذکر است که ویتامینD، با جذب و حبس کلسیم از پوکی استخوان جلوگیری می‌کند. این ویتامین همچنین از بروز دیابت و بیماری‌های خود ایمنی پیشگیری می‌کند.

تذکر: مصرف خودسرانه‌ی ویتامینD بی خطر نیست. پیش از مصرف هر نوع مکملی، نظر پزشک لازم است.

بر اساس چندین پژوهش علمی، ویتامین B9 که فولات نیز خوانده می‌شود، از سرطان کولون (به ویژه در زنان)، سرطان پستان و سرطان تخمدان‌ها پیشگیری می‌کند. یک پژوهش سوئدی که به مدت 7 سال روی قریب به 90000 نفر انجام گرفت، نشان داده است که ویتامین B9 خطر ابتلا به سرطان پانکراس را کاهش می‌دهد.

ویتامین B9 در چه موادی یافت می‌شود؟ در جگر (مرغ، گوساله... )، مخمرهای غذایی، جوانه‌ی گندم، لوبیاهای خشک یا سویا.

علاوه بر این، ویتامین B9 از بیماری‌های قلبی عروقی، پیشگیری و عملکرد داروهای ضد افسردگی را تقویت می‌کند. این ویتامین همچنین می‌تواند به تسکین موقت تأثیرات ناخوشایند درمان‌های ضد سرطانی کمک کند.

سلنیوم دارای خواص ضد رادیکال‌های آزاد است و به پیشگیری از برخی سرطان‌ها، به ویژه سرطان پروستات، ریه، مثانه و سرطان کلورکتال کمک می‌کند. این عنصر به همراه ویتامین‌های C، E و کاروتنوئیدها، یکی از قوی‌ترین آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی به شمار می‌رود.

سلنیوم در چه موادی یافت می‌شود؟ در ماهی تن بدون چاشنی، ماهی‌های خام مثل شاه ماهی، ماهی آزاد و ...

از طرف دیگر، سلنیوم خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را کاهش می‌دهد و درمان آسم را تسهیل می‌بخشد.

تذکر: بر اساس یک پژوهش آمریکایی که در سال 2007 انجام گرفت، امکان دارد سلنیوم خطرات ابتلا به دیابت را افزایش دهد. در حالت عادی از مصرف مکمل‌ها بدون مشورت با پزشک خودداری کنید.

ویتامین E یا توکوفرول قدرت آنتی‌اکسیدانی بسیار بالایی دارد و به این ترتیب به مقابله با رادیکال‌های آزادی که به بدن آسیب می‌رسانند، کمک می‌کند و به پیشگیری از برخی تومورهای سرطان‌زا یاری می‌رساند. یک پژوهش انجام گرفته در ایالات متحده‌ی آمریکا (2008)، تأثیر این ویتامین در پیشگیری از سرطان پروستات به ویژه در افراد سیگاری را به اثبات رسانده است.

ویتامین E در چه موادی یافت می‌شود؟ در روغن‌های گیاهی، مارگارین، جوانه‌های غلّات، فندق، گردو، بادام.

به علاوه ویتامین E، برخی از تأثیرات نامطلوب شیمی‌درمانی را کاهش می‌دهد. این ویتامین همچنین به سلامت قلبی عروقی کمک می‌کند.

بر اساس چندین پژوهش مختلف، امگا 3 ها (اسیدهای چرب لازم برای عملکرد خوب بدن)، به طور کلی از ابتلا به انواع سرطان‌ها پیشگیری می‌کند.

در سال 2009، یک پژوهش کره‌ای نشان داد تأثیر امگا 3 در پیشگیری از سرطان، بیشتر مربوط به مصرف آن از طریق مواد غذایی (ماهی‌های چرب) است تا مصرف مکمل‌ها. مصرف امگا 3 به صورت مکمل در میان زنان یائسه، تأثیر عکسی خواهد داشت.

امگا 3 در چه موادی یافت می‌شود؟ در ماهی چرب (ماهی آزاد، تن) و در روغن‌های گیاهی (کلزا، گیاه کتان، گردو و... ).

از طرفی دیگر امگا 3 ها، به عملکرد مغز کمک کرده و از بیماری قلبی عروقی و دیابت پیشگیری می‌کند.

ویتامین A، به مدد تأثیرات آنتی‌اکسیدانی خود، از ابتلا به انواع سرطان، به خصوص سرطان گردن رحم پیشگیری می‌کند. این خاصیت ویتامین A در یک پژوهش کره‌ای که روی 144 نفر انجام و در سال 2010 منتشر شد به اثبات رسیده است. (ویتامین A در کنار ویتامین‌های C و E).

ویتامین A در چه موادی یافت می‌شود؟ در مواد غذایی با منشأ حیوانی مثل گوشت، ماهی، تخم مرغ، شیر، کره و پنیر.

از این گذشته ویتامین A برای بینایی و سیستم ایمنی بدن مفید است. لازم به ذکر است که می‌توان به کمک بتاکاروتِن مواد غذایی فوق را از لحاظ ویتامین A غنی‌تر ساخت.

این رنگدانه که به طور طبیعی در گیاهانی همچون هویج، زردآلو و سبزیجات سبز پررنگ وجود دارد از طریق بدن به ویتامین A تبدیل می‌شود.

تذکر: مصرف خودسرانه‌ی ویتامین A بدون خطر نیست. پیش از استفاده از هر نوع مکملی با پزشک مشورت کنید.

لیکوپن، رنگدانه‌ی قرمزی از خانواده‌ی کاروتنوئیدها است که به قدرت آنتی‌اکسیدانی بالای خود معروف است و از این روی ضد سرطان به شمار می‌رود.

نتایج یک پژوهش کره‌ای (2009) از تأثیرات لیکوپن در برابر سرطان پانکراس و نتایج یک پژوهش انگلیسی (2009) از تأثیرات آن در مقابله با سرطان پروستات حکایت دارد.

لیکوپن در چه موادی یافت می‌شود؟ در میوه‌ها و سبزیجات قرمز: گوجه‌فرنگی، هندوانه، گریپ‌فروت، پاپایا و...

از آنجایی که ویتامین C یا اسید اسکوربیک قدرت اکسیدانی بسیار بالایی دارد، می‌تواند از ابتلا به انواع سرطان‌ها جلوگیری کند. در واقع این ویتامین به بدن کمک می‌کند با رادیکال‌های آزادی که امکان پیدایش و رشد سلول‌های سرطان‌زا را فراهم می‌سازند، مقابله کند.

ویتامین C در چه موادی یافت می‌شود؟ فقط در مواد غذایی (بدن این ویتامین را سنتز نمی‌کند). منبع ویتامین C، میوه‌ها و سبزیجات رنگی است (جعفری تازه، فلفل‌ها و... ).

علاوه بر این ویتامین C، در مقابل سرماخوردگی و رفع خستگی مؤثر است، به بهبود سیستم ایمنی بدن یاری رسانده و التیام بخش است.

لازم به ذکر است مصرف طولانی مدت توتون، میزان ویتامین C را کاهش می‌دهد.

تذکر: خطر زیاده‌روی در مصرف وجود دارد. پیش از مصرف هر نوع مکملی با پزشک مشورت کنید. مصرف روزانه 5 واحد میوه و سبزیجات برای رفع نیازهای بدن کافی است.

آهن و منگنز که به میزان بسیار اندکی در بدن وجود دارند در مبارزه با رادیکال‌های آزادی که به بدن آسیب رسانده و خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهند، شرکت دارند. به علاوه منگنز به تولید ویتامین E که آنتی اکسیدانی قوی است، کمک می‌کند.

آهن و منگنز در چه موادی وجود دارند؟ آهن در گوشت، دل و جگر، سیراب شیردان، تخم مرغ، میوه‌ها و سبزیجات خشک وجود دارد و منگنز در گردو، گندم کامل، زنجبیل، آناناس یا اسفناج.

علاوه بر این، آهن احساس خستگی را کاهش داده و می‌تواند باعث تقویت عملکرد ذهنی شود.

تذکر: خطر مصرف بیش از حد وجود دارد که باعث مسمومیت می‌شود. پیش از مصرف هر نوع مکملی با پزشک مشورت کنید.

مصرف مکمل‌های ویتامین، بدون تجویز پزشک خالی از خطر نیست و خطراتی که با مصرف بیش از حد آن ایجاد می‌شود کاملاً جدی است و امکان بروز هیپرویتامینوز وجود دارد. می‌توان از هیپرویتامینوزA و هیپرویتامینوزD به عنوان دو مورد بسیار خطرناک نام برد.

اولی(هیپرویتامینوزA) می‌تواند مشکلات جدی در کبد ایجاد کند و احتمال ابتلا به سرطان را در افرادی که مشروبات الکلی زیادی مصرف می‌کنند و نیز سیگاری‌ها و افرادی که در تماس با آزبست بوده‌اند، افزایش دهد.

هیپرویتامینوز D باعث ازدیاد کلسیم در بدن می‌شود و اختلالاتی در عملکرد کلیه‌ها، قلب و ... ایجاد می‌کند. پیش از آغاز مصرف مکمل‌ها با پزشک مشورت کنید.

آیا ویتامین‌های ضد سرطان دیگری نیز وجود دارند؟

امروزه دانشمندان روی چندین ویتامین، با هدف مشخص کردن تأثیرات احتمالی‌شان بر سرطان، مطالعه می‌کنند. از جمله می‌توان به ویتامین B5، ویتامین B15 و ویتامین B17 اشاره کرد. احتمال می‌رود که این ویتامین‌ها تأثیرات حفاظتی داشته باشند.

یک تغذیه‌ی سالم و متعادل، تمام نیازهای طبیعی بدن را به املاح معدنی، عنصرهای کمیاب و ویتامین‌ها تأمین می‌کند. بنابراین بهتر است شیوه‌ی تغذیه‌ای صحیحی را در پیش بگیرید تا اینکه از مکمل‌های ترکیبی استفاده کنید. در صورتی که احتمال می‌دهید بدنتان با کمبود ویتامین مواجه است پیش از هر اقدامی با پزشک مشورت کنید.

آنتی اکسیدان‌ها: از زیاده‌روی بپرهیزید

دکتر بوینیو، متخصص تغذیه و سرطان می‌گوید: «گرچه آنتی اکسیدان‌ها عملکرد شوم رادیکال‌های آزاد را محدود می‌کند اما در صورت افراط، مانع از آن می‌شوند که بدن سلول‌های آسیب رسان را از بین ببرد و این امر سرعت پیشرفت سرطان را افزایش می‌دهد». وی توصیه می‌کند: «در صورتی‌که بدن با کمبود ویتامینی مواجه نباشد استفاده از مکمل‌ها بیهوده است و الویت با داشتن تغذیه‌ای متعادل است».

در نهایت توصیه می‌شود در حالت عادی از مصرف مکمل‌ها بدون مشورت با پزشک خودداری کنید.

فاطمه مهدی پور

بخش تغذیه و آشپزی تبیان

مطالب مرتبط:

مطالبی جامع در مورد ویتامین‌های مختلف

مطالبی در مورد نقش تغذیه در سرطان‌های مختلف