برای استخوان‌ها، فقط کلسیم، کافی نیست

ویتامین D نقش مهمی در جذب کلسیم و بازسازی استخوان‌ها دارد اما متأسفانه کمبود ویتامین D در افراد بالای 65 سال کشور شایع است و تجویز مکمل کلسیم نیز برای سالمندان بی فایده است.

دکتر علی خلوت اظهار داشت: افراد سالمند به دلیل پایین بودن میزان اسید معده از توانایی اندکی برای جذب کربنات کلسیم که به صورت قرص‌های مکمل کلسیمی مصرف می‌شود، برخوردارند. بنابراین هرچند برای آن‌ها کربنات کلسیم تجویز می‌شود، ولی بی فایده است.

وی با بیان این که با افزایش سن، تولید فعال ویتامین D در کلیه‌ها به همراه گیرنده‌های آن کاهش می‌یابند ادامه داد: در سنین سالمندی به علاوه از، پاسخ روده به ویتامین D کاسته می‌شود لذا جذب کلسیم در این سنین کم و از دست دهی استخوان بیشتر خواهد شد.

خلوت، مصرف مرتب شیر را برای رفع این معضل اقدامی راه‌گشا عنوان کرد و ادامه داد: مصرف مداوم شیر علاوه بر مقدار کافی املاح کلسیم و ویتامین D، پروتئین مورد نیاز بدن را نیز تأمین می‌کند.

وی با موثر دانستن فرم کلسیم مصرفی در جذب کلسیم، گفت: در مجرای گوارشی 30 درصد یک کپسول و 20 درصد یک قرص می‌تواند، حل شوند، اما در مورد شیر که به شکل محلول وارد مجرای گوارشی می‌شود 99 درصد کلسیم حل می‌شود.

به گفته‌ی این فوق تخصص روماتولوژی، املاح کلسیم نامحلول همانند قرص‌های کربنات کلسیم در روده‌ی بزرگ سبب یبوست می‌شود که این مسئله در مورد شیر وجود ندارد.

وی با اشاره به این که کمبود منیزیم یک عامل خطر برای پوکی استخوان (استئوپروز) در زمان یائسگی است، اظهار داشت: سالمندان به علت جذب کم منیزیم و دفع ادراری بیش از حد آن در معرض کمبود منیزیم هستند. همچنین در بیماران دیابتی با کنترل ضعیف قند خون، دفع ادراری منیزیم افزایش می‌یابد.

این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان این که علاوه بر آن، کمبود منیزیم نیز باعث افزایش مقاومت سلول به انسولین شده و به بالا رفتن قند خون منجر می‌شود تاکید کرد: با توجه با این که منیزیم سلولی به صورت یک مکمل رایج غذایی تجویز نمی‌شود، می‌توان با مصرف شیر این کمبود را جبران کرد.

در سنین سالمندی به علاوه از، پاسخ روده به ویتامین D کاسته می‌شود لذا

جذب کلسیم در این سنین کم و از دست دهی استخوان بیشتر خواهد شد

وی اضافه کرد: در مواردی که کلسیم خون کاهش می‌یابد، بدن با مکانیسم‌های ویژه‌ای از کلسیم موجود در استخوان برداشت می‌کند تا میزان کلسیم خون در حد طبیعی تثبیت شود، بنابراین در افراد بزرگ‌سال، کمبود حاد کلسیم، علایم آشکاری ندارد چرا که استخوان از ذخیره‌ی بالای کلسیم برخوردار است و این بانک کلسیم ذخیره‌ی خود را صرف تنظیم کلسیم در خون می‌کند که اگر این ذخیره کاهش یابد از استحکام استخوان کاسته می‌شود و تداوم این امر منجر به پوکی استخوان می‌شود.

خلوت با بیان این که آمار جهانی نشان می‌دهد 4/1 زنان و 8/1 درصد مردان بالای 50 سال دچار پوکی استخوان هستند خاطرنشان کرد: بهترین راه تأمین کننده کلسیم بدن را استفاده از رژیم غذایی حاوی کلسیم است که در این مورد شیر به دلیل توأم بودن با ویتامین D در رأس رژیم غذایی قرار دارد.

علاوه بر ویتامین‌های مورد اشاره، شیر حاوی ویتامین K است که این ویتامین با فعال کردن استئوکلسین (نوعی پروتئین) باعث اتصال کلسیم به استخوان‌ها و در نهایت استحکام استخوان‌ها می‌شود.

سالمندان برای سلامت دستگاه گوارش خود ماست بخورید

یک متخصص تغذیه گفت: خوردن روزانه ماست همراه با غذا، باعث افزایش سلامت دستگاه گوارش و آرامش اعصاب می‌شود.

عباس صفوی افزود: خوردن ماست به ویژه در فصل گرما، باعث از بین رفتن التهاب داخلی بدن می‌شود.

وی با بیان این که ماست دارای پروتئین، کلسیم و فسفر است، اضافه کرد: مصرف این ماده از گروه لبنیات همراه غذا، باعث راحت‌تر هضم شدن مواد غذایی می‌شود.

در مجرای گوارشی 30 درصد یک کپسول و 20 درصد یک قرص می‌تواند، حل

شوند، اما در مورد شیر که به شکل محلول وارد مجرای گوارشی می‌شود 99 درصد کلسیم حل می‌شود

ماست حاوی باکتری‌های زنده‌ای است که باعث افزایش طول عمر می‌شود و سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند.

این متخصص تغذیه به سالمندان توصیه کرد به دلیل این که سیستم ایمنی بدن آنان ضعیف است، روزانه ماست بخورند تا واکنش‌های ایمنی بدن‌شان تقویت شود و مقاومت بدن‌شان در برابر بیماری‌های مربوط به سیستم ایمنی افزایش یابد.

وی از سالمندان خواست ماست کم چرب مصرف کنند زیرا ماست پرچرب دارای کلسیم کمتری است و باعث افزایش فشار خون نیز می‌شود.

علاقه‌ی زیاد سالمندان به مصرف مکمل‌ها

اغلب سالمندان علاقه زیادی به مصرف مکمل‌های ویتامینی دارند که باید به این مسئله توجه شده و از مصرف بیش از حد نیاز این مکمل‌ها خودداری شود. در مورد ویتامین‌های محلول در آب، معمولاً کمبودی در سالمندان دیده نمی‌شود. مگر در سالمندان الکلی که کمبود ویتامین B1 می‌تواند وجود داشته باشد و یا سالمندانی که دچار سوء تغذیه هستند.

همچنین ممکن است بعضی از سالمندان به علت مشکلات دندان و یا مشکلات گوارشی از خوردن سبزیجات و میوه‌ها پرهیز کنند، در حالی که این منابع غذایی تأمین کننده ویتامین C هستند و یا مصرف زیاد آنتی بیوتیک ها می‌تواند در سالمندان، کمبود ویتامین K ایجاد کند.

شیر حاوی ویتامین K است که این ویتامین با فعال کردن استئوکلسین (نوعی پروتئین) باعث اتصال کلسیم به استخوان‌ها و در نهایت استحکام استخوان‌ها می‌شود

کمبود ویتامین D ممکن است در سالمندان به ویژه آن‌هایی که از نور آفتاب دور هستند به وجود آید. در مورد مواد معدنی باید گفت با رعایت یک برنامه غذایی صحیح می‌توان مواد معدنی مورد نیاز سالمندان را تا حد زیادی تأمین کرد. فقط باید به میزان کلسیم دریافتی که معمولاً مقدار مصرف آن در سالمندان به میزان توصیه شده نمی‌رسد توجه شود.

عوامل متعددی در کمبود کلسیم در سالمندان نقش دارند. از جمله میزان جذب روده‌ای کلسیم، کار کلیه‌ها، متابولیسم استخوان‌ها، اثرات متقابل مواد مغذی بر یکدیگر و بر داروها، کم تحرکی و عدم مصرف کافی لبنیات به دلیل عدم تحمل به لاکتوز.

در صورتی که شیر و لبنیات به مقدار کافی مصرف نشود ممکن است نیاز به مصرف مکمل کلسیم باشد که البته تشخیص آن باید توسط پزشک و متخصص تغذیه صورت گیرد. در مورد سدیم هم باید در سالمندانی که مبتلا به فشارخون، مشکلات قلبی، کلیوی و دیابت هستند محدودیت‌هایی اعمال شود.

فرآوری: معصومه آیت اللهی

بخش تغذیه و آشپزی تبیان

منابع:

فارس

ایرنا

سوال و جواب پزشکی- سلامتی روابط