حلول ماه محرم: آغاز سال هجری قمری
اكثر تاریخ های رایج، از جمله تاریخ میلادی و تاریخ هجری شمسی، بر اساس گردش زمینبه دور خورشید محاسبه می گردند و تعداد روزهای یك سال كامل، 365 روز و 6 ساعت است. ولیكن تاریخ هجری قمری، كه تاریخ مشترك یك میلیارد و قریب به پانصد میلیون تن از مسلمانان جهان است، بر اساس گردش ماه (قمر)به دور زمین محاسبه می شود و با دور ماهبه دور زمین، یك ماه قمری پدید می آید و با تكرار دوازده بار آن، یك سال قمری شكل می گیرد.
مدت هر ماه قمری، 29 روز و 12 ساعت و 43 دقیقه و تعداد كل روزهای یك سال، 354 روز است.
ماه های قمری عبارتند از: محرم، صفر، ربیع الاول، ربیع الثانی، جمادی الاولی ، جمادی الثانیة ، رجب ، شعبان ، رمضان ، شوال ، ذی قعده و ذی حجّه.
تاریخ قمری، پیش از اسلام نیز در میان برخی از اقوام و امّت ها، از جمله عرب های جزیرة العرب متداول بود و با نام های "عام الفیل" و امثال آن نام برده می شد. ولیكن پس از ظهور اسلام، به عنوان تاریخ رسمی این دین رهایی بخش در آمد و بسیاری از احكام عملی و فقهی اسلام، همانند روزه در ماه مبارك رمضان، دادن فطریه، به جای آوردناَعمال حج در ماه های حرام، ایّام اعتكاف و امثال آن، بر آن مبتنی شد.
قرآن كریم نیز به این تاریخ سابقه دار و این كه تعدادماه های هر سال آندوازده است و چهار ماه از ماه های آن حرام می باشند، اشاره كرده و در آیه ای فرموده:اِنَّ عِدَّةَ الشُّهورِ عِندَاللهِ اِثنا عَشَرَ شَهراً فی كِتابِ اللهِ یَومَ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الأرضَ مِنها اَربَعَةٌ حُرُمٌ ، ذلِكَ الدّینُ القَیِّمُ، فَلا تَظلِموُا فیهِنَّ اَنفُسَكُم.(1)
امّا از این كه تاریخ قمری از چه زمانی در میان مردم و در عصر كدام پیامبری از پیامبران الهی مرسوم و معمول شده است، اطلاع دقیقی در دست نیست. برخی از مورخان، استقرار كشتی نوح (ع) در كوه جُدی، پس از پایان طوفان عظیم را در ماه محرم دانسته و به همین جهت محرّم را از آن زمان، اوّل سال قمری دانسته اند. (2)
ولی درستی این گفتار، چندان مورد تایید نیست. زیرا گمان های دیگری نیز در این باره وجود دارد، كه پذیرش این قول را مورد تردید قرار می دهد.
آن مقداری كه می تواند مورد پذیرش و اطمینان باشد، این است كه تاریخ قمری، حداقل از زمان تجدید بنای خانه خدا]كعبه معظمه[ توسط حضرت ابراهیم (ع) و پسرش حضرت اسماعیل (ع) و رواج زیارت خانه خدا و انجام مراسم حج از آن زمان به بعد، در میاناعراب و سایر اقوام و قبایل جزیرة العرب متداول بوده و تا ظهور اسلام مورد استفاده اعرابقرار می گرفت و پس از هجرت پیامبر(ص)، تاریخ رسمی مسلمانان شد.
1- سوره توبه (9)، آیه 36
2- تاریخ الیعقوبی، ج1، ص 15
