بشِر
بشر ظرفی شیشه ای و استوانه ای به شکل لیوان است که برای حمل و جابجایی مایعات و گاهی برای حرارت دادن مایعات و محلول ها در آزمایشگاه شیمی به کار می رود. کف بشر تخت است و می توان آن را روی میز آزمایشگاه قرار داد و لبه بالایی آن معمولاً یک فرورفتگی به سمت خارج دارد که موجب می شود که مایع را بتوان به آسانی از آن به ظرف دیگری ریخت. بشرها در اندازه های بسیار متنوعی ساخته می شوند. گنجایش برخی از بشرها چند میلی لیتر و برخی دیگر چندین لیتر است اما بشرهایی که در آزمایشگاه های معمولی به کار می روند حدود 250 تا 500 سی سی (میلی لیتر) گنجایش دارند. روی سطح خارجی بشرِ مدرّج علاوه بر اندازه گنجایشِ آن، درجه بندی هم شده و می توان با مقدار مایع موجود در بشر را به وسیله این درجه ها تخمین زد. دقت این درجه بندی به اندازه ای است که حدوداً مایع موجود در بشر را می توان تخمین زد اما برای اندازه گیری دقیق مایعات می باید از وسایل دیگر مثل استوانه مدرج یا بورت یا پیپت استفاده کرد.
در صورتی که روی بشر درجه بندی نشده باشد به آن بشر ساده می گویند.
موارد استفاده بشر عبارتند از:
برداشتن و جابجا کردنِ مایعات، حل کردن مواد و تهیه محلول ها، گرم کردن مواد، رسوب گیری و موارد دیگر. در صورتی که از مایع یا جامدی که مورد آزمایش ما قرار دارد گاز متصاعد می شود یا احتمال دارد که هنگام حرارت دادن یا هم زدن آن، به اطراف پاشیده شود؛ باید به جای بشر از ارلن استفاده کرد. چرا که اولاً دهانه بشر گشاد است و ثانیاً دهانه ظروف دیگر مثل ارلن را می توان با چوب پنبه بست اما دهانه تشر را نمی توان کاملاً مسدود کرد.
جنس بشر از شیشه بوروسیلیکات یا پیرکس است که موجب می شود که این ظرف ها نسبت به حرارت تا حدی مقاوم باشند اما شعله مستقیم ممکن است به آن آسیب برساند. بنا بر این همیشه بشر را باید به طور غیر مستقیم و به واسطه توری حرارت داد. بشرهای پلاستیکی (از جنس پلی تن و پولی پروپیلن) و فلزی (از استیل و آلومینیوم) نیز ساخته می شود که موارد استفاده متفاوتی دارد. از آنجا که بشرهای پلاستیکی ارزانتر هستند و در بسیاری از موارد تفاوتی با بشرهای شیشه ای ندارند در صورت امکان و به شرطی که جنس آن تأثیری در نتیجه آزمایش نگذارد از این بشرها استفاده می شود. طبیعی است که استفاده از بشر پلاستیکی هنگامی که می خواهیم ماده ای را حرارت دهیم یا از حلّالهای آلی که پلاستیک را حل می کنند استفاده می کنیم اصلاٌ مناسب نیست. بیشتر اسیدها اثری روی بشرهای شیشه ای ندارند به جز اسید فلوئوریدریک که شیشه را می خورد. در حالی که تقریباً همه اسیدها روی فلزات اثر خورندگی دارند.
برای شستشوی بشر باید برخی نکات را رعایت کرد. چگونه شستن شیشه آلات شیشه ای را در اینجا بخوانید.
پس از شستشوی بشر سطح داخلی آن باید با دستمال یا پارچه تنزیب خشک شود، خشک کردن سطح داخلی بشر اگر با دستمال ممکن نباشد به وسیله حرارت دادن انجام می شود. به این منظور باید آن را روی سه پایه و روی توری نسوز قرار داد و از زیر توری آن را به آرامی گرم کرد به این نحو که شعله را دور تا دور کف توری گرداند تا حرارت به تدریج به همه جای بشر برسد. پی از خشک شدن داخل آن باید بشر را کناری نهاد تا سرد شود. تماس مستقیم شعله با بشر شیشه ای خیس ممکن است موجب شکسته شدن آن شود.
بشر شیشه ای با گنجایش 400 سی سی
بشر استیل – درجه بندی بشرهای فلزی در سطح درونی آنها قرار دارد.
بشر پلاستیکی شفاف و مات
بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان، تهیه: احمد آشتیانی
تنظیم: نسرین صادقی
