عفونت استخوان (استئومیلیت)
Osteomyelitis
استئومیلیت، عفونت استخوان و مغز استخوان است. در این بیماری هر یک از استخوان‌های بدن ممکن است درگیر شود. در کودکان استخوان‌هایی که معمولاً درگیر می‌شوند عبارتند از استخوان ران، درشت نی، استخوان بازو یا ساعد. در بزرگسالان استخوان‌های لگن و ستون فقرات معمولاً درگیر می‌شوند.
این بیماری در هر دو جنس و همه سنین دیده می‌شود، ولی در کودکان در دوره رشد سریع (5 تا 14 سالگی)، به خصوص در جنس مذکر شایع‌تر است.
علایم شایع
* تب گاهی تنها علامت بیماری است.
* درد، تورم، قرمزی، گرمی و احساس درد با لمس استخوان مبتلا، به خصوص هنگام حرکت دادن مفصل مجاور آن. مفاصل مجاور ناحیه مبتلا نیز ممکن است دچار قرمزی، گرمی و تورم شوند.
* در کودکانی که هنوز قادر به حرف زدن نیستند، وجود درد ممکن است خود را به صورت امتناع از حرکت دادن اندام فوقانی یا تحتانی، خودداری از راه رفتن، لنگیدن هنگام راه رفتن یا جیغ زدن هنگام لمس یا حرکت دادن عضو مبتلا، نشان دهد.
* خروج چرک از طریق آبسه پوستی، بدون تب یا درد شدید (تنها در موارد استئومیلیت مزمن)
* احساس ناخوشی عمومی
علل
* علت این بیماری اغلب عفونت استافیلوکوکی (نوعی باکتری) است، ولی سایر باکتری‌ها نیز می‌توانند عامل آن باشند.
باکتری ممکن است از راه‌های زیر و از طریق جریان خون به سمت استخوان گسترش یابد:
* شکستگی پا یا سایر صدمات بدنی
* کورک، کفگیرک یا هر گونه ضایعه پوستی
* پنومونی (ذات الریه)
عوامل تشدید کننده بیماری
* بیماری‌های تضعیف کننده مقاومت بدن
* رشد سریع در طی کودکی
* کاشتن وسایل ارتوپدی (مثل زانوی مصنوعی)
* مصرف وریدی داروها
تشخیص
بررسی‌های تشخیصی ممکن است شامل آزمایش خون، کشت خون برای شناسایی باکتری، اسکن رادیونوکلئید استخوان، سی تی اسکن یا ام آر آی استخوان باشد.
استاندارد طلایی تشخیص، بیوپسی استخوان و جداسازی میکروارگانیسم از محیط کشت و وجود سلول‌های التهابی و تخریب کننده استخوان در بررسی بافت شناسی است، اما معمولاً تشخیص استئومیلیت بر اساس یافته‌های بالینی همراه با نتایج حاصل از مطالعات تصویری و تست‌های آزمایشگاهی مانند شمارش گلبول‌های سفید خون، سرعت رسوب اریتروسیت ها (ESR) و پروتئین واکنش دهنده C (CRP) صورت می‌گیرد.
پیشگیری
اقدام فوری برای درمان هر گونه عفونت باکتریایی جهت پیشگیری از گسترش آن به استخوان‌ها یا سایر نواحی بدن لازم است.
عوارض احتمالی
* آبسه از طریق پوست سر باز می کند که تا هنگام التیام استخوان درگیر، بهبود نمی‌یابد.
* سفتی دایمی در مفصل مجاور (به ندرت)
* شکستگی استخوانی
* شل شدن وسیله ارتوپدی کاشته شده در بدن
* در صورت انسداد جریان خون عضو یا قانقاریا، ممکن است قطع عضو مبتلا لازم باشد.
درمان
این بیماری معمولا با درمان فوری و شدید قابل علاج است. اهداف درمانی استئومیلیت حاد و مزمن، شامل رفع عفونت و جلوگیری از عود آن هستند. میزان بهبودی در استئومیلیت حاد بیشتر از نوع مزمن است. بنابراین در استئومیلیت مزمن هدف درمانی در اغلب بیماران جلوگیری از عوارضی مانند قطع عضو است.
درمان استئومیلیت، وابسته به میزان نکروز استخوانی است. در استئومیلیت حاد همراه با تخریب اندک استخوان، یک دوره طولانی درمان ضد میکروبی، عفونت را به طور موثر درمان می‌کند، در حالی که در استئومیلیت مزمن معمولاً به مداخلات جراحی نیاز است.
درمان ضد میکروبی اولیه باید بر اساس عوامل خطر ساز در بیمار و راه ایجاد عفونت، تمام عوامل بیماری‌زای احتمالی را هدف قرار دهد. به هر حال، درمان باید بر اساس اطلاعات حاصل از محیط کشت و حساسیت میکروبی اصلاح شود.
کل دوره درمان ضد میکروبی معمولاً 4 تا 6 هفته است. درمان اغلب به صورت وریدی و به مدت 1 تا 2 هفته آغاز و در ادامه به صورت خوراکی دنبال می‌شود.
داروها
* تجویز مقدار بالای آنتی بیوتیک ها. با وجود آنتی بیوتیک های قوی جدید، تجویز وریدی آنتی بیوتیک ها که سابقاً یک ضرورت بود ممکن است دیگر لازم نباشد. تجویز آنتی بیوتیک چه به صورت خوراکی و چه وریدی ممکن است 8 تا 10 هفته لازم باشد.
* مسکن‌ها
*مسهل‌ها، در صورت بروز یبوست در طی دوره طولانی استراحت در بستر
کارهایی که باید انجام داد
* عضو مبتلا را در سطح بدن نگه داشته یا با قرار دادن بالش زیر آن مختصری بالا نگه داشته و آن را بی حرکت کنید. از آویزان نگه داشتن عضو مبتلا خودداری کنید.
* سایر نواحی غیرمبتلای بدن را فعال نگه دارید تا از بروز زخم‌های فشاری در طی دوره طولانی استراحت در بستر پیشگیری شود.
* بستری شدن در بیمارستان برای جراحی جهت برداشت قسمت درگیر استخوان و یا برای تجویز مقدار بالای آنتی بیوتیک ها (گاهی به صورت وریدی) ممکن است ضرورت یابد.
* ممکن است لازم باشد وسایل ارتوپدی قبلاً کاشته شده (نظیر زانوی مصنوعی) خارج گردد (گاهی همزمان با این عمل، تعویض وسیله قبلی با وسیله جدید قابل انجام است).
* تا 2 الی 3 هفته پس از برطرف شدن علایم در بستر استراحت کنید. پس از آن فعالیت خود را به تدریج از سر بگیرید.
در چه شرایطی باید به پزشک مراجعه نمود؟
- اگر شما یا یکی از اعضای خانواده‌تان دارای علایم استئومیلیت باشید.
- تشکیل آبسه برروی استخوان مبتلا یا افزایش خروج چرک از آبسه موجود
- تب
- درد غیرقابل کنترل
- اگر دچار علایم جدید و غیرقابل توجیه شده‌اید. داروهای تجویزی ممکن است با عوارض جانبی همراه باشند.
فرآوری: معصومه آیت اللهی
بخش سلامت تبیان
منابع:
ایران ارتوپد - دکتر مهرداد منصوری
محیا نیوز
