خشکی چشم آزاردهنده است
مطالعات نشان داده است که وجود اشک طبیعی در سطح چشم برای حف0سلامت قرنیه، ملتحمه و بهبود کیفیت دید ضروری است و بدیهی است اختلال در تولید اشک موجب ایجاد عوارض مختلفی می‌شود که در برخی موارد (شدید یا معمولی) احتمال بروز زخم عفونی و غیرعفونی قرنیه و ایجاد کدورت قرنیه و حتی عوارض جدی‌تر وجود دارد.
اشک از سه لایه چربی، آبکی و موسینی تشکیل شده است که ممکن است در یکی از این لایه‌ها اشکال به وجود آید. لایه چربی از غدد چربی لبه پلک و بقیه غدد چربی ساخته می‌شود. لایه آبکی از غدد اشک ساخته می‌شود. لایه موسینی از سلول‌های مخاطی موجود در ملتحمه ساخته می‌شود.
برای داشتن اشکی خوب و سالم باید تولید، تخلیه و تبخیر اشک، حرکت و شکل پلک‌ها سالم باشند، زیرا اختلال در هر یک از این موارد می‌تواند خشکی چشم را به همراه داشته باشد.
خشکی چشم یکی از شایع‌ترین بیماری‌های چشم است که می‌تواند اشکالاتی همچون تبخیر زیاد اشک یا کاهش تولید اشک را به همراه داشته باشد.
قرار گرفتن در معرض گرد و غبار موجب تشدید علائم خشکی چشم در افراد مبتلا به این بیماری می‌شود. در روزهای غبارآلود، تراکم ذرات معلق در هوا نسبت به روزهای دیگر افزایش می‌یابد و در چنین شرایطی احتمال عفونت‌های چشمی افزایش می‌یابد. ذرات معلق موجود در هوا به عنوان جسم خارجی محسوب می‌شوند که ورود آنها به درون چشم می‌تواند موجب تحریک و یا خراشیدگی قرنیه شود.
علائم خشکی چشم
احساس وجود جسم خارجی در چشم، سوزش، خشکی، ترس از نور، در موارد نادری تاری دید، قرمزی چشم، خستگی و سنگینی چشم از علائم شایع این بیماری است که با بالا رفتن سن و پس از سن یائسگی در زنان قابل ملاحظه است.
علل خشکی چشم
- برخی از داروها می‌توانند باعث خشکی چشم شوند، مثل: پروپرانولول، متیل دوپا، داروهای ضد افسردگی، داروهای قلبی برای تنظیم ریتم قلب، برخی از داروهای عصبی، گوارشی، شل‌کننده‌های عضلانی، کاهش احتقان برای سرماخوردگی، داروهای بیهوشی و آنتی هیستامین‌ها.
- برخی از عمل‌های جراحی چشم همچون اصلاح عیوب انکساری می‌تواند از دلایل خشکی چشم شود.
- بیماری‌هایی که سیستم ایمنی بدن را مختل می‌کنند، از قبیل شوگرن، سارکوئیدوز و دیابت از علل پیدایش خشکی چشم می‌باشد.
- در انواع بیماری‌های تیروئیدی ممکن است اختلال خاصی به نام اختلال چشمی تیروئید دیده شود که صرف نظر از علائم پرکاری و کم‌کاری این اختلال با خشکی چشم همراه است.
- بلفاریت یا التهاب غیرعفونی لبه پلک. در این مورد، شستشو با شامپو بچه در بهداشت لبه پلک و کاهش عارضه خشکی چشم موثر است.
درمان خشکی چشم
- پارچه‌ای گرم روی چشم بگذارید. اگر گاهی دچار خشکی چشم می‌شوید، گذاشتن پارچه‌ای گرم بر روی آن به مدت 5 تا 10 دقیقه و سه بار در روز باعث تحریک جریان اشک می‌شود.
- زیاد پلک بزنید. در هنگام خیاطی، تماشای تلویزیون و کار با کامپیوتر در اثر خیره شدن رطوبت چشم تبخیر می‌شود. پلک زدن در حین انجام کار چشم را دوباره مرطوب می‌کند.
- گاهی اوقات برای جبران تبخیر اشک می‌توان با گذاشتن لنزهای خاص یا دوختن پلک‌ها مانع تبخیر آن شد، یا این که با گذاشتن پلاک‌ها و ژلاتین‌های مخصوص در راه خروج مجرای اشکی در گوشه داخل پلک‌ها، مانع خروج آن شد تا بدین ترتیب اشک بیشتری در مقابل چشم قرار بگیرد. البته این کارها باید تحت نظر پزشک انجام شود.
- می توانید از اشک مصنوعی استفاده کنید. این فراورده حاوی سرم فیزیولوژیک و ماده‌ای پوشاننده مثل الکل پلی وینیل یا سلولز مصنوعی است.
- اگر بیش از چهار بار در روز قطره چشمی مصرف می‌کنید، از انواع بدون ماده محاف0آنها استفاده کنید، چون این‌گونه مواد، مثل تیموزول، در غلظت زیاد ممکن است سمی شوند و به سطح چشم آسیب برسانند.
- اگر وقتی از خواب بیدار می‌شوید چشم‌تان بسیار خشک شده است، هنگام رفتن به رختخواب از پمادهای مرطوب کننده جایگزین اشک استفاده کنید. این پمادها حاوی پترولاتوم سفید و روغن معدنی هستند و بیشتر از قطره داوم می‌آورند.
- ورقه‌های پلاستیکی مخصوصی برای جلوگیری از تبخیر رطوبت چشم، مخصوصاً در هنگام خواب موجود است. استفاده از این پوشش‌ها در شب مفید است.
- اگر خشکی چشم با استفاده از این روش‌ها خوب نشد، به پزشک مراجعه کنید. گاهی پزشک ناچار می‌شود برای همیشه مجرای اشکی را مسدود کند.
خشکی چشم با کامپیوتر
افراد به هنگام کار با رایانه باید در فواصل زمانی کوتاه پلک زدن را تکرار کنند تا دچار خستگی و خشکی چشم نشوند. پلک زدن، حرکتی غیر ارادی است که فرد به طور ناخودآگاه انجام می‌دهد و این حرکات متناوب پلک همراه با اشک چشم، سطح قرنیه را تمیز و شفاف و مرطوب نگه می‌دارد.
پس از چند ساعت کار با رایانه به خود استراحت دهید و برای مدتی به نقطه‌ای دور نگاه کنید.
گرد و غبار روی صفحه نمایشگر رایانه باعث پراکندگی نور در سطح صفحه می‌شود و وضوح تصاویر را کم می‌کند.
فرآوری: مریم سجادپور
بخش سلامت تبیان
منابع :
ایران سلامت - دکتر مسعود رضا معنویت
ایسنا
سایت پزشکان ایران - دکتر پرویز زرین بخش، جراح و متخصص بیماری‌های چشم
تابناک - دکتر افسر فراهانی دستجانی، جراح و متخصص بیماری‌های چشم
مطالب مرتبط :
