شبهه عذاب کفار همراه همسرانشان

چرا خداوند در «الصافات – 22» می‌فرماید که ظالمین را با همسرانشان به جهنم می‌برد؟ مگر همسران آنها انسان‌های مستقلی نیستند؟ شاید آنها ظالم نباشند؟

در رابطه با قرآن کریم یکی از دستوراتی که به صورت اکید به ما رسیده است تدبر و تفکر در قرآن است و اینکه لوازم و شرایط فهم قرآن را فراهم آوریم تا دچار سردرگمی و بیراهه نشویم .

بسیاری از کسانی که نه به جهت بهره گیری از قرآن کریم و فقط به جهت دشمنی و لجاجت به سراغ آن رفته با خارج کردن مفهومی به غیر از آنچه قرآن در صدد بیان آن است ،مفاهیمی را استخراج کرده و کج اندیشانه برداشت های شخصی خود را نشر داده و در اذهان ایجاد شبهه می کنند که چرا چنین است و چنان است .

این ها مصداق همان کسانی هستند که خداوند می فرماید نه تنها قرآن آنان را هدایت نکرده بلکه بر گمراهیشان افزوده می شود.

قرآن می فرماید: « وَأَمَّا الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِم مَّرَضٌ فَزَادَتْهُمْ رِجْسًا إِلَى رِجْسِهِمْ وَمَاتُواْ وَهُمْ كَافِرُونَ»(سوره توبه آیه 125.) ؛ اما آنان که در دلهایشان مرضی است ، جز انکاری بر انکارشان نیفزود و، همچنان کافر بمردند.

آیات قرآن مانند دانه هاى حیاتبخش باران است ، که مى دانیم در باغ سبزه روید و در شوره زار خس! آنها که با روح تسلیم و ایمان و عشق به واقعیت به آن مى نگرند، از هر سوره ، بلکه از هر آیه اى ، درس تازه اى فرا مى گیرند که ایمانشان را پرورش مى دهد و صفات بارز انسانیت را در آنها تقویت مى کند.

ولى کسانى که از پشت شیشه هاى تاریک لجاجت و کبر و نفاق به این آیات مى نگرند نه تنها از آنها بهره نمى گیرند، بلکه بر شدت کفر و عنادشان افزوده مى شود.

البته در تعامل با قرآن کریم مطالبی هست که نیاز به تفسیر دارد و باید پرسیده شود و هر پرسشی لزوما به معنای لجاجت نیست .

حال دقت کنید به شبهه ای که به خاطر عدم دریافت صحیح معنای آیه مطرح شده است .

چرا خداوند در «الصافات – 22» می‌فرماید که ظالمین را با همسرانشان به جهنم می‌برد؟ مگر همسران آنها انسان‌های مستقلی نیستند؟ شاید آنها ظالم نباشند؟

ابتدا آیات مبارکه‌ را با هم می خوانیم:

«احْشُرُواْ الَّذِینَ ظَلَمُواْ وَ أَزْوَاجَهُمْ وَ مَا كاَنُواْ یَعْبُدُونَ * مِن دُونِ اللَّهِ فَاهْدُوهُمْ إِلىَ‏ صِرَاطِ الجَْحِیمِ»(الصافات، 22و 23)؛ ترجمه: (اى فرشتگان عذاب) افرادى را كه ظلم كردند با همردیفانشان و آنچه را كه عبادت مى‏كردند ... 23- جز خداى یكتا- بسوى راه دوزخ هدایت نمائید.

به نظر می‌رسد با تلاوت مجدد آیه و ترجمه‌ی آن، پاسخ تا حدود بسیاری روشن شده باشد. بسیاری از سؤالاتی که در ذهن ایجاد می‌گردد، به خاطر اکتفا به ظاهر آیات قرآن کریم و نیز ترجمه بر اساس معانی و مفاهیم مصطلح در فرهنگ خودمان است.

معنای کلمه «زوج» که اگر مؤنث باشد «زوجه» گفته می‌شود، الزاماً همسری که در دنیا به نکاح انسان در‌آمده است نمی‌باشد.  بلکه همراهی است که با انسان جفت شده است.

انسان از روی طبع و نیاز و بر اساس قوانین خلقت، همیشه در راهی که به سوی هدف می‌رود، قرین، جفت، همتا و همسفر دارد. به عنوان مثال افرادی که مؤمن هستند، با انبیای الهی، ائمه‌ی اطهار، ملائکه و صدیق و شهداء جفت و هم سفر می‌شوند و کسانی که کافر هستند، «شیطان» جفت و قرین آنهاست. پس منظور از «ازواج» در آیه‌ی مبارکه‌ی فوق، همان «جفت، همتا، قرین و هم سفر انسان – چه مرد و چه زن است». و تأمل در مورد اطلاق «ظالمین» نیز ضرورت این معنا را روشن می‌کند، چرا که چه بسا ظالم زن باشد و یا مجرد باشد.

همه‌ی مترجمین و مفسیرین نیز با تأسی به اهل بیت (ع) و استناد به سایر آیات، همین معنا را نموده‌اند، چنان چه مرحوم علامه طباطبایی نیز می‌فرماید منظور از «ازواج» همان «شیاطین» آنها هستند و به آیه‌ی ذیل نیز استناد می‌کنند:

«فَوَ رَبِّكَ لَنَحْشُرَنَّهُمْ وَ الشَّیاطینَ ثُمَّ لَنُحْضِرَنَّهُمْ حَوْلَ جَهَنَّمَ جِثِیًّا» (مریم، 68)

ترجمه: به پروردگارت قسم ایشان را با شیطان‌ها[یشان] محشور كنیم و همه را به زانو در آورده پیرامون جهنم حاضر سازیم‏.

اگر به ادامه آیه‌ی مورد بحث نیز توجه شود، این معنا بیشتر مکشوف می‌گردد، چنان چه می‌فرماید: «ظالمین را ازواجشان و آن چه غیر از خدا می‌پرسیدند ...»، یعنی عابد (ظالم) و همراه (شیطان) و معبود (باطل مثل بت، طاغوت، شهوات ... و إله دیگری که لابد کاذب است» را با هم حشر می‌کنند و همگی را به آتش، یعنی اسفل السافلین خلقت می‌فرستند. چرا که در دنیا به جای «صراط المستقیم»، «صراط الجحیم» را پیمودند، پس در آخرت نیز به مقصدی که دنبال می‌کردند می‌رسند.

دقت شود که به هنگام محشر، کسی پدر، مادر، مال، فرزند و زوجه ندارد و حتی تعبیر شده که مادر حمل خود را می‌اندازد و هر کسی حاضر است حتی بار گناه و عذابش به دیگران حمل شود و رهایی یابد. پس، مسلم است که آنجا کسی با همسرش (زن یا شوهرش) محشور نمی‌گردد که با او به بهشت یا جهنم رود. بلکه هر کسی با «زوج»، یعنی همراه و جفت خود محشور می‌گردد، با اعمالش، با شیاطین همراهش، با معبود‌های باطلش. و هر کسی با امامش (رهبر و الگویش) فراخوانده می‌شود. خواه امامش امام حق باشد یا امام باطل.

«یَوْمَ نَدْعُوا كُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ فَمَنْ أُوتِیَ كِتابَهُ بِیَمینِهِ فَأُولئِكَ یَقْرَؤُنَ كِتابَهُمْ وَ لا یُظْلَمُونَ فَتیلاً» (الإسراء،71)

ترجمه: اى رسول بیاد آور روزى را كه هر قومى را با كتاب و امامتشان دعوت كنیم هر كس نامه دعوتش را به دست راستش دهند آنان نامه خود قرائت كنند و كمترین ستمى به ایشان نخواهد رسید.

منبع : سایت شبهه

تفسیر نمونه ج 3