سوالات رایج درباره شیرخشک
تغذیه بیش از حد با شیرخشک بیشتر از شیرمادر اتفاق می‌افتد زیرا شیر خوردن از بطری برای نوزاد بسیار آسان‌تر از سینه مادر است. وسایل مورد نیاز در تغذیه با شیرخشک را با آب گرم و صابون باید شست.
شیر مادر برای رشد نوزادان و شیرخواران، بهترین نوع تغذیه است چون از نظر عاطفی بهترین روابط را بین نوزاد و مادر برقرار می‌کند.
از نظر اقتصادی نیز برای خانواده ارزش دارد در ضمن انواع آنتی کورها برای پیشگیری عفونت‌های تنفسی و اختلالات دستگاه گوارش مانند اسهال و استفراغ در شیر مادر وجود دارد.
خوشبختانه بعد از تولد نوزاد ترشح شیر مادر آغاز می‌شود و چنانچه تغذیه مادر نیز خوب باشد تمام مادران تا 6 ماهگی جهت رشد و تکامل کودک خود شیر دارند. توصیه این است بعد از تولد نوزاد 4 تا 6 ساعت بعد از سینه مادر تغذیه شود.
چنانچه نوزاد، نارس یا کم وزن باشد یا مادر به عللی نتواند شیر دهد حتی می‌توان با قطره چکان نوزاد را تا بهبودی مادر، تغذیه کرد.
بعد از تولد چنانچه تغذیه نوزاد با شیشه شیر خشک باشد امکان گرفتن پستان مادر مشکل خواهد بود در ضمن باید توصیه کرد اغلب مادران شیر کافی دارند و نباید به عنوان کمبود شیرمادر شیرخواران را با شیرخشک تغذیه کنند. منحنی پایش رشد کودکان به بهترین نمودار رشد کودک و کافی بودن شیرمادر است.
گاهی اوقات تغذیه شیرخوار به علت بیماری‌هایی که مادر دچار آن است مانند سل ریوی، سرطان پیشرفته و ناراحتی‌های شدید روانی، آبسه پستان یا جدا بودن مادر به مدت طولانی (به عنوان نمونه در مورد خانم‌هایی که کارمند هستند) با شیر و شیرخشک خواهد بود. در این مطلب قصد داریم به سوالات شما درباره ی شیرخشک پاسخ دهیم.
آیا شیر خشک انواع مختلفی دارد، بهترین نوع آن کدام است؟
شیرخشک ها معمولاً از لحاظ مواد محتوی و مزه با هم تفاوت دارند. برخی از شیرخشک های گیاهی هم در بازار موجود است. بهتر است در انتخاب نوع شیرخشک با پزشک متخصص مشورت کنید.آیا می‌توانم نوع شیرخشک نوزادم را عوض کنم؟
این کار زیاد توصیه نمی‌شود، چون فرایند گوارش نوزاد هنوز کامل نیست. بهتر است نوزاد از همان ابتدای تغذیه به یک نوع شیرخشک عادت کند. حتی ممکن است از مزه شیرخشک جدید خوشش نیاید. اما اگر نگران رشد نوزادتان بودید، می‌توانید با پزشک کودکتان درباره تعویض نوع شیرخشک برای بهبود رشد نوزاد، مشورت کنید.
آیا می‌توان چیزی به شیرخشک اضافه کرد؟
به هیچ وجه. ممکن است پزشک تجویز کند مقداری شکر قهوه‌ای به شیرخشک اضافه کنید. این ماده باعث رفع یبوست می‌شود، اما برای دندان‌ها مضر است و ممکن است نوزاد را به طعم بسیار شیرین عادت دهد. بنابراین، استفاده از این شکر بسیار به ندرت صورت گیرد.
چه قدر و چند وقت یک بار به نوزاد باید شیرخشک داد؟
نوزادان شیرخشک را کندتر هضم می‌کنند، از این رو اگر نوزادتان را با شیرخشک تغذیه می‌کنید، ممکن است کمتر از نوزادی که با شیر مادر تغذیه می‌شود به فرزندتان شیر بدهید.
توصیه این است که بعد از هر بار شیر دادن، شیشه تمیز و در آب جوش به مدت
5 تا 8 دقیقه جوشانده شود و از پودر و مواد شوینده کمتر استفاده شود چون
این مواد ممکن است در شیشه مانده و در طولانی مدت ایجاد مسمومیت کنند
طی ماه دوم، نوزادتان 120 تا 150 میلی لیتر در هر نوبت شیر خواهد خورد. بعد از اتمام سه ماهگی، احتمالاً نیاز خواهد بود که تقریباً 30 میلی لیتر بیشتر در هر نوبت شیردهی به نوزاد بدهید.
یک نکته در مورد تغذیه با شیرخشک
تغذیه بیش از حد با شیرخشک بیشتر از شیرمادر اتفاق می‌افتد زیرا شیر خوردن از بطری برای نوزاد بسیار آسان‌تر از سینه مادر است. بنابراین مطمئن شوید که سوراخ نوک شیشه شیر اندازه مناسبی داشته باشد، طوری که مایع به آرامی از آن بیرون بیاید. همچنین، وقتی نوزادتان نشانه‌های سیر شدن را از خود نشان داد، سعی نکنید نوزاد را مجبور کنید شیشه شیرش را تمام کند.آیا می‌توان شیشه شیر نوزاد را در ماکروویو گرم کرد؟
خیر، اشعه ماکروویو چربی موجود در شیر را زودتر از بقیه مواد آن داغ می‌کند، بنابراین ذرات چربی موجود در شیر ممکن است باعث ایجاد سوختگی در نوزاد شود. بافت لطیف دهان و گلوی نوزاد در اثر سوختگی ممکن است متورم شود و جلوی جریان هوا را بگیرد و بدین ترتیب باعث ایجاد خفگی شود !!
چگونه شیشه‌ی شیر نوزاد را تمیز کنیم؟
وسایل مورد نیاز در تغذیه با شیرخشک را با آب گرم و صابون باید شست. شیشه‌ها، کلاهک سر شیشه‌ها و حلقه‌هایی را که سر شیشه به شیشه پیچ می‌شوند، باید برس کشید. داخل سر شیشه را به بیرون برگردانید با مقداری نمک و با انگشت خود داخل آن را کاملاً بشویید تا شیری که در این قسمت ته نشست شده است، کاملاً پاک شود. سپس آن را زیر آب بشویید تا نمک‌ها کاملاً پاک گردد.
آیا وسایل مورد نیاز را باید استریل کرد؟
بله، به خاطر جلوگیری از ابتلای نوزاد به اسهال و استفراغ ، باید تمام این وسایل را استریل کرد.
استریل کردن با آب سرد با استفاده از مواد شیمیایی ( به شکل قرص یا مایع استریل)
استریل کننده‌های بخار ( برای استریل کردن شیشه شیر نوزاد ساخته شده‌اند که یا نوع برقی هستند و یا نوعی که در داخل ماکروویو قرار می‌گیرند.)
نکات مهم درباره شیشه شیر
ابتدا توصیه می‌شود شیشه شیر از نوع پلاستیکی نباشد چون امروزه معتقد هستند انواع پلاستیک در طولانی مدت در اثر تماس با آب یا شیر به علت آلودگی به مواد سمی، ایجاد مسمومیت خواهد کرد در ضمن پلاستیک برای ضدعفونی کردن و جوشاندن مناسب نیست و ترجیحاً نوع شیشه‌ای توصیه می‌شود.در آغاز تولد به علت حجم کم شیر باید از بطری شیر کوچک و محتوی کمتر استفاده شود و برای شیرخواران بزرگ‌تر، شیشه بزرگ انتخاب شود. توصیه این است که بعد از هر بار شیر دادن، شیشه تمیز و در آب جوش به مدت 5 تا 8 دقیقه جوشانده شود و از پودر و مواد شوینده کمتر استفاده شود چون این مواد ممکن است در شیشه مانده و در طولانی مدت ایجاد مسمومیت کنند.
هر بار که شیر تهیه می‌شود، چنانچه مقداری شیر مانده بود توصیه می‌شود در یخچال نگهداری شود به خصوص در فصل تابستان 3 تا 4 ساعت و برای نوبت بعد گرم و استفاده شود. سر پستانک پلاستیکی نیز جداگانه با آب جوش تمیز شود. سوراخ آن نیز خیلی کوچک یا بزرگ نباشد و مدت زمان تغذیه نیز 10 تا 15 دقیقه طول بکشد.
گاهی اوقات شیرخواران آب میوه را با شیشه می‌خورند. به مادران توصیه می‌شود آب میوه را از 5 ماهگی با قاشق به شیرخوار بدهند و از 6 ماهگی سوپ، فرنی و پوره میوه را نیز می‌توان با قاشق به شیرخواران داد چون شیرخواران از 6 ماهگی به بعد به خوبی تغذیه را با قاشق می‌توانند بخورند. امید است با تمام مشکلاتی که در تغذیه با شیرخشک وجود دارد مادران با توجه به مزایای شیرمادر، شیرخواران خود را با سینه خود تغذیه کنند که کودکان از نظر رشد جسمی و روحی بیمه سلامتی شوند.
فرآوری: معصومه آیت اللهی
بخش تغذیه و آشپزی تبیان
منابع:
دکتر اکبر کوشانفر متخصص کودکان - استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
سلامت ایران
پرورش و نگهداری نوزادان و کودکان - دکتر احمد شاه فرهت و همکاران
kidspersia
مطالب مرتبط:
شیر مادر از نزدیک بینی جلوگیری می‌کند
غذاهای تأثیرگذار بر روی شیر مادر
مشکلات مادر در دادن شیر به نوزاد
کاهش تغذیه با شیر مادر در کشور
