زندگی مدرن و مصرف گرایی
کیانا نیکفام
بخش اقتصاد تبیان
الگوی مصرف در کشورهای جهان سوم بر گرفته از کشورهای توسعه یافته است. در کشورهای صنعتی الگوی مصرف بر اساس ضوابطی انجام می‌گیرد و مردم این کشورهای در مصارف خود حدود را رعایت می‌کنند. اما این موضوع در برنامه‌های تولیدی این کشورها برای کشورهای در حال توسعه به نوعی مروج اسراف است. در برنامه تلویزیونی شهروندان کشورهای صنعتی، افرادی نشان داده می‌شوند که مصرفی بی حد و حصر دارند. دول سرمایه داری از این طریق سعی در القای مفهوم مصرف گرایی افراطی در جوامع هدف دارند. در حالی که مصرف کننده کالاهای ساخت این کشورها، ساکنان کشورهای در حال توسعه هستند و منافع آنها در پی ادامه این روند مصرف است. به عنوان مثال رواج ماهواره در کشورهای جهان سوم علی رغم وجود فرهنگ استفاده از آن، از دیگر نقشه‌های جوامع سرمایه داری در جهت ایجاد اقناع در بازارهای مصرف است.
از سوی دیگر کشورهای جهان سوم از لایه‌های مختلف فرهنگی کشورهای صنعتی، تنها از ظواهر و لایه‌های بیرونی استفاده می‌کنند. فرهنگ ظاهری که غرب از طریق رسانه‌های خود به انعکاس آن در جوامع هدف می‌پردازد و از آن طریق به دنبال تغییر نگرش‌ها است ، فرهنگ واقعی دول صنعتی نبوده و تنها آن روی سکه‌ای است که دولتمردان کشورها خواستار القای آن به کشورهای در حال توسعه هستند.
به باور دکتر محمد مرادی مردم شناس؛ وجود فرهنگ التقاطی از سنت و مدرنیته در سطح کشور باعث رویکردهای متفاوت در خصوص موضوع مصرف خواهد شد. در جوامع سنتی که اقتصاد بر مبنای کشاورزی و دامداری است ساده زیستی و صرفه جویی هنجار بوده مصرف گرایی در این ساخت های اجتماعی موجودیت خاصی ندارد. در جوامع مدرنی که نظم و انضباط بر آن حاکم است و صرفه جویی به صورت فرهنگ نمود پیدا می‌کند، اما در جوامع در حال گذار از سنت به مدرنیته مصرف گرایی دستخوش احساسات و هیجانات خواهد بود.
فرهنگ عامه
در جامعه سنتی ایرانی بر اساس اعتقادات دینی و فرهنگ بومی صرفه جویی به عنوان یک ارزش دینی و اخلاقی رعایت می‌شود. در این جوامع اصل بر ساده زیستی بوده و این مفهوم از ابتدا در بنیان خانواده توسط والدین در کودک درونی شده است و کودک با دیدن نوع زندگی پدر و مادر خود با الگو برداری از روش آنها به ساده زیستی و قناعت گرویده می‌شود. مفاهیمی چون ذخیره سازی مواد غذایی، تنظیم هزینه‌های زندگی با درآمد و قناعت در مصرف در بطن خانواده‌های سنتی جاری است و الهام بخش رفتاری نسل آینده می‌شود.
هر چه جوامع سنتی‌تر باشد مصرف گرایی در آنها کمتر و هر چه جوامع بیشتر به سمت مدرنیته و شهرنشینی گام بردارند مصرف گراتر می‌شوند
در کشور ایران به دلیل تنوع قومی، آداب و رسوم متنوعی در سطح کشور مشاهده می‌شود. صرفه جویی در اغلب اقوام ارزش محسوب می‌شود. هر چه جوامع سنتی‌تر باشد مصرف گرایی در آنها کمتر و هر چه بیشتر به سمت مدرنیته و شهرنشینی گام بردارند مصرف گراتر می‌شوند. از دیگر سو، شهر نشینی با افزایش روابط و گسترش صنایع، بازار مصرف کالاهای تولیدی کارخانه‌های جدیدالتاسیس را طلب می‌کند. در چنین شرایطی بازار با تعریف وسیع آن مطرح و جایگزین اشکال سنتی داد و ستد می‌شود.
با به وجود آمدن بازارهای گسترده راهکارهای تبلیغات برای رونق بازار و پیشبرد اهداف جامعه پا به عرصه ظهور نهاده و به طبع آن فرهنگ مصرفی جوامع بر اساس اهداف سرمایه داری شکل می‌گیرد. به هر رو مصرف گرایی مانند افتی سال‌ها است که در کشورهای در حال توسعه رسوخ کرده و با استثمار این کشورهای، زمینه را برای پیشبرد اهداف کشورهای سرمایه داری مهیا می‌کند.
