شعیب بن صالح کیست؟!

نقد و بررسی مستند ظهور بسیار نزدیک است(19)

یازدهمین ایراد اساسی که برای مستند «ظهور بسیار نزدیک است» مطرح شد، «خروج از دایره احتمالات» بود. گفتیم که این فیلم هم در مصداق یابی ها و هم در نتیجه ارائه شده، از دایره بیان احتمالی خارج شده است. در قسمت پیشین به اولین مصداق این مساله یعنی «تطبیق از زبان برخی از محققین» اشاره شد. حال به دو مصداق دیگر اشاره خواهد شد.

مصادیق خروج این مستند از دایره احتمالات

1ـ تطبیق از زبان برخی از محققین:

2ـ تطبیق به وسیله تصویر و ابزارهای هنری

استفاده از فیلم، تصویر و ابزارهای هنری در هر مجموعه ای می تواند بر جذابیت آن بیافزاید و تاثیر محتوا را افزایش دهد. همچنین ممکن است استفاده از چنین ابزارهایی محتوا را ملموس تر کند و قابل پذیرش تر بنمایاند.

در بخش نقاط قوت این مجموعه عنوان شد که یکی از شایستگی های این برنامه، ارائه هنرمندانه و استفاده از ابزارهای هنری است. اما مشکل در اینجا است که این ابزارها در راستای بر مسند نشاندن هدفی انحرافی به کارگیری شده است و محتوایی پرخطا را پشتیبانی می کند.

یکی از شیوه های تطبیق سازی که در این مجموعه از آن استفاده شده، بهره گیری از فیلم و تصویر است که به طور معمول جای هیچ گونه شک و تردید را برای مخاطب باقی نمی گذارد و به هیچ وجه رنگ احتمال را به همراه ندارد.

در این مستند، تصاویر مرتبط با مصادیق، گاه به صورت خودکار، عملیات تطبیق سازی را انجام می دهند و به صورت هماهنگ با مطلب بیان شده و یا روایت خوانده شده توسط مجری، به مخاطب ارائه می گردند. بی شک این شیوه تطبیق سازی نه تنها تفاوتی با بیان قاطع و اطمینان آور ندارد بلکه باید گفت که از آن نیز تاثیر گذارتر است و به جدّ از دایره احتمال خارج می باشد.

برای نمونه، مجری برنامه در بخش حوادث عراق در آستانه ظهور (زمان 15:00) چنین می گوید:

«برخی محققین اعتقاد دارند در آستانه ظهور دولتی مردمی در عراق (تصویر دیدار نوری مالکی و دکتر احمدی نژاد) برپا خواهد شد که کشمکش بین جناح طرفدار خراسانی های زمینه ساز (تصویر نوری مالکی) و جناح طرفدار سفیانی (ایاد علاوی) برای نفوذ در آن رخ خواهد داد.»

در بخش حوادث ایران (زمان 20:45) همراهی تصویر و صوت حضرت امام خمینی(ره) با روایتی از امام کاظم علیه السلام نشان دهنده تطبیق این روایت با شخصیت حضرت امام است. در این روایت آمده است:

«مردی از قم، مردم را به حق فرا می خواند. پیرامونش گروهی گرد می آیند که دلهایشان مانند پاره های آهن است.»

مشکل اینجا است که چنین تطبیقی به همراه جمله ای که کمتر از یک دقیقه بعد توسط مجری برنامه گفته می شود، توقیت را به همراه می آورد. مجری برنامه در زمان 21:30 چنین می گوید:

«با تامل در روایات می توان فهمید که فاصله آغاز انقلاب ایرانیان تا ظهور، بیشتر از عمر یک انسان معمولی نخواهد بود.»

در بخش ویژگی های سفیانی (زمان 39:50) مجری برنامه چنین می گوید:

«بر طبق روایات ... لشگر دیگر سفیانی(تصویر نظامیان اردن)، در رویارویی با لشکر سید خراسانی(تصویر نظامیان جمهوری اسلامی)، شکست سختی خورده و عقب نشینی خواهد کرد. سفیانی(تصویر پادشاه اردن در کنار برخی از نظامیان) پس از تجهیز قوا بار دیگر برای مقابله با لشکر امام زمان و (لشکر) سید خراسانی (تصویر دکتر احمدی نژاد در جمع سپاهیان) مجددا جنگ را آغاز خواهد کرد که این بار کشته خواهد شد.»

مشکل اینجا است که سفیانی یکی از نشانه های حتمی ظهور به حساب می آید و تطبیق غیر احتمالی یک چهره کنونی با سفیانی به تعیین وقت برای ظهور خواهد انجامید.

در بخش های دیگر نیز به ویژه در بخش شعیب بن صالح، قسمت های فراوانی وجود دارد که به وسیله فیلم و تصویر تطبیق سازی صورت پذیرفته است.

3ـ تطبیق به وسیله پرسش یک از جملاتی که می تواند بار معنایی احتمالی بودن را به همراه داشته باشد، جملات پرسشی است. اگرچه در این مجموعه نیز گاه از پرسش برای القای معنای احتمالی بودن تطبیق ها بهره گیری شده است، اما کنار هم نهادن تطبیق های پیش و پس این پرسش ها جایی برای احتمال باقی نمی گذارد.

برای نمونه در بخش سید یمانی، (زمان 49:14) مجری برنامه چنین می گوید:

«برخی از محققین اعتقاد دارند که یمانی موعود، همان سید حسن نصر الله است. این انطباق تا چه اندازه می تواند صحیح باشد؟»

اما پاسخ این پرسش به صورت خودکار در ادامه همین بخش داده می شود. چرا که این انطباق به شکل های مختلف صورت می پذیرد و هیچ رنگ و بویی از احتمال نیز در آن قابل رویت نیست. تا بدانجا که مجری برنامه در زمان 49:48 چنین می گوید:

بنابراین حتی اگر بپذیریم که پرسش ابتدایی می تواند تداعی کننده احتمال باشد، این جمله پاسخی قاطع به همان پرسش احتمالی خواهد بود. چرا که در این جمله به خوبی تطبیق غیر احتمالی قابل رویت است. ضمنا باید در نظر داشت که قیام یمانی (همچنانکه در این مستند هم به آن اشاره شده) یکی از نشانه های حتمی ظهور است و تطبیق غیر احتمالی درباره او دام توقیت را خواهد گستراند.

نمونه دیگر، پرسشی است که در بخش سفیانی ارائه شده است. مجری برنامه در این بخش (زمان 41:26) چنین می گوید:

«محققان عرصه مهدویت، بعد از تحقیقات فراوان و بررسی شخصیت های مختلف در مورد مصداق سفیانی به نتیجه ای عجیب و قابل توجه رسیده اند. عنصری مزدور، دست پرورده و تحت حمایت کامل استکبار جهانی. آیا پادشاه اردن همان سفیانی عصر ظهور است؟»

حتی همین جملات هم می تواند نشان دهنده ظاهری بودن چنین پرسش هایی باشد. زیرا جمله اول که گویای یافتن مصداق سفیانی توسط محققان عرصه مهدویت است، جای هیچ شک و شبهه ای را برای این مصداق یابی باقی نمی گذارد. چراکه این جمله به طور معمول مخاطب را به این باور می رساند که برای یافتن این مصداق، خبرگان این رشته با کاری کارشناسانه چنین شخصیتی را کشف کرده اند و به چنین نتیجه ای دست یافته اند. بنابراین مخاطب از جمله پرسشی بعدی تلقی احتمال و امکان را نخواهد داشت.

نکته دیگر اینکه تمامی جملات پرسشی یکسان نیستند و هر یک به مقتضای سخن، بار معنایی متفاوتی را به همراه خواهند داشت. باید دانست که جملات پرسشی متناسب با اغراض و اهدافی که گوینده آن دنبال می کند، مفاهیم متفاوتی را به مخاطب القا می نماید. یکی از انواع جملات پرسشی، «استفهام انکاری» و نوع دیگر «استفهام تاکیدی» است.

باید دانست که چنین جملاتی از جمله خبری؛ گویاتر، رساتر و تاثیر گذارتر هستند. زیرا این جملات در واقع جمله خبریه ای هستند که به شکل پرسش ارائه شده اند و باور مخاطب را به سود خود بر می انگیزد. هدف گوینده نیز در این نوع از جملات پرسشی، این است که مخاطب را با خود همراه کند و او را هم عقیده خود سازد.

بنابراین مخاطب در چنین پرسش هایی حق انتخاب جواب ندارد و پاسخ او متناسب با عقیده گوینده است. بدین ترتیب مخاطب در برابر استفهام انکاری پاسخی منفی و در برابر استفهام تاکیدی پاسخی مثبت خواهد داد.

در این مجموعه نیز بسیاری از پرسش ها از این نوع هستند. برای نمونه پس از انطباق یک یک نشانه های سفیانی با شخصیت پادشاه کنونی اردن، مجری برنامه در زمان 47:52 چنین می گوید:

«آیا می توان انطباق عجیب صفات ذکر شده برای سفیانی در روایات با عبدالله دوم را نادیده گرفت؟»

روشن است که چنین جملاتی رساتر و گویاتر از جملات خبری هستند و هیچ رنگ و بویی از احتمال را به همراه ندارند.

نمونه دیگر از اینگونه پرسش ها در بخش شعیب بن صالح قابل رویت است. در این بخش از فیلم، پس از ارائه نشانه های روایی شعیب بن صالح، فیلم سفرهای استانی دکتر احمدی نژاد به صورت خودکار عملیات تطبیق را شکل می دهد. مجری برنامه هم که گویا می خواهد اندکی بر این تطبیق محکم و قطعی رنگ احتمال بپاشد، در ادامه (زمان 58:56) چنین می گوید:

«آیا دکتر احمدی نژاد می تواند همان شعیب بن صالح سردار بزرگ اسلام در عصر ظهور باشد؟»

اما تطبیق های پی در پی روایات با شخصیت مذکور و دلایل مختلفی که برای این مصداق یابی ارائه می گردد، جای هیچ شک و شبهه ای را برای مخاطب باقی نمی گذارد که این تطبیق، درست است.

در نهایت این تطبیق ها با یک استفهام انکاری تکمیل می گردد و اندک احتمال باقی مانده در ذهن مخاطب را نیز به باد فراموشی می سپارد. مجری برنامه در زمان 1:09:30 می گوید:

«آیا این توصیفات عجیب سید حسن نصرالله، ترجمان دیگر شعیب بودن احمدی نژاد نیست؟»