تبیان، دستیار زندگی
تصویری از کهکشان ESO 510-13 که توسط تلسکوپ هابل به ثبت رسیده می تواند به خوبی انحنا و پیچ و تاب صفحه مسطح این کهکشان را نمایش دهد.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

پیچ و تاب یک کهکشان مسطح


تصویری از کهکشان ESO 510-13 که توسط تلسکوپ هابل به ثبت رسیده می تواند به خوبی انحنا و پیچ و تاب صفحه مسطح این کهکشان را نمایش دهد.


بیشتر کهکشان های مارپیچی صفحاتی مسطح متشکل از میلیون ها ستاره و سیاره و همچنین گازهای کیهانی هستند که به دور مرکز کهکشانی در حال گردشند. این صفحه ها به واسطه طبیعت برخورد ابرهای گازی در اوایل دوران شکل گیری کهکشان به این شکل مسطح شده اند. با این همه در اکثر این کهکشان ها پیچ و تابی دیده می شود، حتی در کهکشان راه شیری و تلسکوپ فضایی هابل نیز در یکی از تصاویر خود از کهکشان ESO 510-13 که در فاصله 150 میلیون سال نوری از زمین قرار داشته و وسعتی برابر 100 هزار سال نوری دارد، توانسته پیچ و تاب این کهکشان را به خوبی نمایش دهد.

پیچ و تاب یک کهکشان مسطح

بعضی از اخترشناسان بر این باورند که طبیعت پر پیچ و تاب تعدادی از کهکشان ها ساخته دست تعاملات گرانشی میان کهکشان ها و یا حتی برخورد میان آن ها است. با این همه دلیل اصلی چنین پدیده کیهانی در کهکشان ها هنوز در دست مطالعه و بررسی قرار دارد.

بر اساس گزارش پاپ ساینس، این کهکشان نمونه ای واضح از کهکشان های پیچ و تاب خورده است که تصویر آن توسط تیم میراث هابل و با استفاده از تلسکوپ فضایی هابل به ثبت رسیده است.

کهکشان ها دقیقا چیستند؟

جهان از بیلیون‌ها کهکشان تشکیل شده است که هر کدام از آنها از بیلیون‌ها ستاره، گرد و خاک و گاز تشکیل شده است، که همه‌ی این ها به وسیله‌ی نیروی گرانشی در کنار همدیگر قرار می‌گیرند. کهکشان‌ها در سراسر عالم پراکنده شده‌اند و دارای سایز و اندازه‌ی بسیار بسیار بزرگی هستند. باید توجه داشت که تمام کهکشان‌ها شبیه یکدیگر نیستند و هر کدام از آن ها شکلی مخصوص به خود دارند.

در سال 1926 میلادی منجم معروف، ادوین هابل تصمیم گرفت که کهکشان‌ها را بر اساس یک طرح منطقی گروه‌بندی کند. او می‌توانست این تقسیم‌بندی را بر اساس رنگ کهکشان‌ها انجام دهد، زیرا کهکشان‌ها دارای رنگ‌های مختلفی هستند. همچنین می‌توانست این تقسیم‌بندی را بر اساس سایز کهکشان‌ها انجام دهد، به این صورت که کهکشا‌ن‌های کوچک را "کهکشان‌های کوتوله" و کهکشان‌های بزرگ را "کهکشان‌های عظیم الجثه" بنامد. اما هابل تصمیم گرفت که این تقسیم‌بندی را بر اساس تفاوت شکل ظاهری کهکشان‌ها انجام دهد.

ما چهار نوع کهکشان در اطراف خودمان مشاهده می‌کنیم:

الف) کهکشان‌های بیضوی

ب) کهکشان‌های مارپیچی

ج) کهکشان‌های مارپیچی میله‌ای

د) کهکشان‌های نامنظم

بیشتر کهکشان های مارپیچی صفحاتی مسطح متشکل از میلیون ها ستاره و سیاره و همچنین گازهای کیهانی هستند که به دور مرکز کهکشانی در حال گردشند. این صفحه ها به واسطه طبیعت برخورد ابرهای گازی در اوایل دوران شکل گیری کهکشان به این شکل مسطح شده اند

پیچ و تاب یک کهکشان مسطح

کهکشان نامنظم

کهکشان‌های ناهمگون یا بی قائده هیچ شکل یا ساختار سامان‌مندی ندارند، آن ها دارای جرم بیشتری از کهکشان‌های دیگر هستند و بیشتر ستاره‌های موجود در آن ها دارای طول عمر کم و درخشان می‌باشند. با وجود اینکه بسیاری از کهکشان‌های ناهمگون در بر گیرنده نواحی تابان گازی هستند که ستاره‌ها در آنها ساخته می‌شوند، بیشتر گاز میان ستاره ای کهکشان‌ها بایستی فشرده شوند تا ستاره‌های تازه‌ای بسازند. نزدیک به پنج درصد از هزار کهکشان درخشان را کهکشان‌های ناهمگون تشکیل می‌دهند. این در حالی است که یک چهارم کهکشان‌های شناخته شده نیز کهکشان‌های ناهمگون هستند.

کهکشان مارپیچی

کهکشان‌های مارپیچی دارای بازوهایی هستند که شکلی مارپیچی در پیرامون بر آمدگی میانه‌ای یا هسته، قرصی ایجاد می‌کنند که چرخش هسته با چرخش بازوهای آن همراه می‌شود. جوان‌ترین ستاره‌های کهکشان‌های مارپیچی در بازوهای کم توده یافت می‌شوند و ستاره‌های کهن بیش تر در هسته فشرده جای دارند. کهن‌ترین ستاره‌ها در هاله‌های کروی پراکنده جای دارند و پیرامون قرص کهکشانی را فرا گرفته‌اند. این بازوها همچنین دارای غبار و گاز فراوانی هستند که منجر به ساخته شدن ستاره‌های تازه می‌شود.

کهکشان مارپیچی میله‌ای

یک کهکشان مارپیچی میله‌ای دارای یک هسته برآمدگی میانه‌ای کشیده شده و میله‌ای شکل است. همزمان با چرخش هسته این طور به نظر می‌رسد که در هر سوی هسته یک بازو نیز می‌چرخد. برخی ستاره شناسان بر این باورند که کهکشان راه شیری نیز یک کهکشان مارپیچی میله‌ای است. شکل کهکشان‌های مارپیچی و کهکشان‌های مارپیچی میله‌ای از کهکشان‌های با برآمدگی های میانه‌ای بزرگ با بازوهای نه چندان به هم پیوسته تا کهکشاهای با برآمدگی‌های مرکزی کوچک و بازوهای آزاد متغیر است. اگر چه کهکشان‌های مارپیچی و مارپیچی میله‌ای پیش از این به عنوان دو گونه کهکشان جدا دسته بندی می‌شدند، ولی امروزه ستاره شناسان آن ها را همانند می‌دانند.

کهکشان بیضوی

کهکشان‌های بیضوی از دید شکل، از شکل بیضی‌گون (شبیه توپ راگبی) تا شکل کروی متغیر هستند و اشکالی میان این دو نیز یافت می‌شوند.

فرآوری: م.ح.اربابی فر

بخش دانش و زندگی تبیان


منبع: خبرگزاری مهر، خبرآنلاین