هدایت هواپیماها ازراه دور

ناوبری رادیویی  و سامانه های مربوطه (2)

مهمترین فاز پرواز را می توان تقرب و فرود در باند دانست. جهت نشستن می توان بدون استفاده از دستگاه و با استفاده از مختصات باند که در نقشه های مخصوص آمده اقدام نمود اما جهت داشتن دقت و ایمنی بیشتر به خصوص در فرودگاه های شلوغ و هوای بد استفاده از سامانه ها کمک شایانی خواهد نمود.

حتی در هواپیماهایی که به سامانه نشستن خودکار مجهز هستند ILS نقش اصلی را دارد که می توان بدون دخالت عوامل انسانی هواپیما را روی باند فرود نشاند. این سامانه به دو قسمت هدایت عرضی و هدایت عمودی تقسیم می گردد.

یکی دیگر از سامانه هایی که در ناوبری کاربرد داشته و با استفاده از سیگنال هایی که از ایستگاه زمینی مربوطه به گیرنده آن می رسد فاصله هواپیما تا فرودگاه مورد نظر را اندازه گیری و نشان می دهد.

دارای یک آنتن کوچک، فرستنده/گیرنده و یک پنل کنترل است که پنل آن با سامانه های ILS و VOR که در همین بخش گفته شده اند مشترک می باشد.

وقتی کلید گردان که در پنل کنترل قرار گرفته بر روی DME قرار گیرد از طریق پنل کنترل که کلید گردان فرکانس آن به یک ایستگاه تنظیم شده سیگنالی به گیرنده- فرستنده این سامانه داده می شود تا شروع به کار کند. محدوده فرکانسی این سامانه 1150 تا 1125 مگاهرتز می باشد.

با شروع به کار سامانه جفت پالس های 90 یا 22 هرتز که تحت کنترل مدار کنترل کننده قرار دارد پس از کد شدن در سیستم کد گذار در قسمت فرستنده بر روی فرکانس حمل کننده سوار و از طریق آنتن به طرف ایستگاه زمینی ارسال می گردد، با ارسال جفت پالس دوم مدار اصلی شروع به شمارش می کند و ایستگاه زمینی این پالس ها را دریافت و جوابی در فرکانس حمل کننده ما بین 962 و 1025 مگاهرتز ارسال می دارد، سیگنال جواب توسط آنتن هواپیما دریافت و در قسمت گیرنده از حمل کننده پیاده شده در باز کننده کد شناسایی می گردد، با رسیدن جواب جفت پالس دوم به گیرنده فرمان STOP به مدار اصلی داده می شود و شمارش متوقف می گردد، تعداد جفت پالسهای شمارش شده با فاصله هواپیما تا ایستگاه تناسب مستقیم دارد، نتیجه این شمارش به قسمت جستجو و بازیابی داده می شود.

در صورت بروز اشکال در سامانه یک نوار قرمز رنگ روی اعداد را می پوشاند.

جهت تست این سامانه می توان از روی پنل کنترل یا روی دستگاه گیرنده- فرستنده اقدام کرد که همان مراحل جستجو و باز یابی به صورت بازیابی اجرا و در نهایت فاصله نمایش داده می شود .

حساس ترین  قسمت پرواز هنگام فرود می باشد و هر قدر به باند نزدیک تر شویم این حساسیت بیشتر شده نیاز به دقت و استفاده از دستگاه ها بیشتر می شود. این سامانه هم یکی از این سامانه هاست که با استفاده از سیگنال های ارسالی از سه فرستنده زمینی و یک گیرنده در هواپیما و با روشن شدن 3 چراغ آبی، زرد و سفید توام با علامت صوتی مربوط به هر کدام ما را از نزدیک شدن به باند فرود آگاه می سازد.   در این سامانه 3 فرستنده، اولی به نام outer marker که در فاصله حدود 8.3 کیلومتر از اول باند قرار گرفته، سیگنالی مخروطی با فرکانس حامل 75 مگاهرتز که علائم صوتی 400 هرتز خط خط--- نیز روی آن سوار شده ارسال می دارد، آنتن گیرنده هواپیما زمانی در برد آن قرار گیرد سیگنال فوق را دریافت و به گیرنده می دهد که گیرنده علامت 400 هرتزی را از فرکانس حامل جدا و آن را از طریق سامانه صوتی مرکزی هواپیما از بلندگوهای داخل کابین خلبان پخش می کند، از طرفی باعث روشن شدن چراغ آبی رنگ رو به روی خلبان و کمک خلبان می گردد.

پس از گذشتن از برد این فرستنده، هواپیما به برد فرستنده که در فاصله 3500 پایی (1066 متر) از ابتدای باند فرود قرار گرفته می رسد، گیرنده به همان ترتیب قبل علامت صوتی 1300 هرتز خط نقطه -.-.-. را از حامل 75 مگاهرتزی جدا و آنرا از بلندگوها پخش می نماید و چراغ زرد این سامانه را نیز روشن کند. پس از گذشتن از برد این فرستنده هواپیما به برد فرستنده ی نشانگر داخلی که در 1000 پایی (300 متر) از ابتدای باند قرار گرفته می رسد که به همان ترتیب قبل از عمل و علامت 3000 هرتزی نقطه نقطه .... را از بلندگوها پخش و چراغ های سفید این سامانه را نیز روشن می کند.

محسن مرادی

بخش دانش و زندگی تبیان

منابع:

آشنایی با هواپیماها،ابر دهقان فردوس

سامانه های الکترونیک مهندس علمداری

integrated modular avonics by nick johanson, waterloo1999

science direct