جلوگیری ازاختلال درپروازومدیریت آن

آشنایی با سامانه ی مدیریت پرواز(2)

در این مطلب در ادامه قست اول به معرفی FMS ها می پردازیم.

از دهه هفتاد تا کنون پیشرفت های زیادی در ساخت این سامانه ها صورت گرفته که اکنون شاهد ساخت FMS های قوی هستیم که عملکرد گفته شده در PDCS تنها گوشه ای از وظائف آن است. FMS  می تواند اطلاعات زیادی را علاوه بر نمایش در CDU خود در نشان دهنده های EFIS نیز نمایش دهد،همچنین در صورت درگیر شدن با خلبان خودکار می تواند هدایت پرواز هواپیما را در شرایط عادی، غیر عادی و بعضا خطرتاک با سرعت و دقت بالا که انسان قادر به انجام آن نیست انجام دهد.

FMSها دارای تنوع بوده، بسته به سامانه های نصب شده در هواپیما انتخاب می شوند و جزو گرانترین قطعات اویونیکی هواپیما محسوب می شوند. بعضی  از آنها فقط هواپیما را فقط به لحاظ عرضی کنترل می کند (ناوبری عرضی) و برخی در هر دو محور، برخی از اطلاعات ایستگاه های زمینی همچون  IRS, DME,VOR جهت ناوبری استفاده می کنند و همینطور برخی از اطلاعات ماهواره ی GPS.

FMS ها توانایی مدیریت زمان، هزینه، سوخت، شرایط جوی و شرایط خود هواپیما مانند وجود خرابی در سامانه ها یا از دست رفتن موتور و ... را دارند که این کارها را با استفاده از پروسسورهای قدرتمند که در رایانه دارند و سود جستن از اطلاعات متنوع و پیچیده که توسط سامانه های مختلف به آن داده می شود انجام می دهند.

FMS  نه تنها محاسبات را با سرعت زیاد انجام می دهد بلکه می تواند ناوبری هواپیما را با بهترین طرح پروازی از زمان بلند شدن تا نشستن محاسبه و با ارسال اطلاعات به خلبان خوکار آن را اجرائی نماید.

فرض کنیم هواپیما روی زمین پارک و سامانه های ناوبری مانند IRS یا GPS نقطه ی صفر پرواز یعنی موقعیت هواپیما در کره ی زمین( طول و عرض جغرافیایی) را شناسایی و اطلاعات را به رایانه ی FMS ارسال داشته اند؛ کد چهار رقمی مبدا و مقصد؛ ارتفاع پروازی و وزن هواپیما از طریق صفحه کلید وارد می شود، از سامانه های دیگر هواپیما نیز مقدار سوخت موجود در مخازن،وضعیت موتورها، اطلاعات سامانه های ناوبری و... نیز به FMS می رسد؛ رایانه نیز مسیر پرواز افقی و عمودی را طرح می کند که قابل رویت در نمایشگر این سامانه و نمایشگر EHSI می باشد. هواپیما شروع به خزش نموده و از روی باند بلند می شود؛ لحظه به لحظه موقعیت جدید هواپیما توسط جایروها و شتاب سنج های IRS یا اطلاعات ماهواره GPS به اطلاع رایانه ی FMS می رسد؛ از طرفی رایانه فرکانس ایستگاه های VORو  DME را بسته به نیاز تعیین و به طور خودکار تنظیم می کند و اطلاعات جهت و مسافت را از آنها دریافت می کند که در ناوبری به آنها نیاز دارد؛ کلیه سامانه های هواپیما نیز سالم و در حال کار می باشند. لحظاتی بعد از بلند شدن از روی زمین با فشار کلید مربوطه خلبان خودکار درگیر و کلید FMS فشار داده می شود که به معنی این است که خلبان خودکار هواپیما را با فرمان های صادره از FMS بایستی کنترل نماید. هواپیما به ارتفاع تعیین شده با مسیر افقی از پیش تعیین شده پرواز می کند، البته با در نظر گرفتن آسایش مسافرین، حداقل هزینه، ایمنی بالا و حداقل عملکرد برای خلبان. با نزدیک شدن به مقصد و با اجازه ی کنترل زمینی و انجام تنظیمات لازم هواپیما شروع به کاهش ارتفاع می کند و ... .

در تمامی طول مسیر در نشان دهنده های ناوبری EFIS اطلاعات مسیر و موقعیت هواپیما نسبت به مسیر از پیش تعیین شده قابل مشاهده بوده و در صورت انحراف از مسیر رایانه آن را متوجه و ضمن انجام اقدام اصلاحی به اطلاع خلبان نیز می رساند.

لازم به ذکر است که گفته های بالا جهت ذکر اهمیت این سامانه بوده و با توجه به توانایی رایانه و دیگر سامانه های هواپیما کارآیی متفاوتی در هواپیما و سامانه های متفاوت می تواند داشته باشد.

اطلاعات فرودگاه ها؛ فرکانس های ایستگاه های ناوبری زیمنی و مسیر های پروازی، همه و همه در حافظه ی رایانه موجود است که به آن NAV DATA BASE گویند؛ البته برای اعمال هر گونه تغییرات جدید هر 28 روز یکبار این اطلاعات بروز می شوند.

محسن مرادی

بخش دانش و زندگی تبیان

منابع:

آشنایی با هواپیماها،ابر دهقان فردوس

سامانه های الکترونیک، مهندس علمداری

integrated modular avonics by nick johanson, waterloo1999

science direct