این بار «بدون ‌قضاوت» باور كنیم

برنامه 40 دقیقه بدون قضاوت، سیاه‌نمایی نیست

پشت به دوربین نشسته و دارد از روزگار غمبار خود می‌گوید؛ روزگاری كه هیچ وقت با او سرسازگاری نداشته است. او اكنون به عنوان شخصیتی آسیب‌پذیر شناخته می‌شود، او خودش هم می‌داند كه آسیب دیده و زندگی برای همیشه به كامش تلخ شده است.

اما شاید اتفاقی بیفتد، شاید او بتواند از ابتدا شروع كند. اما‌ آیا اگر نقطه، سرخط.... او بتواند دوباره به گذشته برگردد، چگونه زندگی خواهد كرد؟ قضاوت با شماست... اكنون كه تلویزیون 40 دقیقه به شما فرصت داده تا با زندگی گروهی خاص از جامعه آشنا شوید؛ گروهی خاص كه تعدادشان كم نیست و فراگیریشان زیاد است. هر چند خیلی‌ها نمی‌خواهند این واقعیت را قبول كنند.... «40 دقیقه بدون قضاوت»... هر شب شبكه 3 سیما؛ آخر شب زمانی كه احساس می‌شود، شهر در امن و امان می‌رود كه به خواب شبانگاهی فرو رود. 40 دقیقه وقت كافی است كه شب را با این اضطراب به سر ببری كه در زیر پوست شهر چه اتفاقاتی در جریان است؟

تقدیر چنین است!

وحید جلیلوند كه خیلی‌ها او را به عنوان مجری می‌شناسند، حالا در كسوت كارگردان یك برنامه تركیبی 40 دقیقه به مردم فرصت داده تا مخاطب تلویزیون باشند و باور كنند كه در كنار گوش آنها اتفاقات ناگواری در حال رخ دادن است كه اگر كسی صدایش را درنیاورد، خیلی‌ها باورشان می‌شود كه شهر در امن و امان است. اما جلیلوند در «40 دقیقه بدون قضاوت» می‌گوید اگر بیدار نباشیم و آنهایی را كه آسیب می‌بینند و آسیب می‌زنند شناسایی نكنیم، فاجعه‌ای بزرگ شهرها و آدم‌های آن را تهدید می‌كند. شنبه‌شب، 40 دقیقه بدون قضاوت پای صحبت زنی جوان به نام سحر نشسته بود؛ زنی كه به دلیل شرایط بد خانوادگی، محله زندگی، مشكلات فردی و... در سن كم مورد تجاوز قرار گرفته بود، سقط جنین كرده بود و اكنون نمی‌دانست با كوله‌باری از شكست‌‌های فردی، خانوادگی و اجتماعی چه باید كند! سحر و امثال سحر را جلیلوند از كجا پیدا كرده و اصلا چرا سراغ اینها رفته است؟ وحید جلیلوند در این باره می‌گوید: این طرح از سال 86 در ذهن من، برادرم علی و آقای مهران شریعت‌پناهی (مدیر گروه اجتماعی شبكه 3) شكل گرفت و گروهی تحقیقات میدانی را آغاز كردند و آدم‌هایی را در جامعه یافتند كه به دلایل زیادی آسیب می‌دیدند، اما مجبور بودند با این آسیب‌ها زندگی فلاكت‌بار خود را ادامه دهند. آنها آسیب دیده‌اند و ناخودآگاه به دیگران هم آسیب خواهند زد و اینجاست كه بحران شكل می‌گیرد. آن طرح امروز در قالب «40 دقیقه بدون قضاوت» پخش می‌شود.

جلیلوند، نگران است. نگران این‌كه اگر مسوولان با مصائب زیر پوست‌شهر آسیب‌شناسانه برخورد نكنند، فاجعه در راه است. اگر امروز در 40 دقیقه بدون قضاوت از سقط جنین‌های غیرقانونی پرده برداشته می‌شود، مسوولان نباید فكر كنند كه این اتفاق در خارج از این مرز و بوم رخ می‌دهد، حادثه كنار گوش ماست. اما جلیلوند نگران است كه عمق فاجعه را آنهایی كه باید گوش به زنگ باشند، باور نكنند. برای این نگرانی‌اش هم دلیل دارد؛ او می‌گوید: تا الان كه با شما صحبت می‌كنم حتی یك مسوول با ما تماس نگرفته كه حتی ناسزا بدهد، حتی بگوید چرا دارید اینها را نشان می‌دهید! این عدم واكنش و خنثی برخورد كردن یعنی آنها یا فاجعه را نمی‌بینند یا نمی‌خواهند آن را باور كنند. اما مردم باور می‌كنند چون با اتفاقات رو در رو هستند و آن را از نزدیك لمس می‌كنند!

آنها نقش بازی نمی‌كنند

جلیلوند در پاسخ به این پرسش هم واكنش جالبی دارد. از او می‌پرسم: آدم‌هایی كه در 40 دقیقه بدون قضاوت حاضر می‌شوند آیا واقعی هستند؟ آنها پشت به دوربین می‌نشینند، چهره آنها دیده نمی‌شود، پس می‌توان گفت شاید آنها هم مانند بازیگری كه مقابلشان نشسته، دارند بازی می‌كنند؟! جلیلوند در پاسخ می‌گوید: همین جمله شما نشان از یك نوع آسیب جدی است! این پرسش یعنی شك! یعنی این‌كه مخاطب به رسانه اعتماد ندارد! به همین دلیل فكر می‌كند هر چه می‌بیند یك جور بازی است. اما باور كنید این آدم‌ها وجود دارند... بازی نمی‌كنند، پول هم نگرفته‌اند كه بیایند و مقابل دوربین حرف بزنند و بروند... اشكال از همین‌جاست؛ كسی اینها را باور نمی‌كند كه در ادامه بپـذیرد فاجـــعـــه دارد زیر پوست شهر ریشه می‌دواند و زمان آن رسیده «واقع‌نمایی» شود.40 دقیقه بدون قضاوت، سیاه‌نمایی نیست. آگاهی یافتن از لایه‌های پنهان جامعه است. جلیلوند می‌گوید: فقط نشان می‌دهیم. نه می‌گوییم خوب است نه بد. باید و شاید هم نداریم. یك آدم را نشان می‌دهیم و او خودش برایمان می‌گوید كه چه عواملی او را به اینجا رساند... مخاطب خودش باید مقصر را پیدا كند. خودش باید قضاوت كند كه اگر جای «او» بود چه می‌كرد؟ اگر جای او باشد آیا می‌تواند مسیر زندگی‌اش را تغییر دهد. ما نه قضاوت می‌كنیم و نه وادار به قضاوت می‌كنیم. آیینه‌ای گذاشته‌ایم و فقط نشان می‌دهیم. اگر ما جای او بودیم و شرایط او را تجربه می‌كردیم، زندگی‌مان چه می‌شد؟

شاید گوش شنوایی پیدا شود

جلیلوند این حرف را تایید می‌كند كه فضای رسانه بازتر شده است. حالا می‌توان آسیب‌ها را هم نشان داد و هشدار داد كه اگر زودتر به فكر چاره نباشیم و روی مسائل را بپوشانیم، فاجعه آنقدر بزرگ می‌شود و به یك باره فرود می‌آید كه دیگر نمی‌توان جلوی آن را گرفت. وحید جلیلوند، مجری كه می‌خواهد بعد از این به حرفه اصلی خود كه كارگردانی است، برگردد، تاكید می‌كند كه هیچ وقت تمایل نداشته كه مجیز مدیران را بگوید. اما حالا با اطمینان می‌گوید كه شخص رئیس سازمان از 40 دقیقه بدون قضاوت حمایت كرده و گفته كه آسیب‌هایی را نشان دهیم شاید كه گوش شنوا یا دیده‌ بینایی پیدا شود و اقشار آسیب‌پذیر را پیدا كند و آنها را تحت پوشش حمایتی قرار دهد؛ همان گونه كه نیروی انتظامی از افرادی كه به 40 دقیقه بدون قضاوت آمدند، حمایت كرد. جلیلوند در این باره می‌گوید: بسیاری از افرادی كه به این برنامه آمده‌اند شاید از منظر قانونی، مجرم باشند. زنی كه رابطه نامشروع داشته و سقط جنین غیرقانونی كرده از منظر قانونی باید بازداشت و با او برخورد قانونی شود، اما نیروی انتظامی این قول را به ما داده كه از این آد‌م‌ها حمایت كند و آنها را بازداشت نكند تا آنها در زیر این چتر حمایتی، وظیفه آگاهی‌رسانی را انجام دهند.  با همه اینها در آرشیو برنامه 40 دقیقه بدون قضاوت، تصاویری وجود دارد از آدم‌هایی كه آمد‌ه‌اند و حرف زده‌اند، اما بعد پشیمان شده‌اند. آنها نباید راز‌های مگوی خود را بگویند، چون در این صورت یا كشته می‌شوند یا باید از محله خود كوچ كنند یا باید طعم تلخ طرد شدن را بپذیرند. آنهایی كه آمد‌ه‌اند و حرف زده‌اند و راضی شده‌اند كه پشت به دوربین صدای آ‌نها شنیده شود، خیلی جسارت و جرات داشته‌اند....

شب‌های آینده هم 40 دقیقه بدون قضاوت همراه ماست... خواستیم، می‌توانیم به راهی برویم كه سحر و امثال سحر رفته‌اند. اما حالا این را می‌دانیم كه سحر ویژگی‌های فردی، اجتماعی و خانوادگی خاص خود را دارد و هر فردی با توجه به این خصوصیات در برابر اتفاقات واكنش‌هایی مختلف نشان می‌دهد. می‌بینیم اما قضاوت نمی‌كنیم، اما جلیلوند این را از همه ما می‌خواهد كه بدون قضاوت، آدم‌هایی را كه پشت به دوربین نشسته‌اند، باور كنیم. هم مردم هم مسوولان.

بخش سینما و تلویزیون تبیان

منبع:جام جم / طاهره آشیانی