گفتگوی ماهرانه

با وجود آن‌كه یكی از قدیمی‌ترین و عالی‌ترین دستاوردهای بشری هنر برقراری ارتباط است ولی امروزه در عصر صنعتی و ماشینی یكی از مهم‌ترین آسیب‌‌های اجتماعی كمرنگ شدن انواع ارتباط بین اعضای خانواده است. گفت‌وگو مقدمه ارتباط عاطفی است كه هر چه ماهرانه‌تر صورت پذیرد موفق‌آمیزتر بوده و بر غنای ارتباط عاطفی می‌افزاید.

گفتگو اصلی‌ترین راه برای بیان حقایق، افكار، و احساسات ما به دیگران است.وقتی قرار است با فرزندمان رابطه ی صحیح برقرار کنیم باید فنون آنرا بدانیم.

برای گفتگو  و درک بهتر کودک مراحل زیر را بکار ببرید

ابتدا به حرفهای او خوب گوش کنید . صبر کنید کودک خوب احساس خود را بیان یا تخلیه کند سپس احساسات اورا شناخته و تصدیق کنید . به هیچ عنوان پند و اندرز و نصیحت نکنید . سعی کنید نوعی احساس همدلی با او داشته باشید بطور کلی نباید در برابر مشکلات کودک راه حلهای کلی و فوری ارائه داد .

 صریح و رک باشید

اغلب دستورات پدر و مادرها خیلی کلی است . مثلاً « کارهای خوب کن » و یا « شلوغ نکن » چنین راهنمایی های کلی ممکن است برای افراد مختلف معانی گوناگونی داشته باشد . اگر رفتاری را که از آنها انتظار داریم به طور مستقیم و به روشنی بیان کنیم . بچه ها بهتر متوجه منظورمان خواهند شد . یک دستور ویژه به آنها می گوید که چه کاری باید انجام دهند : مثال : « در یک مطب آهسته صحبت کن » یا وقتی می خواهیم از خیابان رد شویم دست مرا بگیر . این روشی است که فرزندانتان شما و دستوراتتان را بهتر می پذیرند .

به آنها فرصت انتخاب دهید 

در بسیاری موارد می توانید به آنها انتخاب های محدودی را ارائه کنید تا تصمیم بگیرند و در نتیجه از شما اطلاعت کنند . دادن آزادی در انتخاب به کودک احساس قدرت و تسلط می دهد در حالی که گستاخی او را کم می کند مثال: « وقت خواب است – آیا قبل از خواب به حمام می روی » یا « وقت لباس پوشیدن است خودت لباست را انتخاب می کنی یا من این کار را انجام دهم » .

 قاطع باشید

در موارد مهم که نتیجه آن عدم پذیرش والدین از طرف فرزندان است باید قاطعانه دستور را پیاده کنیم . دستور قاطع به آنها می گوید که باید رفتار ناخوشایند خود را کنار بگذارند و فوراً آن طور که می خواهید عمل کنند . مثال : اسباب بازی برای پرت کردن نیست . این گونه دستورات همراه با تغییر صدا و به صورت دستور و قیافه جدی بهتر است .

از طرف دیگر  قاطع نبودن در چنین مواردی موجب می شود که بچه ها فکر کنند در انجام دادن یا انجام ندادن کاری قدرت انتخاب دارند . مثال : «چرا اسباب بازی هایت را به اطراف پرت می کنی» یا « تکلیفت را انجام نمی دهی ؟» « همین حالا بیا خانه »  «امیدوارم که بتوانی کارهایت را خودت انجام دهی »این دستور دادن هنگامی به کار می رود که از بچه می خواهید کاری را انجام دهد  ولی انجام آن ضرورتی ندارد . برای رفتارها و کارهایی که باید انجام شوند بهتر است در دستور دادن قاطع باشید .

احساسات خود را کنترل کنید

پژوهشها نشان می دهد که وقتی پدرها و مادرها عصبانی هستند ، فرزندان خود را بیشتر مورد تنبیه زبانی و بدنی قرار میدهند . اوقاتی وجود دارد که باید خونسردی را حفظ کرد ، نفس عمیقی کشید . هدف ما آموزش رفتار درست به بچه هاست و هنگامی که عصبانی هستید  آموزش موثر نخواهد بود . بنابراین به جای واکنش سریع و خشمگین در برابر بچه ها و گفتن این جمله که «چه کار کردی ؟» یک دقیقه صبر کنید با حفظ خونسردی بپرسید ؟ «چه خبر است»

سعی کنید شما به دنیای کودک وارد شوید

سعی کنید شما به دنیای کودک وارد شوید نه اینکه کودک را وادار کنید مثل بزرگترها رفتار کند و به دنیای شما وارد شود . باید ببینید کودک در چه سنی هست . هر سن خصوصیات خاص خود را دارد  یک بچه7 ساله نمی تواند مانند بزرگترها مبادی آداب باشد . نباید کودک را به خاطر اینکه مانند ما رفتار نمی کند سرزنش کنیم . باید سن او را درک کرده و وارد دنیای او شویم تا ارتباط بهتری با کودک ایجاد کنیم . البته ممکن است برخی روشها منطبق با نوع تربیت و فرهنگ خانواده شما نباشد روشهایی که فکر می کنید در خانه شما قابل اجراست را بکار ببرید.

گفتكو با كودكان و نوجوانان:

در گفتگو با كودكان و نوجوانان رعایت نكاتی جهت داشتن گفتگویی سودمند ضروری است، كه این نكات از این قرار است:

1- باز نگاه داشتن پل ارتباطی: از او بخواهیم افكار و احساساتش را با ما در میان بگذارد تا بهتر بتوانیم او را درك كنیم.

2- یادگیری مهارت خوب گوش دادن: در گوش دادن هنگام ارائه بازخورد به گوینده از پیام«تو» استفاده كنیم، مانند : « تو از این موضوع ناراحت شدی؟»

3- یادگیری مهارت خوب صحبت كردن: در صحبت كردن هنگام انتقال پیام نارضایتی خود به شنونده از پیام «من»استفاده كنیم مانند:«من احساس شرمساری كردم» .

4- پذیرش بی‌قید و شرط: پذیرش طرف مقابل مانند این است كه به یك دانه ناچیز فرصت می‌دهد تا تبدیل به گلی شود كه لیاقت آن را دارد.

5- توجه به شیوه فرزند پروری: برای افزایش درك متقابل از طریق گفتگو لازم است الگوی رابطه والدین با فرزندان به سوی خانواده قاطع و اطمینان بخش (آزاد‌منش)  بدون تمایلات سالار منشی حركت نماید.

6- ابراز محبت و تكریم: گفتگو هر چه محبت‌آمیزتر و همراه با احترام باشد ، نتایج مطلوب‌تر به همراه خواهد داشت.

7- استفاده از چشم:  هنگام گفتگو سعی نماییم به‌صورت و اطراف صورت طرف مقابل نگاه كنیم ولی به یاد داشته باشیم كه از خیره شدن به چشم او كه مانع تعامل و ادامه گفتگوست اكیداً پرهیز نماییم.

8- سكوت: گاهی در مواجهه با افراد غیرقابل نفوذ سكوت توجه آمیز از عوامل موثر در گفتگوست. سكوت به گوینده فرصت می‌دهد تا فكر كند و در مورد آنچه می‌گوید بیشتر بیاندیشد.

9- تمركز بر موضوع: هنگام گفتگو تلاش كنیم تا موضوعات مورد گفتگو بررسی شوند نه اشخاص یا شخصیت طرف مقابل.

10- توجه به زبان بدن: هنگام گفتگو توجه به رفتارهای غیركلامی طرف مقابل مانند چگونگی نشستن، نگاه كردن می‌تواند ادامه گفتگو را تا رسیدن به نتیجه مطلوب تضمین نماید.

11- بیان شفاف: هر چه گفتگو صادقانه‌تر و شفات‌تر باشد ادامه گفتگو میسرتر است، پس بهتر است هنگام سوال كردن فرزندان در لحظاتی كه جواب سوالی را نمی‌دانیم تظاهر به دانستن نكنیم و بی‌پرده و در نهایت ظرافت بگوییم: «فعلا جواب این سوال را نمی‌دانم ولی می‌توانیم با استفاده از منابع پاسخ آن را پیدا كنیم.»

12- صبر و حوصله: در گفتگو به مخاطب فرصت  دهیم تا بتواند حتی با جملات طولانی احساس و عواطف خود را بیان نماید.

13-  سوال‌های انعكاسی: اگر شنونده مفهوم مطلبی را كه « گوینده» بیان كرده به او انعكاس دهد، نشان دهنده درك و فهم پذیرش « شنونده » است. این پاسخ بایستی به دور از قضاوت، كوتاه و مختصر باشد .به تعبیری «ذهن مانند چتر نجات است تنها زمانی عمل می‌كند كه باز باشد.»

فرآوری:داوودی

بخش خانواده ایرانی تبیان

منبع: بسته های آموزشی اشاره- موفقیت