سوختگی و تماس با مواد شیمیایی و سوزاننده

آموزش كمك های اولیه (قسمت یازدهم)

سوختگی بسیار شایع تر از سایر مصدومیت هاست و در اثر حوادث مختلف شامل تماس بدن با شعله، وسایل و مایعات داغ، یا مواد شیمیایی یا جریان الكتریسیته اتفاق می افتد.سوختگی براساس عمق، وسعت محل آن و نسبت سطح سوختگی به تمام بدن، به شرح زیر تقسیم بندی می گردد:

الف) درجه 1-

به صورت قرمزی، درد، حساسیت و گرمی محل سوختگی مشخص می شود.

ب) درجه 2-

در این سوختگی پوست به رنگ صورتی در می آید و متورم، مرطوب و دردناك می شود. به لمس حساس است و معمولاً تاول وجود دارد.ج) درجه 3- پوست به صورت سفید یا زرد مایل به قهوه ای در می آید. درد وجود ندارد و تمام لایه های پوست و زیر آن شامل عضلات، استخوان و چربی دچار سوختگی می شوند. پوست ظاهری خشك دارد و ممكن است درد اصلاً وجود نداشته باشد كه ناشی از سوختن اعصاب ناحیه است.

درجه 3	درجه 2	درجه 1
اپیدرم + تمام درم + هیپودرم	اپیدرم+ قسمتی از درم	اپی درم	عمق سوختگی
- تماس با مایعات بسیار داغ - فلزات داغ - سوختگی با مواد سوختنی مانند بنزین و نفت - مواد شیمیایی - سوختگی با برق	- مایعات داغ، بخار آب	- تابش شدید و طولانی خورشید - حرارت های خشك	علت
- سفید شفاف، زرد مایل به قهوه ای یا سیاه - در بچه ها قرمز بسیار تیره	صورتی مایل به قرمز	قرمز و با فشار سفید می شود	رنگ
سخت (Scar)	نرم	نرم	سطح پوست
خشك	مرطوب	معمولی	رطوبت
ندارد	وجود دارد	وجود ندارد یا تاول ریز	تاول
بدون درد	بسیار دردناك حتی حساس به جریان هوا	دردناك	حساسیت به لمس

برای تخمین وسعت سوختگی در بدن افراد بالغ از قانون عدد 9 استفاده می شود كه هر قسمت بدن با ضریبی از عدد 9 درصد بندی شده و می توان براساس آن وسعت سوختگی را تخمین زد.

قانون 9% یاWallace در سوختگی ها ( تعیین درصد سوختگی بدن)

خردسالان	بزرگسالان
18%	9%	سر و گردن
18%	18%	پشت تنه
18%	18%	جلوی تنه
9%	9%	دست ها هر یك
14%	18%	پاها هر یك
1%	1%	اندام تناسلی

اقدامات اولیه در مصدوم مبتلا به سوختگی

اولین اقدام برطرف كردن عامل سوختگی از بدن مصدوم است كه این كار با خاموش كردن آتش، یا دور كردن فرد از محل آتش سوزی و پیچیدن یك پتو به دور وی و جلوگیری از دویدن او، جدا كردن اتصال برق یا سرد كردن مایع  داغ ریخته شده به مصدوم انجام می گیرد. در صورت نیاز به احیای قلبی – ریوی، عملیات را شروع كنید.

درمان سوختگی را براساس نوع و وسعت آن به شرح زیر شروع كنید:

الف) درجه 1- با آب سرد محل سوختگی را خنك كنید.

ب) درجه 2-

با آب سرد آن را شستشو دهید و در صورت وجود تاول از پاره كردن آن خودداری كنید. در صورتی كه وسعت آن زیاد باشد مصدوم را به بیمارستان منتقل نمایید.ج) درجه 3- بعد از اقدامات اولیه و پانسمان استریل محل و درمان شوك، مصدوم را به سرعت به بیمارستان منتقل نمایید و در صورت امكان در فواصل معین به وی جرعه جرعه آب بخورانید.

تذكر

1- از جدا كردن لباس هایی كه سوخته و به پوست مصدوم چسبیده خودداری كنید.

2- در صورت امكان جواهرات حلقوی مصدوم مثل النگو یا انگشتر را خارج نمایید.

3- دادن اكسیژن به مصدوم كمك بسیار زیادی به وی می كند كه بایستی در صورت امكان انجام شود.

پیشگیری

از قرار دادن كبریت و مواد اشتعال زا در دسترس كودكان و افراد عقب افتاده خودداری كنید.

اتصالات برق را به صورت صحیح بپوشانید. همیشه باید یك كپسول آتش نشانی شارژ شده برای مواقع ضروری در دسترس باشد.

سوختگی با مواد شیمیایی

مواد شیمیایی می تواند اسیدی یا قلیایی باشد و به شكل های مختلف همچون مواد شوینده، پاك كننده و سفیده كننده، مایع باتری اتومبیل، یا مواد آزمایشگاهی در منازل و محل كار موجود است. سوختگی با این مواد می تواند از نوع شدید ترین سوختگی ها باشد كه تا عمق زیادی در بدن نفوذ می كند.

اقدامات اولیه

بعد از تماس با چنین موادی بلافاصله محل سوختگی را با آب زیاد حداقل به مدت 10 دقیقه شستشو دهید.

اقدامات درمانی همانند سوختگی معمولی انجام می شود. در صورت بالا بودن شدت ضایعات، مصدوم را به بیمارستان منتقل كنید. به هیچ وجه برای خنثی كردن ماده شیمیایی از ماده شیمیایی دیگری استفاده نكنید و صرفاً با آب زیاد محل را شستشو دهید.

منبع : آموزش همگانی مقابله با بلایای طبیعی 1 و 2

آموزش كمك های اولیه :  زمین لرزه، سیل ، كولاك ، رعد و برق  ، طوفان ،  آتش سوزی،  گیر كردن جسم خارجی در مجاری تنفسی، سرمازدگی

كتاب های « خانواده »، « دائرة المعارف » و « متفرقه » در فروشگاه اینترنتی تبیان