دختران فراری طعمه سودجویان
فرار دختران از خانه یک پدیده چند علتی است که عوامل مختلفی دست به دست هم می‌دهند تا زمینه را برای بروز این پدیده به‌وجود آورند. جای آن دارد که سازمان‌های مسئول فعالانه تر در این زمینه عمل کنند. در این زمینه با فرهاد اقطار، مدیرکل دفتر مداخله و بازتوانی سازمان بهزیستی به گفت‌وگو نشسته‌ایم .
چه شرایط فرهنگی و اجتماعی بستر فرار از خانه را فراهم میکند؟
امروزه جوامع گسترده به‌دلیل پیچیدگی‌های خاصی که در آن وجود دارد، با مشکلات و مسائل فراوانی در زمینه‌های مختلف فرهنگی و اجتماعی روبه‌روهستند و همیشه همراه با پیشرفت، با انواع آسیب‌های اجتماعی نیز مواجه هستند. در واقع تمامی نقاط ضعف و قوت یک جامعه با یکدیگر پیوند و ارتباط ارگانیک و عمیق داشته و می‌توان گفت فرار دختران یک پدیده چند علتی بوده و عوامل مختلفی دست به دست هم داده و زمینه را برای بروز این پدیده به‌وجود می‌آورند. فروپاشی ارزش‌های انسانی، فقدان آموزش همگانی درآگاه‌سازی نسبت به خطرات فرار از منزل، فقدان حمایت‌های اجتماعی، ناکارآمدی قوانین حمایت از زنان و دختران، وجود نابرابری‌های اجتماعی و بالابودن ناامنی اجتماعی، شهرنشینی و گرایش به مهاجرت از شهرهای کوچک به شهرهای بزرگ، پدیده مهاجرت، الگوهای ناسالم اجتماعی و عواقب ناشی از تبدیل فرهنگ سنتی، مذهبی به فرهنگ جوامع صنعتی را می‌توان ازجمله عوامل فرهنگـــی و اجتماعی موثر در این زمینه دانست.
فرار دختران از منزل در چه محدوده سنی موضوعیت پیدا کرده و می‌توان آن را از نظر روانشناسی و جامعه شناسی مورد بررسی قرار داد؟
فرار از منزل را نمی‌توان مخصوص به یک قشر یا طبقه خاص دانست. براساس گزارش سازمان بهداشت جهانی سالانه بیش از یک میلیون نوجوان 13-19ساله از خانه فرار می‌کنند که از این تعداد 74 درصد دختر و 26 درصد پسر بوده‌اند. از سوی دیگر گسترش این آسیب اجتماعی و خطرات متعددی که این افراد را تهدید میکند، پدیده فرار از خانه را به‌صورت یک معضل اجتماعی جدی درآورده است. نوجوانانی که از منزل فرار می‌کنند، خطرات زیادی آنها را تهدید میکند. به‌طور کلی میزان آزارهای جسمی و روانی در نوجوانان فراری 5برابر بیشتر از وقوع آن در جمعیت عمومی است فرار از خانه یک پدیده چند عاملی است. مجموعه‌ای از عوامل فردی، خانوادگی و اجتماعی موجب بروز این پدیده در خانواده و جامعه می‌شود.
سازمان بهزیستی در مورد این پدیده اجتماعی چه اقداماتی انجام داده و آیا آمار دقیقی در مورد دختران فراری در این سازمان موجود است؟
سازمان بهزیستی از سال 1378در سطح کشور اقدام به ایجاد و راه‌اندازی مراکز مداخله در بحران‌های فردی، خانوادگی و اجتماعی کرده است. وظیفه این مراکز رسیدگی و مداخله سریع و به‌موقع به مسائل و مشکلات افرادی است که به‌صورت خود معرف و یا معرفی از سوی دستگاه‌های قضایی و انتظامی به این مراکز مراجعه می‌کنند.
ایجاد ارتباط صمیمانه و دوستانه با فرزندان به‌نحوی که فرزندان آنان را دوست صمیمی و دلسوز خود بدانند باعث می شود در مواقعی که مشکلی برایشان پیش می‌آید به جای اعتماد به افراد غریبه مسئله را با والدین خود در میان بگذارند.
البته به سبب زیادشدن موارد مراجعه با مشکل فرار، رسیدگی در این زمینه جزء فعالیت‌های اصلی درآمده است. این مراکز دارای بخش‌های مختلف پذیرش، بخش کارشناسان تخصصی(پزشک، روانپزشک، مددکاراجتماعی، روانشناس، پرستار و مربی تربیتی)است.
از دیگر خدماتی که سازمان بهزیستی در مواقع بروز بحران‌های فردی و خانوادگی و اجتماعی ارائه میکند خط 123 است که افراد درصورت نیاز می‌توانند با این شماره تلفن تماس گرفته و از خدمات و راهنمایی کارشناسان این خط استفاده کنند و اگر نیاز به مداخله کارشناسی باشد تیم سیار اورژانس 123 (مددکار و روانشناس)به محل اعزام خواهندشد. البته تیم‌های سیار123 در نقاط پرجمعیت و یا آسیب‌خیز مستقر بوده و کارشناسان نسبت به راهنمایی و ارجاع مناسب مراجعین اقدام می‌کنند. از دیگر فعالیت‌ها می‌توان از پایگاه خدمات اجتماعی که در مناطق آسیب‌زای شهرها ایجادشده‌اند و در این پایگاه‌ها نیز به مراجعین خدمات تخصصی و حمایتی ارائه می‌شود نام برد.
درباره گستره و شیوه عملکرد سازمان‌های سودجو که فرار دختران را هدایت می‌کنند ؟ به عبارتی اغفال دختران از سوی این سازمان‌ها چه درصدی از این فرارها را شکل می‌دهد؟
چنین سازمان‌هایی برای شناسایی افراد و بعضا اغفال دختران و زنان جوان تحت عناوین مختلف مانند دوست‌یابی، ارتباطات اینترنتی، کاریابی، حتی در سطح آموزشگاه‌های خصوصی، اماکن عمومی، ورزشگاه‌ها، مراکز فرهنگی، تفریحی، مراکز خرید و...وجود داشته و همواره افرادی دام گسترده و طعمه‌های خود را از بین زنان و دختران نوجوان و جوان انتخاب می‌کنند.
جامعه و خانواده در مقام پیشگیری از فرار دختران چه اقداماتی می‌توانند انجام دهند؟
بهترین درمان همیشه اقدامات پیشگیرانه است که در 3 سطح صورت می‌گیرد.
ایجاد ارتباط صمیمانه و دوستانه با فرزندان به‌نحوی که فرزندان آنان را دوست صمیمی و دلسوز خود بدانند و در مواقعی که مشکلی برایشان پیش می‌آید به جای اعتماد به افراد غریبه مسئله را با والدین خود در میان بگذارند.
نظارت و مراقبت پدران و مادران و شناخت نسبت به افرادی که با فرزندانشان در ارتباط هستند.
چنانچه فرزندی به حالت قهر خانه را ترک کرد خانواده‌ها سعی کنند او را به حال خود رها نکنند و هرچه زودتر او را متقاعد به بازگشت کنند.
دیگر سازمان های متولی
در این میان نقش سازمان بهزیستی به‌عنوان سازمان متولی از همه پررنگ‌تر است ولی این نکته حائز اهمیت است که این سازمان بدون همکاری سایر نهادها و سازمان‌های اجتماعی نمی‌تواند وظایف محوله خود را به خوبی انجام داده و موفقیت حاصل کند.بنابراین لازم است نهادهای مختلف از همه امکانات خود برای مقابله با این پدیده استفاده کنند که برخی از این راهکارها چنین است:
1 - ایجاد و تقویت مراکز مشاوره چه در سطح مدارس و چه در سطح جامعه، دایرکردن مراکز مشاوره‌ای و حمایتی از اقشار آسیب‌پذیر اجتماعی بالاخص در مورد زنان و دختران برای جلوگیری از سوءاستفاده دیگران از آنان و اطلاع‌رسانی همگانی نسبت به مراکز موجود و خدمات ارائه شده در آن.
2 - اطلاع‌رسانی نسبت به مراکز اورژانس اجتماعی در جامعه و آشنایی افراد درخصوص اهداف و وظایف این مراکز به‌گونه‌ای که اگر نوجوانی به هر دلیل از خانه فرار میکند و هنوز مورد آسیب واقع نشده قبل از اینکه به دام افراد سودجو بیفتد بتواند با مراجعه به این مراکز از سرویس‌های مناسب حمایتی استفاده کند.
بهترین درمان همیشه اقدامات پیشگیرانه است که در سه سطح صورت می‌گیرد.
ایجاد ارتباط صمیمانه و دوستانه با فرزندان، نظارت و مراقبت پدران و مادران و شناخت نسبت به افرادی که با فرزندانشان در ارتباط هستند و چنانچه فرزندی به حالت قهر خانه را ترک کرد خانواده‌ها سعی کنند او را به حال خود رها نکنند و هرچه زودتر او را متقاعد به بازگشت کنند.
3 - استفاده از رسانه‌های گروهی مخصوصا صداوسیما برای برنامه‌ریزی و تدوین برنامه‌های آموزشی، بهداشت روانی، اجتماعی و مشاوره‌ای برای سنین مختلف جهت اطلاع‌رسانی مناسب و به‌موقع در ارتباط با مسائل اجتماعی و پیامدهای آن.
4 - تلاش نهادهای قانونی و قضایی و انتظامی به‌منظور شناسایی افراد سودجو و باندهای فساد و فحشا و دستگیری افرادی که امنیت عمومی جامعه را به خطر انداخته و شناسایی افرادی که با ترفندهای مختلف نسبت به شناسایی افراد در معرض آسیب اقدام می‌کنند، به‌کارگیری شیوه‌های مناسب جهت تأمین امنیت اجتماعی برای زنان و دختران در شهرها مخصوصا در اماکن عمومی مانند متروها، پارک‌ها، مراکز خرید و...
به‌طور کلی تمامی نهادها و سازمان‌های اجتماعی می‌بایست با همکاری و هماهنگی و وحدت رویه نسبت به ارائه سرویس‌های فوری و اورژانسی به افرادی که دچار مشکل می‌شوند اقدامات مناسب را انجام دهند.
بخش اجتماعی تبیان
منبع: محمد حسینی طاها - همشهری
لینک های مرتبط :
