داماش جشن سالیانه سوسن چلچراغ
از اواسط خردادماه تا اواخر تیرماه، سوسن چلچراغ، نگین نادر گل‌های ایران جشن منحصر به فرد خود را در دامنه‌های شرقی کوهستان درفک به نمایش می‌گذارد. این گیاه تنها گلی است که در فهرست آثار طبیعی کشور به ثبت رسیده و فقط در دو منطقه از جهان می‌روید. یکی در منطقه عصار لوی روستای داماش در محدوده شهرستان رودبار و دیگری در لنکران جمهوری آذربایجان. محوطه اطراف زیستگاه کوچک این گیاه در داماش گیلان، فنس کشی و حصاربندی شده و مانند یک گوهر گرانبها از آن حفاظت می‌شود.
داماش این روزها صفحه دیگری از زیبایی‌های زندگی را به رخ ما می‌کشد. سوسن چلچراغ یا سوسن سفید از گیاهان انحصاری فلات ایران است که در این روزها گل‌های زیبایش را به نمایش می‌گذارد. زیستگاه این گل به مساحت 6000 متر مربع که رویشگاه منحصر به فرد گیاه سوسن سفید است در سال 1355 به عنوان اثر طبیعی ملی شناخته شد این اثر طبیعی در ناحیه داماش از توابع شهرستان رود بار قرار دارد و یک ذخیره گاه ژنتیکی برای این گیاه کمیاب محسوب می‌شود. دامنه ارتفاعی این زیستگاه 1750 تا 2000 متر و دما و متوسط بارندگی سالیانه 10 درجه سانتی‌گراد و 450 میلی متر است. این منطقه دارای اقلیم نیمه مرطوب معتدل می‌باشد. اقطی، گرنه، بنفشه، انواع سرخس، گل قاصد، شبدر وحشی و سرخ ولیک از جمله گونه‌های گیاهی منطقه به شمار می‌آیند. هر ساله شکوه و زیبایی شگفت انگیز گل‌های سوسن سفید، دوستداران طبیعت را به این منطقه جلب می‌کند.
مسیر دسترسی به این منطقه بزرگ راه قزوین به شهر لوشان است که به سمت فرعی جیرنده منشعب می‌شود. جاده‌ای ناهموار و پیچ در پیچ که در دامنه‌هایی تقریباً خشک و کم پوشش امتداد می‌یابد از لوشان تا جیرنده حدود 42 کیلومتر است و از آنجا هم حدود 40 کیلومتر تا روستای داماش مسیر باقی می‌ماند. جاده فاقد کم‌ترین علائم راهنمایی جاده‌ای است و راه را فقط با پرسش از رهگذران و ماشین‌های عبوری می‌توان یافت. البته اگر از محلی‌ها سراغ داماش و چلچراغ‌هایش را بگیرید زودتر مسیر را خواهید یافت.
راستی حتماً یادتان باشد که بدون تن پوش گرم نمی‌توان در آن هوای سرد دوام آورد و آن بالا فقط مه است و ابر و چمنزارهای سبز با گل‌های رنگین. تمام مسیر جاده به سوی داماش پوشیده از بوته‌های بزرگ گل بابونه سفید و بوته‌های رنگین کلاه میرحسن است که در هیچ کجای دیگری به این انبوهی یافت نمی‌شود. به نظر می‌رسد که گل‌های بابونه سفید جای تابلوهای گردشگری را گرفته‌اند و مسافران را به سرزمین سوسن‌های چلچراغ می‌برند.
داماش بر بلندای زمین ایستاده است، نزدیک آسمان، تکیه داده بر کوهی زیبا و آرمیده بر بازوی بلند و بستر جنگلی سبز و چشم بر دامنه‌های رنگین بی شمار دوخته است. داماش جایی که تنها در خیال می‌گنجد. پس ارزش آن را دارد که این همه پیچ و خم خاکی را پشت سر بگذاریم. داماش ییلاق اهالی جیرنده است. آن‌ها 7 ماه از سال را در جیرنده می‌گذرانند و 5 ماه را هم به زیبایی‌های داماش مهمان می‌کنند.
جای تأسف است که عمارلو تنها منطقه سوسن چلچراغ هیچ جایی برای شب ماندن مسافر ندارد. نه اتاقی نه کمی مسافران که به این سمت می‌آیند جایی برای اقامت ندارند. بنابراین در این جا خانه‌ای برای شب اجاره داده نمی‌شود.
البته مسافران این منطقه طبیعت گردند و بیش از هر چیزی دوست دارند در دل طبیعت و با استفاده از کمپ و چادر شب را به صبح برسانند. بنابراین اگر شما با آژانس به این سمت آمده باشید و شب را در جوار سوسن‌های چلچراغ گذرانده باشید، مشکلی برای اقامت ندارید. آن‌ها خود کمپ را با استفاده از چادرهای مسافرتی برقرار می‌کنند. اما اگر به صورت گروهی می‌آیید حتماً به این مساله فکر کنید دلایل مهمی وجود دارد که باید حتماً شب را در عمار او و داماش باشیم.
یکی این که اگر بخواهید سفر را در یک روز خلاصه کنیم با توجه به دوری مسیر خستگی آن در جان ما باقی می‌ماند دلیل مهم‌تر این که زیبایی و درخشش سوسن‌های چلچراغ در شب‌های مهتابی را از دست خواهیم داد. بنابراین پیش از این که پا به پای جاده شویم باید چادرهای مسافرتی را آماده کنیم. وقتی آنجا می‌رویم مسافرانی را می‌بینیم که درست رو به روی چلچراغ‌ها و بیرون از منطقه فنس کشی شده چادر زنده‌اند و شب زیبای روستا را به نظاره نشسته‌اند.
طبیعت گردی در همه دنیا آداب خاص خود را دارد. نباید کوچک‌ترین آزاری به طبیعت برسد. وقتی که موضوع هم سوسن‌های منحصر به فرد داماش باشد مواظبت‌ها و مراقبت‌ها باید بیشتر شود. در تمام دنیا تنها یک محدوده هفت هکتاری است که سوسن چلچراغ در آن به صورت کلونی می‌روید. این محدوده را فنس کشیده‌اند. ورود به آن با همراهی نگهبان ممکن است یا با مجوز تخریب هر گونه گیاه در محدوده رویش سوسن چلچراغ ممنوع است. آسیب به خود سوسن هم جریمه دارد. از ریشه درآوردن هر پیاز مساوی است با پرداخت یک جریمه 400 هزار تومانی.
داماش تنها در سوسن‌هایش خلاصه نمی‌شود. جنگل پیمایی هم از جمله لذت‌هایی است که نباید از دست بدهیم. اگر با آژانس‌های تخصصی همراه شوید اطلاعات بسیار زیادی درباره پوشش گیاهی و حیوانی منطقه به شما می‌دهند با آن‌ها هم‌سفر شوید خیلی راحت ردپای پلنگ و گونه‌های دیگر حیوان را به شما نشان می‌دهند. اگر هم اهل خوابیدن تا وسط‌های ظهر نباشید و صبح قبل از طلوع آفتاب به جنگل بزنید از نزدیک گونه‌های حیوانی منطقه را خواهید دید سرو کهنسال هرزویل را هم از دست ندهید. قدمت دارد برای خودش قدمت این سرو 1000 سال تخمین زده شده چون ناصرخسرو 900سال پیش، از این سرو در سفرنامه خود نام برده است. در انتها پیشنهاد می‌شود در این سفر کفش مناسب پیاده روی، کلاه و عینک آفتابی، لباس گرم، بادگیر، بارانی، ظرف آب، کیسه خواب یا وسایل خواب، چراغ قوه و ظروف شخصی به همراه داشته باشید.
بخش گردشگری تبیان
برگرفته از روزنامه ایران
