تبیان، دستیار زندگی
افزایش گازهای گلخانه‌ای و آلودگی‌های صنعتی موجب می‌شود که میزان عبور اشعه UV از جو زمین افزایش یابد.حدود ظهر (در طول شبانه روز) و در فصل تابستان میزان اشعه فرابنفش افزایش می‌یابد. با توجه به اینکه چتر حفاظتی زمین (ازن) در سالهای اخیر نازک و نازکتر شده...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

آشنایی با اشعه فرابنفش (2)


افزایش گازهای گلخانه‌ای و آلودگی‌های صنعتی موجب می‌شود که میزان عبور اشعه UV از جو زمین افزایش یابد.حدود ظهر (در طول شبانه روز) و در فصل تابستان میزان اشعه فرابنفش افزایش می‌یابد. با توجه به اینکه چتر حفاظتی زمین (ازن) در سالهای اخیر نازک و نازکتر شده، هرروز نگرانی ها در زمینه روند رو به رشد ورود اشعه فرا بنفش به زمین جدی تر می‌شود ،بطوری که مطابق برخی آمار در ایران بیش از 16 درصد از سرطانهای رایج متعلق به سرطان پوست است.در قسمت اول به معرفی اشعه فرابنفش پرداختیم ،دراین قسمت عوامل رشد ورود اشعه فرابنفش به زمین وعوارض اشعه فرابنفش را بررسی می کنیم.

آشنایی با اشعه فرابنفش (2)

در طول تاریخ آب و هوای زمین به طور متناوب در تغییر تدریجی و گاه ناگهانی بوده است به طوری که در دو میلیون سال گذشته در حدود 20 دوره یخبندان و همچنین خشکسالی‌های فراوانی در زمین رخ داده است. در آن زمان ما انسانها در بروز این تغییرات آب و هوایی هیچ نقشی نداشتیم اما امروزه در وقوع تغییرات اقلیمی و آب و هوایی برای خود جایگاه تاثیر گذاری را دست و پا کرده ایم.متاسفانه در سال‌های اخیر بر اثر فعالیتهای گسترده صنعتی ما انسانها دمای سطح زمین با افزایشی تدریجی اما تاثیرگذار مواجه شده و این موضوع بر تمامی فاکتورهای زیستی کره زمین تاثیر بسزایی داشته است.

افزایش غلظت گازهای گلخانه‌ای

اثر گلخانه‌ای یک پدیده طبیعی است که باعث افزایش درجه حرارت سطح زمین تا میزان 33 درجه سانتیگراد می‌شود اما امروزه افزایش غلظت گازهای گلخانه‌ای در اثر فعالیتهای بشر باعث اختلال در چرخه طبیعی گازهای موجود در جو شده تا بدین ترتیب مشکلات عمده‌ای برای زیستن موجودات زمین به وجود بیاید.

آشنایی با اشعه فرابنفش (2)

در جهان امروز 88 درصد از نیازهای انرژی جهان از طریق سوختهای فسیلی بدست می‌آید که همین امر سبب به وجود آمدن مشکلات بسیار فراوان و البته پیچیده‌ای برای زیستمندان زمین شده است. در این بین تداوم فعالیت‌های صنعتی کشورهای توسعه یافته و همچنین پیشروی کشورهای در حال توسعه در زمینه تولید گازهای گلخانه‌ای موضوعی قابل تامل و اندیشه است.

لایه ازن روز به روز نازکتر می‌شود

ازن نام گازی است که در لایه‌های فوقانی جو - تروپوسفر و استراتوسفر - نقش بسیار مهمی را ایفا کرده و در حفظ حیات و اثر بر شرایط جوی بسیار حائز اهمیت است. در حدود 90 درصد ازن اتمسفری در استراتوسفر قرار گرفته و دارای یک خاصیت بسیار ویژه است.این گاز با جذب پرتوهای طول موج کوتاه فرابنفش از موجودات زنده در برابر این پرتو محافظت می‌کند. علاوه بر این گاز مذکور از طریق فرآیندهای بسیار پیچیده‌ای شرایط آب و هوایی را نیز در تحت تاثیر قرار می‌دهد.

آشنایی با اشعه فرابنفش (2)

ازن استراتوسفری در اثر واکنشهای جوی که کلرین، نیتروژن، برمین و اکسیدهای هیدروژن در آنها نقش کاتالیزور دارند در حال تخریب است. متاسفانه تنها دلیل تشکیل چنین واکنش‌هایی افزایش ورود مواد آلاینده به اتمسفر زمین است.

اشعه فرا بنفش محدوده‌ای از طیف نور خورشید است که پس از طی میلیونها کیلومتر از خورشید به سطح زمین می‌رسد. این قسمت از نور خورشید در محدوده بینایی ما انسان نبوده و نمی‌توانیم آن را ببینیم به همین علت به آن نور تاریک نیز می‌گویند.

عوارض اشعه فرابنفش

آشنایی با اشعه فرابنفش (2)

اثرات UV بر چشم

چشم حدود كمتر از 2 درصد سطح بدن را شامل می شود اما عضو منحصر به فردی است كه اجازه عبور نور مرئی را به عمق بدن انسان می دهد. در حین تكامل انسان تعدادی مكانیسم برای حفاظت از این عضو تكامل می یابند. چشم در قسمت سر قرار دارد و به خوبی توسط برآمدگی ابرو و مژه ها حفاظت می شود كه حفاظ خوبی برای اشعه ماوراء بنفش خورشید محسوب می شود. انقباض مردمك، بسته شدن پلك یانیمه باز شدن چشم نفوذ اشعه خورشید را به چشم محدود می كند. این مكانیسم ها بوسیله نور مرئی فعال می شوند ولی UV آنها را فعال نمی كند و باید بخاطر داشت كه در هوای ابری میزان UV كاهش نمی یابد و بنابراین كارایی این رفتارهای دفاعی طبیعی در حفاظت از پرتو UV محدود می شود.

مهمترین اثر مضر UV در چشم ها كوری برفی یا چشم جوشكاری است كه اندركنش التهابی كره چشم است كه ساعت ها پس از تابش UV اتفاق افتاده و بسیار دردناك است و در واقع انعكاس شدید نور UV توسط برف این اثر را ایجاد می كند.

اثبات آثار طولانی مدت اشعه فرابنفش سخت تر است و كمتر ثبت شده اند، داده ها نشان می دهند كه تابش آفتاب (معمولاً UV ) مستقیماً با ریسك بیماری pterygium)) ))رشد بیش از حد لایه خارجی مخاط، پشت قرنیه)( ارتباط دارد و شواهدی وجود دارد كه تیرگی عدسی و آب مروارید به تابش UV بستگی دارد. تیرگی بخش جلویی عدسی چشم نیز با تابش حاد UV ایجاد می شود. ولی به هر حال تفاوت هایی بین آب مروارید و آسیب سطحی وجود دارد، كاتاراكت در مركز عدسی و آسیب سطحی در حاشیه عدسی بوجود می آید.

آب مروارید

آب مروارید یكی از عوامل كوری در جهان است و 2 درصد آب مروارید با تابش بیش از حد UV ایجاد می شود. در این بیماری پروتئین های عدسی چشم از هم باز شده و در هم پیچیده شده و باعث تجمع رنگدانه ها و تاری عدسی می شود كه در نهایت منجر به كوری می شوند. آب مروارید بسته به سن انسان ها درجات مختلفی دارد و به نظر می رسد كه با افزایش تابش نور فرابنفش افزایش می یابد. آب مروارید با جراحی قابل درمان است و یك عدسی مصنوعی دید را به شخص باز می گرداند. هر سال حدود 16 میلیون نفر در سرتاسر دنیا از كوری ناشی از كدر شدن عدسی چشم رنج می برند.

سرطان چشم

شواهد نشان می دهد كه شكل های مختلف سرطان چشم بستگی به مدت زمان در معرض نور خورشید بودن افراد است. یكی از سرطان های بدخیم چشم ملانوما بوده و اغلب با جراحی قابل درمان است. مكان معمول سرطان در پلك چشم است.

اثرات UV بر پوست

آشنایی با اشعه فرابنفش (2)

پوست اولین و مهمترین ثبت کننده آثار تخریبی اشعه فرابنفش می باشد.حداقل 90% سرطانهای پوستی ناشی از تماس دراز مدت با اشعه فرابنفش است.درواقع اشعه فرابنفش با صدمه زدن به نسوج باعث بروز آفتاب سوختگی و سرطان پوست در انسانها می‌گردند، در این میان نقش لایه ازن در کاهش شدت پرتوهای UVB,UVA بسیار مهم و حائز اهمیت است.

این در حالی است که هر ساله با شروع فصل گرما ارتفاع خورشید در آسمان بیشتر شده و به همین علت پرتوهای عمودی تری به سطح زمین تابیده شده و انرژی جذب شده توسط زمین و اجسام افزایش می‌یابد.

با این اوصاف با توجه به اینکه چتر حفاظتی زمین (ازن) در سالهای اخیر نازک و نازکتر شده، زیستمندان زمین در مقابل اشعه‌های بحران ساز خورشید نیز بی دفاع شده‌اند .همچنین اشعه فرابنفش موجب بوجود آمدن چین و چروک پوست، لک قهوه ای و تیره، برنزه شدن ،خشکی پوست و نهایتاً پیری زودرس پوست می گردد.هر چند که قرار گرفتن در برابر آفتاب می تواند انرژی بخش و لذت بخش باشد). اما با آگاهی یافتن از عوارض اشعه فرابنفش خورشید بیشتر می توانیم خود را از اثرات ناخوشایند این تشعشعات حفظ نمائیم. بهترین راه مقابله با این آسیب ها، محدود کردن زمان تماس با آفتاب و محافظت از خود در برابر تابش نور خورشید است.

درقسمت بعد راه های حفاظت در برابرتاثیرات مضر اشعه فرابنفش را مطرح می کنیم.

فرآوری: مریم نایب زاده

بخش دانش و زندگی تبیان


منبع:

niazemarkazi, noorportal.net ,roshd.ir,mehrnews,raskhon