گشت و گذاری در استان یزد ( قسمت اول )

در حال حاضر این استان دارای ده شهرستان، بیست و یک شهر، بیست و یک بخش، پنجاه و یک دهستان و حدود پنج هزار روستا است که تعداد 1323 روستای آن دایر و بقیه به علت مهاجرت متروک شده است.

یزد

یزد با وسعت 2397 کیلومتر مربع اولین شهر خشت خام و دومین شهر تاریخی جهان است. این شهرستان به دلیل وجود جاذبه های شغلی، رفاهی و تمرکز اداری، پرجمعیت ترین شهرستان این استان به شمار می رود و با جمعیتی حدود چهارصد و پنجاه هزار نفر، تقریباً نیمی از کل جمعیت این استان را تشکیل می دهد.

این شهرستان شامل شهرهای شاهدیه، زارچ، حمیدیه و یزد با دو بخش و چهار دهستان است.

مراکز دیدنی: مجموعه امیر چخماق،  مسجد جامع کبیر، زندان اسکندر، مجموعه حمام و بازارخان، خانه لاری ها، بقعه دوازده امام، باغ دولت آباد، موزه آیینه و روشنایی، مجموعه تاریخی هشت، مسجد چهل محراب، مسجد یعقوبی، دخمه زرتشتیان، آب انبار شش بادگیر، آتشکده زرتشتیان، مسجد ملا اسماعیل، خانقاه نعمت اللهی، خانه محمودی، بقعه سید شمس الدین، مسجد ریگ، گنبد مصلی عتیق، بقعه شیح احمد فهادان و...

میبد

شهرستان میبد در پنجاه کیلومتری شمال غربی شهرستان یزد قرار دارد. این شهرستان با 1271 کیلومتر مربع وسعت، کوچک ترین شهرستان استان است ولی به لحاظ تراکم نسبی جمعیت، بعد از یزد قرار دارد. در حال حاضر جمعیت این شهرستان بالغ بر 62286 هزار نفر است.

میبد شامل یک بخش «مرکزی» و دو دهستان «بفروییه» و «شهدا» است. اگرچه بافت سنتی این شهرستان در طول زمان گزندهای فراوان دیده است، اما یکی از نمونه های نادر شهرهای باستانی ایران به شمار می رود.

یک روایت افسانه ای حکایت از آن دارد که میبد در زمان «کیومرث» بنیان گذاری شد و نخستین آدمیان از راه آب و دریا به این سرزمین پا گذاشتند. راه های باستانی آن را سواران مادی، پارسی، اشکانی و ساسانی درنوردیدند. «نارین قلعه» میبد، کهن ترین سند تاریخی و شهرسازی استان یزد است.

سکه های به جای مانده از دوران «پورانداخت ساسانی» که در این شهرستان ضرب می شد، از جمله اسناد تاریخی است که اهمیت سیاسی و مدنیت میبد را در دوران ساسانی نشان می دهد.

مراکز دیدنی: نارین قلعه، مسجد جامع میبد، مسجد جامع فیروزآباد، مسجد جامع بفروییه، مسجد جامع زیرگ بیده (معماری بوکنی)، قلعه های پراکنده، مجموعه کاروانی رباط، زیارتگاه های امامزاده خدیجه خاتون، میر صدرالدین قنبر، پیر چراغ پیربفرو و ...، موزه زیلو، آسیاب ها، حسینیه های قدیمی، آب انبارها، برج ها، مراکز مذهبی زرتشتیان، خانقاه، باروی شهر قدیم شامل برج ها، حصارها، خندق ها و دروازه های شهر از دوره ساسانی به بعد و ...

مهریز

مهریز در سی کیلومتری جنوب شهرستان یزد و در همسایگی شهرستان های تفت، بافق و خاتم و استان کرمان قرار دارد. این شهرستان با وسعت 14684 کیلومتر مربع و جمعیت بیش از 45770 نفر دارای دو بخش «هرات- مروست» و «مرکزی» و پنج دهستان است.

مراکز دیدنی: مسجد جامع مهرپادین، مسجد جامع بغداد آباد، مسجد جامع خورمیز، قلعه تاریخی خورمیز، پیرنارکی، کاروانسرای زین الدین، مسجد جامع خونزا(هنزا)، چشمه غربالبیز، قلعه، کاروانسرا و چاپارخانه سریزد، قلعه باغ دهک، سرو تاریخی منگ آباد، باغ پهلوان پور، موزه مردم شناسی و ...

طبس

طبس با 55464 کیلومتر مربع وسعت، بزرگترین شهرستان این استان است و در دامنه غربی ارتفاعات «شتری» در حاشیه کویر نمک قرار دارد و از شمال و شرق با استان خراسان همسایه است. این شهرستان دارای دو شهر و هشت دهستان است و حدود 63400 نفر جمعیت دارد.

آب و هوای طبس گرم و خشک و کویری و از لحاظ پوشش گیاهی و جانوری فقیر است. محصولات کشاورزی طبس عبارت اند از: خرما، مرکبات، زعفران، پنبه، گندم، جو و پسته. مهمترین صنعت دستی این شهر قالی بافی است و معادن ارزشمندی از خاک نسوز، ذغال سنگ و بارتین دارد. مرکز طبس، شهر جدید طبس با ارتفاع 690 متر از سطح دریاست. شهر قدیم طبس و بسیاری از روستاهای توابع آن، در زلزله 25 شهریور سال 1357 به کلی ویران شد و حدود 2500 نفر در این حادثه جان باختند.

مراکز دیدنی: باغ گلشن، مدرسه دو مناره گلشن، بقعه امام زاده حسین بن موسی (ع)، حسینیه عماد الملکی، مزار پیر حاجات و ...

کتاب سازمان میراث فرهنگی استان یزد

تهیه و تنظیم: زهره پری نوش

لینک ها