سیمای پیشین محله های قدیمی مشهد
توس از آن زمان که سناباد نوغانش مفتخر به پذیرش پیکر مطهر حضرت علی بن موسی الرضا(ع) گردید به نیکی تولد شهری عظیم را درون روستایی کوچک دریافت. پس از آن بود که مردم به سوی مشهدالرضا مهاجرت کردند و در جوار امن ارض اقدس ضوی متوطن گردیدند.
کاوش های باستان شناسی پیرامون حرم مطهر، ضمن تائید این که در صدر اسلام در جایگاه مضجع شریف بنا ها و عماراتی وجود داشته این احتمال را تقویت می نماید که آن ابنیه برروی تپه ای به بلندای حدود 10 متر قرار داشته است.
مقارن با دورن تیموری و حکمرانی شاهرخ عمران و توسعه مشهدالرضا اوج گرفت و به صورت شهری مهم پیرامون مضجع حضرت رضا(ع) و نوغان درآمد.
حافظ ابرو مورخ و جغرافیانگار عر تیموری محله های مشهد را به نام های کاریز، سناباد، چاه نو، دستجرد، منصوریه، ابوبکرآباد، پس باره ذکر می کند. یکی از سیاحان اروپایی که در سال 1822م به مشهد مسافرت کرده مجموع این شهر را 32 محله معرفی نموده است. به رغم آن صنیع الدوله در سال 1300ق می نویسد: شهر مشهد در این زمان شش محله بزرگ و ده محله کوچک دارد که محلات بزرگ آن شامل خیابان علیا، خیابان سفلی، سراب، عیدگاه، چهارباغ و نوغان و محله های کوچک: پاچنار، ارگ، سرسوق، سرحوضان، جدیدها، مرویها و ... بوده است.
روی هم رفته از شش محله سراب، سرشور، عیدگاه، پایین خیابان ،نوغان و بالا خیابان، دو محله نوغان و سراب قدیمی تر از بقیه هستند. محلات سرشور و عیدگاه هم از نظر قدمت پس از نوغان و سراب قرار دارند.
دو محله بالا خیابان و پایین خیابان هم که جدیدتر هستند در زمان احداث مشهد(در آغاز سده یازدهم هجری) به این نام شهرت یافته اند. بعدها مقارن با حکومت پهلوی به تدریج با ورود وسائط نقلیه نیاز تغییرات جدید شهری احساس شد تا این که " خیابان فلکه شمالی" در سال 1308ش به کوشش اسدی نایب التولیه آستان قدس برگرد بارگاه حضرت رضا(ع) احداث شد و سپس خیابان های دیگری به شهر افزوده شد.
منبع: سیمای گردشگری
بخش حریم رضوی
