توصیه‌های غذایی در شیمی‌درمانی

تغذیه مناسب همراه با درمان‌های آغاز شده یکی از مهم‌ترین عوامل دست یابی به سلامتی و تقویت قوای دفاعی و جلوگیری از عود مجدد بیماری به حساب می‌آید.

تغذیه‌ی مناسب در ضمن اجرای شیمی‌درمانی بسیار مهم است. تغذیه‌ی خوب یعنی انتخاب رژیم غذایی مناسبی که تمامی مواد غذایی که بدن شما به آن احتیاج دارد را به شما برساند و از طرفی انرژی غذایی بالایی داشته باشد تا کالری لازم برای افزایش وزن مناسب را تأمین و پروتئین کافی برای تجدید بافت‌های از دست رفته را فراهم کند.

افرادی که غذای خوب می‌خورند می‌توانند با عوارض داروهای شیمی‌درمانی بهتر مقابله کنند و بافت‌های سالم از دست رفته را بهتر و سریع‌تر بسازند.

در ساعاتی از روز و یا بعضی از روزها شما ممکن است احساس کنید نمی‌توانید غذا بخورید. اگر شما خسته و افسرده باشید اشتهای شما کم می‌شود و یا به دلیل عوارض داروها ممکن است کم اشتها شوید و یا دچار تهوع و استفراغ شده و به دلیل گلو درد و زخم دهان خوردن غذا برای شما مشکل شود و بلع غذا دردناک گردد.

اگر برای مدت طولانی نتوانید غذا بخورید پزشک ممکن است از تغذیه به روش وریدی استفاده کند. البته هیچ روش درمانی وریدی نمی‌تواند به طور کامل نیازهای تغذیه‌ای را برطرف کند لذا بلافاصله بعد از امکان مصرف غذا به صورت خوراکی باید از این روش استفاده کنید.

وقتی کاهش اشتها، مشکل شما است رعایت مسائل زیر به شما کمک می‌کند:

* به طور مکرر ولی به مقادیر کم غذا بخورید. مثلاً 4 تا 6 بار در روز (معمولاً شما نمی‌توانید سه بار غذا در روز را تحمل کنید).

* هرگاه اشتها دارید حتی اگر کم باشد غذا بخورید.

* همیشه مقداری غذا همراه داشته باشید تا به محض احساس گرسنگی مصرف کنید.

* حتی اگر نمی‌توانید غذای جامد در طول روز مصرف کنید، سعی کنید از آب میوه، سوپ و مایعات دیگر استفاده کنید تا مقداری مواد معدنی و کالری به شما برساند.

* استفاده از غذاهای متنوع، اشتهاآور و جدید، گاهی اوقات مفید است.

* پیاده روی قبل از غذا (اگر بتوانید) سبب تحریک اشتها می‌شود.

* مکان و زمان غذا خوردن را تغییر بدهید حتی اگر شده در محل‌های مختلف یک اتاق باشد.

* در ظروف تمیز و زیبا و تزیین شده غذا بخورید.

* سعی کنید غذا را با دیگران مثلاً با دوستان و یا خویشان بخورید.

* اگر تنها غذا می‌خورید به رادیو یا تلویزیون گوش دهید.

* از پزشک و پرستار خود در مورد رژیم غذایی سوال کنید.

* با متخصص تغذیه مشورت کرده ولی پزشک خود را نیز در جریان بگذارید.

علاوه بر کم‌اشتهایی، ممکن است در طی درمان، عوارضی چون زخم دهان و مری و اسهال و استفراغ نیز وجود داشته باشد؛ برای کنترل این حالات به نکات تغذیه‌ای زیر توجه فرمایید:

* در مورد حالت تهوع و استفراغ می‌توان با انجام تنفس عمیق و بلعیدن خرده یخ از تشدید آن، جلوگیری کرد.

* برای التیام زخم‌های دهان و مری بهتر است مایعات خنک و غذاهای نرم و لرم از قبیل سوپ جو، سوپ خامه، پوره سبزیجات، پوره سیب زمینی، تخم مرغ رنده شده با کمی کره، محلولی از شیر و آب میوه‌های خانگی، شیرموز، شیرسیب، بستنی ساده، ژله‌های طبیعی، کمپوت‌های خانگی تهیه شده از سیب، فرنی، شیربرنج، پوره‌های نرم تهیه شده از گوشت مرغ و ماهی، افزودن کره یا روغن زیتون یا آب گوشت جهت نرم‌تر شدن پوره‌های مختلف استفاده شود.

* رژیم‌های نرم به دفعات متعدد ولی با حجم بسیار کم، چای با نان سوخاری، سوپ‌های کم چرب پوره‌های نرم شده سیب زمینی و سبزیجات لطیف و بدون فیبر خشن، سیب زمینی تنوری با کمی کره، نان سفید، آب میوه‌های طبیعی به صورت جرعه جرعه یا از طریق نی به آهستگی نوشیده شود. نان تست با عسل و سوپ جو، مناسب است.

* برای موارد اسهال، افزایش وعده‌های غذایی به 5 تا 6 وعده و کاهش حجم آن‌ها استفاده از غذاهای نرم و فاقد الیاف و فیبرهای غذایی، استفاده از کته، ماست کم چربی، نان سفید، نان سوخاری، سوپ جوی دوسر کاملاً نرم شده، سوپ لعاب برنج، پوره‌های تهیه شده از هویج پخته و سیب زمینی، سیب رنده شده با موز، کمپوت سیب بدون شکر، سینه مرغ بدون پوست و همچنین ماهی به صورت بخارپز، ماکارونی بدون روغن و سُس مفید است.

* از مصرف غذاهای زبر، خشن، پُرادویه، شور و ترش، خیلی سرد و یا خیلی گرم، میوه‌های ترش مثل انواع مرکبات، اجتناب کنید.

* 2 ساعت قبل از شروع درمان هیچ غذایی میل نگردد. غذاهای تند و پرادویه مصرف نشود و از نوشیدن مایعات در بین غذا خودداری شده و غذاهای خیلی شیرین و داغ ممنوع می‌باشد، ضمناً در حالتی که بیمار از خوردن غذاها امتناع دارد هیچ گونه زور و اجباری به کار گرفته نشود.

* عدم استفاده از غذاهای نفاخ، گل کلم، کلم، نخود و لوبیا و ذرت، غذاهای خیلی گرم یا خیلی سرد احتیاط در مصرف شیر به خصوص در افرادی که حساسیت به قند یا پروتئین شیر دارند مفید است.

شما معمولاً با مصرف مواد غذایی سالم و مناسب می‌توانید مقادیر کافی ویتامین مورد نیاز بدن خود را تأمین کنید. ولی در صورت نیاز با تیم درمانی خود مشورت کنید.

هر چند کمبود ویتامین و مواد معدنی نامناسب است اما افزایش آن‌ها در بدن به میزان زیاد هم می‌تواند مشکل ساز شوند.

فرآوری: مریم مرادیان نیری

بخش تغذیه و آشپزی تبیان

منابع:

rs272.com - دکتر رحمت سخنی

drmokarian.ir - دکتر فریبرز مکاریان، فوق تخصص آنکولوژی

3 ماده ی غذایی مرتبط با شیمی درمانی

10 توصیه ی ضد سرطانی

نقش رژیم غذایی در سرطان ها

رژیمی سالم برای مبتلایان به لوسمی

توصیه های تغذیه ای در سرطان کبد

رژیم غذایی مفید در سرطان سینه

درمان سرطان با رژیم غذایی