مسئولیت هر اتفاقی را به گردن بگیرید

برای آنکه احساس کنیم شایسته زندگی و سعادت هستیم باید بتوانیم بر زندگی خود مسلط باشیم و به اختیار برسیم و لازمه این مهم تمایل، به قبول مسئولیت در قبال رفتار و دستیابی به هدفهاست . این بدان معناست که در قبال زندگی و سعادت خود قبول مسئولیت کنیم .قبول مسئولیت در قبال خود برای رسیدن به عزت نفس ضرورت دارد. کسی که در قبال خود قبول مسئولیت می‌کند نشان می‌دهد که از عزت نفس برخوردار است. رابطه‌ی میان عزت نفس و ارکان تشکیل دهنده آن. رابطه‌ای همیشه متقابل است.

قبول مسئولیت در قبال خود مستلزم تحقق موارد زیر است.

مسئول تحقق خواسته‌هایم هستم. جز من هیچ کس مسئولیتی در قبال تحقق امیال و خواسته‌های من ندارد. اگر خواسته‌ای دارم مسئولیت تحقق این خواسته صرفاً بر دوش من است. وظیفه من است که برنامه اقدامی برای تحقق خواسته‌هایم تدوین کنم. اگر تحقق خواسته‌های من نیازمند مشارکت دیگران باشد، مسئولیت من است که بدانم آن‌ها متقابلاً از من چه انتظاری دارند، باید به علائق و منافع دیگران احترام بگذارم و بدانم که اگر همکاری و کمک آن‌ها را می‌خواهم باید متقابلاً خواسته‌ها و منافع آن‌ها را رعایت کنم.

مسئولیت در قبال انتخاب‌ها و اقدامات

در قبال گزینه‌ها و اقدامات و رفتارم مسئول هستم. اگر من انتخاب کننده هستم بدون تردید مسئولیت خوب و بد انتخاب‌هایم نیز بر عهده من است.

مسئولیت در قبال رفتار با دیگران

همکاران، معاشرین، همسر، فرزندان و دوستان. من مسئول هستم که چگونه حرف می‌زنم و چگونه گوش می‌دهم. مسئولیت پایبندی‌ای، عدم پایبندی به قول و قرارهایم با من است. مسئولیت منطقی بودن یا نبودن رفتارم با دیگران بر عهده من است. وقتی دیگران را مسئول اقدامات خود معرفی می‌کنیم در واقع از واقعیت فرار می‌کنیم: «او مرا دیوانه می‌کند»، «در صورتی رفتارم عقلانی می‌شود که او...».

مسئولیت در قبال سعادت خود

باور اشتباهی است اگر گمان کنیم که سعادت و خوشبختی ما به دست دیگران است. اشتباه است اگر گمان کنیم که تنها در صورتی می‌توانیم خود را دوست بداریم که دیگران ما را دوست بدارند

مسئولیت در قبال بالا بردن عزت نفس

عزت نفس هدیه‌ای نیست که آن را از دیگران قبول کنیم. عزت نفس از درون انسان نشأت می‌گیرد. انتظار این که حادثه‌ای روی دهد و عزت نفس مرا بالا ببرد، انتظاری بیهوده است.

یک نکته مهم

وقتی تأکید می‌کنیم مسئولیت زندگی و سعادتمان بر عهده خود ماست هرگز منظورم این نیست که عوامل خارجی و حوادث و اتفاقات نمی‌توانند در این میان نقشی داشته باشند. این را هم نمی‌گویم که هر شخصی به طور کامل مسئول اتفاقاتی است که برای او می‌افتد. من موافق این گفته نیستم که مسئول همه اتفاقاتی که برای شخص می‌افتد خود اوست. بسیاری از امور هستند که برآن کنترلی نداریم.

1- مولّد بودن. کسی که هدف مولّد و سودمند نداشته باشد نمی‌تواند در قبال خود احساس مسئولیت کند. ما با کار کردن از موجودیت خود حمایت می‌کنیم و با پرداختن به کارهای هدفمند به انسان بودن خود چیزی می افزائیم. بدون داشتن هدف‌های مؤثر و مولد و تلاش سازنده، ما برای همیشه کودک باقی می‌مانیم. قبول مسؤلیت مستلزم داشتن نگرش پویا در قبال زندگی است باید دانست که یکی از ارزشمندترین چیزهای دنیا داشتن استقلال است. استقلال هم بدون کار بدست نمی‌آید.

2- مستقل فکر کنید. لازمه زندگی پویا، داشتن اندیشه مستقل است و این خلاف سازگار شدن انفعالی با باورهای دیگران است. اندیشیدن مستقل لازمه زندگی آگاهانه و داشتن مسئولیت در قبال خویشتن است و برای رسیدن به مسئولیت در قبال خود باید استقلال رای داشته باشیم. کسی نمی‌تواند از طریق ذهن دیگران فکر کند. البته این واقعیت دارد که ما از یکدیگر می‌آموزیم اما دانش مستلزم درک کردن و فهمیدن است نه صرفاً تقلید کردن یا تکرار نمودن.

3- اصل اخلاق. لازمه قبول مسئولیت در قبال خود توجه به اصول اخلاقی است باید دانست که سایر انسان‌ها بنده و خدمتکار ما نیستند و برای آن زندگی نمی‌کنند که خواسته‌های ما را برآورده سازند. ما به لحاظ اخلاقی حق نداریم از دیگران برای تحقق خواسته‌های خود استفاده کنیم. همان طور که دیگران نیز مجاز نیستند با سلطه جویی از ما برای تحقق خواسته‌هایشان استفاده کنند. هرگز از کسی نخواهید و انتظار نداشته باشید که برخلاف منافع و خواسته‌های خود عمل کند.

فرآوری :آسیه ملک دار

 بخش مهارت‌های زندگی تبیان

منابع: عظمت خود را دریابید - وین دایر- ترجمه محمدرضا آل یاسین.

روان شناسی عزت نفس- ناتانیل براندن- ترجمه مهدی قراچه داغی.