مرثیه ای برای «فرزند صبح»

نیاز نیست چندان در جریان ریز و درشت اخبار و حوادث سینمای ایران بوده باشید تا نام «فرزند صبح» در ذهنتان مصداقی داشته باشد. حاشیه های ساخت و حتی اکران عجیب این فیلم در جشنواره بیست و نهم فیلم فجر آنقدر داغ و فراگیر بود که دامنه امواج خبری آن بسیاری را در بر گرفت. هرچند از این بسیاری اندک هستند کسانی که حاصل این همه تلاش و حاشیه را به چشم دیده باشند. دیگران هم هر چه می شنوند بیشتر می خواهند بدانند که «آخر مگر این فیلم چگونه فیلمی است!؟» حق هم دارند. اکران فیلم آن هم در شرایطی که خبرها حکایت از اعتراض شدید کارگردان آن (بهروز افخمی) از نسخه ارائه شده به جشنواره داشت، چنان با واکنش منفی اهالی رسانه و منتقدان همراه شد که هر کس از بیرون گود نظاره گر این واکنش ها می بود، جز «بهت» چیزی عایدش نمی شد. کار به جایی رسید که بسیاری زبان به مذمت کارگردان گشودند و بسیاری دیگر سیستم و نظام فرهنگی کشور را مخاطب سوال جدی خود قرار دادند که «این همه هزینه برای این بود!؟». داستان اما به این سادگی نیست، حکایت تولد «فرزند صبح» حکایتی به درازای یک دهه دغدغه، حاشیه، ناهماهنگی و البته ناهمدلی دارد.

یک روایت؛ آنچه گذشت

برای قضارت درباره «فرزند صبح» باید بیش از هر چیز با خود صادق باشید و به دور از هیجانات و حاشیه ها با اندکی فاصله از متن، به داوری بنشینید. آنچه بر این پروژه گذشت را می توان اینگونه خلاصه کرد؛ فیلمسازی که اتفاقاً در مقاطع مختلف فیلمسازی (با فیلم هایی چون عروس و شوکران) جریان ساز هم بوده و نه فقط در سینما که با ورود به عرصه سیاست دغدغه مندی خود برای کشور را به اثبات رسانده است، از سر نیکخواهی و ارادت برای پر کردن خلا یاد مرادش برپرده سینما قلم در دست می گیرد و فیلمنامه ای می نگارد.

فیلمنامه ای آنقدر خاص و متفاوت که کمتر تهیه کننده ای رغبت به همکاری برای ساخت آن نشان می دهد، اما رایزنی و دوستی خانوادگی آقای فیلمساز با بیت حضرت امام(ره) سرانجام دفتر تنظیم و نشر آثار ایشان را برای همکاری در به سرانجام رساندن این پروژه متقاعد می کند. صداوسیما نیز وارد میدان شده و فیلم کلید خورد. گزینش بازیگران حرفه ای و البته پرحاشیه و نیز تلاش برای ایفای نقش آن ها در مقام چهره های نزدیک به حضرت امام، واکنش برانگیز می شود. بهروز افخمی اما برای رسیدن به کیفیت مدنظر خود اصرار بر این انتخاب ها دارد. روند تولید جدی تر می شود اما نگاه آرمانی کارگردان در مواردی مانند صبر کردن برای بلوغ بازیگر نقش خردسالی حضرت امام و سپس فیلمبرداری دوران نوجوانی ایشان، پروژه را با تأخیرهایی عجیب و بی سابقه مواجه می کند. تأخیری که هر چه بیشتر می شد در کنار حاشیه سازی، حساسیت و انتظارات نسبت به سرانجام پروژه را هم بیشتر می کرد. زمانی که پروژه عنوان طولانی ترین روند تولید در سینمای ایران را از آن خود کرد، داستان اندکی از تعارفات ابتدایی خارج شده بود و دیگر تهیه کنندگان و همراهان پروژه توان همراهی با نگاه ایده آل گرا و در عین حال فارغ از تعجیل آقای کارگردان را نداشتند.

اختلافات آغاز شد و کافی بود کارگردان فیلمنامه ای دیگر در دست بگیرد تا تهیه کننده خود مراحل فنی را ادامه دهد و با هر کیفیت ممکن، فیلم را برای رونمایی آماده کند؛ کیفیتی که البته چنان دور از نگاه ابتدایی کارگردان بود که پیش از رونمایی در جشنواره، از آن برائت جست و گفت «این فیلم من نیست!» وقتی موضع کارگردان این بود چه توقعی از سیل مخاطبانی که سال به سال نسبت به ماحصل پروژه حساس تر شده بودند و حال با یکی از غریب ترین تولیدات سینمای ایران در تمام این سال ها مواجه می شدند. با رونمایی از نسخه آشقته و بی سر و ته فیلم در جشنواره بیست و نهم، ضلع سومی هم به اختلافات اضافه شد؛ رسانه ها و افکار عمومی! گروهی که ناخواسته و بدون اهمیت دادن به تمام اختلافات و حاشیه ها، انتظار تماشای اولین فیلم با محوریت رهبر کبیر انقلاب خود را بر پرده سینما داشتند، اما با محصولی آشفته مواجه شدند! کارگردان هنوز گله مند است و در مواردی حق دارد، سرمایه گذاران گله مندند و در مواردی حق دارد، مخاطبان هم گله مندند و قطعاً همگی حق دارند! مرثیه «فرزند صبح» این گونه شکل گرفته است. کاش پایان این حکایت با اندکی همدلی، منطبق بر روح آرام و بلند خمینی کبیر(ره) باشد...

آخرین وضعیت فیلم از زبان کارگردان

بهروز افخمی در تازه ترین اظهارات خود درباره فیلم «فرزند صبح» گفته است: همچنان منتظر پاسخ «عروج فیلم» (سرمایه گذار فیلم) جهت آماده‌سازی «فرزند صبح» هستم.

این كارگردان درباره آخرین وضعیت این فیلم سینمایی اظهار كرد: بعد از جشنواره فیلم فجر به عروج فیلم به عنوان تهیه كننده فیلم پیشنهاد دادم در ازای گرفتن پخش خارجی فیلم، حاضر هستم با هزینه خودم، فیلم را با آخرین استاندارد‌ها بر اساس نسخه تدوین شده سیف الله داد در خارج از كشور تبدیل به سوپر 35 كنم و آن را اصلاح و برایش موسیقی جدید بسازم كه تا به حال جوابی به من داده نشده است. وی یادآور شد: صحبت‌های من با شاه مرادی مدیر جدید عروج فیلم بوده است كه به من گفتند در حال بررسی هستیم و تاكنون عكس‌العملی نشان ندادند، كه با ادامه این روند معلوم می‌شود نمی‌خواهند این فیلم سرانجام پیدا كند و به دنبال بایگانی شدنش هستند.

افخمی درباره مطرح شدن صحبت‌هایی مبنی براینكه باساخته شدن «فرزند صبح» دیگر كارگردانی نمی‌تواند سراغ زندگی حضرت امام(ره) برود گفت: این حرف درست نیست، چرا كه بعد از این كه من «فرزند صبح» را شروع كردم، خود همین كسانی كه این صحبت‌ها را مطرح می‌كنند، نشان دادند استعداد ساخت فیلم بر اساس ایده‌های دیگران و مبتذل كردن آن ایده‌ها را دارند و همین است كه می‌توانند مدت‌ها بعد از اینكه ما فیلمنامه را نوشتیم بر اساس ایده‌های ما سریالی را شروع كنند و به اتمام برسانند و پیش از تمام شدن فیلم ما، به نمایش دربیاورند. فقط یك اشكال كوچك دركارشان است و آن اینكه فیلمشان انصافا چیزی قابل چشم پوشی بود. وی ادامه داد: همچنین مجتبی راعی هم بخش دوم «صنوبر» را ساخت كه من آن بخش را از فیلم حذف كردم. این كارگردان درباره سرنوشت «فرزند صبح» خاطر نشان كرد: فكر می‌كنم بعضی چیزها قسمت است و باید ببینیم خدا چه می‌خواهد. تا به حال این كار با یك جور بدخواهی و ندانم كاری مواجه بوده و باعث شده دوران ساختش طولانی شود و اگر خدا بخواهد كاری می‌كند كه كاری قابل حضرت امام (ره) آماده و نمایش داده شود.

بخش سینما و تلویزیون تبیان