انتخاب آیت الله خامنه ای به رهبری

 در خرداد 1368 هـ .ش امام امت به علت خونریزی گوارشی در بیمارستان بستری و تحت عمل جراحی قرار گرفت. صدا و سیما هر شب گزارشی مفصل از معالجه حضرت امام پخش می‌كرد. در همه مساجد مراسم دعا و نیایش بر پا بود تا اینكه در عصر روز سیزدهم در حالی كه تنها چند ساعت قبلش خبر گزارش پیاده‌روی روزانه امام (ره) پخش شد...

آیت الله سید علی خامنه‌ای در سال 1318 هـ.ش در مشهد مقدس در یك خانواده مذهبی دیده به جهان گشود.خاندان خامنه‌ای از سادات اصیل حسینی و از نسل پاك امام سجاد (ع) هستند. ایشان دوران كودكی خویش را در همان دیار و در دامان خانواده‌ای اهل علم و زهد و تقوی سپری كرد، و به مراحل بالائی از علم و فضل نائل گردید.

  ایشان پس از گذراندن دروس جدید تا مرحله دبیرستان وارد حوز? علمیه مشهد شد. هر چند خواندن دروس حوزوی را از همان دوران دبیرستان آغاز كرده بود؛ و دروس سطح حوزه را با نظارت پدر دانشمند و دلسوز خود  و در محضر اساتید مهم مشهد در طی كمتر از 6 سال سپری نمود و از سن 18 سالگی در درس خارج آیةا... میلانی (ره) شركت می‌نمود.

در سال 1337 هـ .ش و تا سال 1343  هـ .ش در قم مشغول به ادامه تحصیلات عالی در فقه و فلسفه شدند. و از محضر بزرگانی چون آیة الله بروجردی، امام خمینی، شیخ مرتضی حائری و علامه طباطبائی استفاده وافر بردند. ولی بر اثر بیماری پدرشان و نابینا شدن ایشان به مشهد مراجعت كرد و ضمن پرستاری از پدر به تدریس و ادامه تحصیل پرداختند.

  همانگونه كه خود ایشان فرموده‌اند جرقه‌های انگیزش انقلاب اسلامی به وسیله نواب صفوی در ایشان شعله‌ور شد. و در همان سالهای 1334 مبارزات را به نوعی شروع نمودند و به حركت عظیم و خروش انقلابی حضرت امام (ره) پیوستند. و نخستین بار در سال 1342 از سوی امام (ره) مأموریت یافت كه پیام ایشان را ( در خصوص چگونگی برنامه‌های تبلیغاتی روحانیون در ماه محرم) به آیة ا... میلانی و علمای خراسان برسانند. و در پی مبارزات فرهنگی و افشاگری¬های فراوان و حتی تألیف كتاب‌های مختلف بر ضد نظام شاه، تا زمان پیروزی انقلاب شش بار توسط ساواك دستگیر و تحت شكنجه‌های فراوان قرار گرفت.

ایشان در سال 1356 به اتفاق عده‌ای از روحانیون قم و تهران بنیان جامعه روحانیت مبارز را پایه‌ریزی نمود و در همان روزهای ابتدائی انقلاب به دستور حضرت امام (ره) در شورای انقلاب اسلامی عضویت یافت و تا زمان انتخاب ایشان به رهبری در مناصب مختلف حكومتی مثل سرپرستی سپاه پاسداران، نمایندگی مردم تهران در مجلس شورای اسلامی، ریاست جمهوری ریاست شورای ،تشخیص مصلحت نظام، نائب رئیس شورای بازنگری قانون اساسی، ریاست شورای سیاست گذاری كشور، امامت نماز جمعه تهران و... مشغول خدمتگزاری به نظام و مردم بودند.

  مروری بر شرائط زمانی كه مقام معظم رهبری انتخاب شدند بیانگر اهمیت زیاد این انتخاب است. در خرداد 1368 هـ .ش امام امت به علت خونریزی گوارشی در بیمارستان بستری و تحت عمل جراحی قرار گرفت. صدا و سیما هر شب گزارشی مفصل از معالجه حضرت امام پخش می‌كرد. در همه مساجد مراسم دعا و نیایش بر پا بود تا اینكه در عصر روز سیزدهم در حالی كه تنها چند ساعت قبلش خبر گزارش پیاده‌روی روزانه امام (ره) پخش شد. ناگهان به اطلاع مردم رسانده شد كه حال عمومی امام (ره) نامساعد است و لحظه به لحظه حال ایشان بدتر می‌شد تا اینكه در ساعت 10شب شنبه سیزدهم خرداد 68 پزشكان معالج ایشان اظهار ناامیدی كرده و فوت امام (ره) را اعلام نمودند. خبر فوت امام در روز چهاردهم اعلام شد. همه جا سیاه پوش شد و مردم و مسؤلین با دلی غم بار از مصیبت وارده نگران آینده انقلاب بودند.

 شاید بتوان مهم‌ترین نگرانی ها را در محورهای زیر خلاصه كرد:

1- عدم پذیرش صلح توسط عراق و بی نتیجه ماندن مذاكرات ژنو كه فقط منجر به پذیرش آتش بس شد و احتمال شروع مجدد جنگ منتفی نشده بود؛

2- تبعات عزل منتظری از قائم مقامی رهبری؛

3- خرابی های جنگ و لزوم بازسازی آن؛

4- صلح اعراب با اسرائیل؛

5- تغییر سیاست شوروی از تأمین تسلیحاتی بعضی اعراب مثل سوریه و گرایش به استقرار صلح در منطقه كه منجر به تحكیم جایگاه اسرائیل می‌شد؛

6- حكم امام(ره) درباره سلمان رشدی و واكنش سخت بعضی كشورها در فراخوانی سفر ایشان از ایران؛

7- تبلیغات زهرآگین رسانه‌های خارجی در ناامید كردن مردم بعد از فوت امام(ره)؛

  در چنین شرائطی بود كه خبرگان رهبری بر اساس وظیفه قانونی خود با تشكیل جلسه در روز 14 خرداد و پس از بحث تبادل نظر با اكثریت آراء ایت الله سید علی خامنه‌ای را به عنوان رهبر انقلاب معرفی نمودند.

طبق اصل یكصد و نهم قانون اساسی فعلی شرایط رهبر به شرح ذیل است:

1-   صلاحیت علمی لازم برای در ابواب مختلف فقه؛

2-   عدالت و تقوای لازم برای رهبری امت اسلامی؛

3- بینش صحیح سیاسی و اجتماعی، تدبیر، شجاعت، مدیریت قدرت كافی برای رهبری. در صورت تعدد واجدین شرایط فوق، شخصی كه دارای بینش فقهی و سیاسی قوی‌تری باشد مقدم است.

اما از آنجا كه قانون اساسی كشور در زمان ارتحال امام (ره)، امر ایشان مراحل نهانی بازنگری و اصلاح را پشت سر می‌گذاشت و نسبت، شرائط رهبر نیز اصلاحاتی اعمال شده بود. ولی هنوز به مرحل? اجراء نرسیده بود، خبرگان رهبری را در ابتدا با این سؤال مواجه نمود كه آیا طبق اصلاح انجام شده، شرط اجتهاد برای رهبری كافی است یا اینكه شرط رهبری طبق قانون اساسی قبل از اصلاح، مرجعیت فعلی است.

اما بعد از احراز نظر امام مبنی بر لازم نبودن شرط مرجعیت و اتفاق شورای بازنگری قانون اساسی مبنی بر عدم لزوم شرط مرجعیت فعلی برای رهبری انتخاب رهبر توسط مجلس خبرگان بر اساس قانون جدید و با نفی شورائی بودن رهبری به انجام رسید.

  حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی در خطبه نماز جمعه نوزدهم خرداد 1368 در این باره می‌گوید:

« یك نكته بود در قانون اساسی گذشته كه می‌گفت از میان مراجع ذیصلاح یا كسانی‌كه صلاحیت رهبری دارند، صلاحیت مرجعیت دارند، اینكه من «یا» می‌گویم چون دو نظر در تفسیر آن است كه آیا مرجعیت بالفعل برای رهبری لازم است یا كسانی كه صلاحیت رهبری دارند. ما در انتخابات قبلی كه قائم مقام رهبری را انتخاب كردیم [نظر] خبرگان [این بود] كه منظور قانون، آن كسی است كه صلاحیت مرجعیت را داشته باشد نه مرجعیت فعلی را، چون در آن زمان مرجعیت نداشتند ولی همه صلاحیت را تأیید كردند. و روی آن رأی دادیم. به هر حال نظر خبرگان این بود ولی، صلاحیت مرجعیت در آن بود.»

 فرآوری: طاهره رشیدی

بخش تاریخ تبیان

منابع : 1- گلشن ابرار_جلد 2 /   2- پژوهشكده تحقیقات اسلامی سپاه