علل مهجوریت قرآن چیست؟
با مطالعه و دقت در آثار مکتوب و اظهارات شفاهی حضرت امام چنین بدست میآید که دو عامل سبب مهجوریت قرآن در میان مسلمانان شده است: یکی بیتوجهی خود مسلمانان به قرآن و مشغولیت به غیر قرآن و دیگری تلاش های تبلیغی دشمنان.
مشکل بزرگ مسلمانان کنار گذاشتن قرآن است
الف- بی توجهی مسلمانان به قرآن
امام خمینی (ره) ریشهای ترین مشکل و بزرگ ترین درد جوامع اسلامی را دوری مردم از قرآن و در نتیجه مهجور ماندن این آخرین صحیفه آسمانی می دانست و بر این واقعیت تلخ همواره تاکید میکرد که مشکلات مسلمین زیاد است، لکن مشکلبزرگ مسلمین این است که قرآن کریم را کنار گذاشتهاند و تحت لوای دیگران درآمدهاند(خمینى (امام); صحیفه نور، ج13، ص123).
به اعتقاد ایشان دوری جوامع اسلامی از قرآن کریم، ملت اسلام را به این وضع سیاه و نکبتبار مواجه ساخته و سرنوشت ملت های مسلمان و کشورهای اسلامی را دستخوش سیاست سازشکارانه استعمار چپ و راست قرار داده است.(همان، ج1، ص186)
مساله مهجوریت قرآن و دور شدن جوامع اسلامی از قرآن، از جمله نگرانی های بسیار جدی حضرت امام و دغدغه مستمر ایشان بود که از همان آغازین روزهای نهضت در سال 42 تا بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و حتی تا واپسین روزهای حیات هم، بارها و بارها بدان اهتمام ورزیده و لزوم توجه به قرآن را تاکید کردند.
به عنوان مثال در یک سخنرانی در سال 43 در مورد نقشههای استعمار بیان کردند: "که سلطه مستکبرین بر دولت های اسلامی در اثر دست برداشتن از قرآن کریم و اتکاء نداشتن بر قواعد اسلام بوده است و درمقدمه مفصل وصیت نامه سیاسی الهیخود که در واقع آخرین دیدگاههای ایشان درباره مسائل مختلف است، نوشتند: "شاید جمله "لن یفترقا حتی یردا علی الحوض "اشارهباشد، بر این که بعد از وجودمقدس رسول الله(ص) هر چه بر یکی از این دو گذشته است بردیگری گذشته است و مهجوریت هر یک، مهجوریت دیگری است، تا آنگاه که این دو مهجور بر رسول خدا در حوض وارد شوند... اکنون ببینیم چه گذشته است بر کتاب خدا، این و دیعه الهی و ما ترک پیامبر اسلام(ص).
"قرآن مهجور و احکام قرآن مهجور است. بهاین که در ماذنهها اذان بگویند و نماز بجا آورند، قرآن از مهجوریت بیرون نمیرود. البته قرائت قرآن و حاضر بودن قرآن در تمام شؤون زندگی انسان از امور لازم است، لکن کافی نیست. قرآن باید در تمام شؤون زندگی ما حاضر باشد...( همان; صحیفه نور، ج16، ص39 با تصرف و تلخیص).
امام سوگند یاد میکند (طبق روایات) که تمام آنچه ملت احتیاج دارد، در کتاب و سنت است و در این شکی نیست و در جایی دیگر میفرمایند: "انبیاء هم، همه چیزهایی که مربوط به روح و مربوط به مقامات عقلیه و مربوط به مراکز فیضیه است، برای ما بیان کردهاند و قرآن هم بیان کرده است و اهلش میدانند".
بازگشت به قرآن، بازگشت به اسلام است!
نکته مهمی که به عنوان یکی از محوریترین ارکان بازگشت به قرآن در بیانات امام به چشم میخورد، این است از نظر حضرت امام، بازگشت به قرآن، یعنی بازگشت به اسلام راستین و حقیقی که پیامبر(ص) منادی آن بود. این چنین دیدگاهی درباره قرآن، نه تنها به هیچ روی نمیتواند از سنت جدا باشد؛ بلکه در واقع، عین پیروی از سنت نیز هست. این حقیقتی است که با نگاهی گذرا به مقدمه وصیت نامهایشان به خوبی قابل درک و دریافت است; علاوه بر این در موارد متعدد دیگری هم بدان تصریح کردند.
مثلا در کتاب ولایت فقیه در این باره مینویسند: "قرآن مجید و سنت، شامل همه دستورات و احکامی است که بشر برای سعادت و کمال خود احتیاج دارد. در کافی فصلی است به عنوان "تمام احتیاجات مردم در کتاب و سنت بیان شده است" و کتاب یعنی قرآن، "تبیان کل شی" است ؛ روشنگر همه چیز و همه امور است. امام سوگند یاد میکند (طبق روایات) که تمام آنچه ملت احتیاج دارد، در کتاب و سنت است و در این شکی نیست و در جایی دیگر میفرمایند: "انبیاء هم، همه چیزهایی که مربوط به روح و مربوط به مقامات عقلیه و مربوط به مراکز فیضیه است، برای ما بیان کردهاند و قرآن هم بیان کرده است و اهلش میدانند".
با قرآن در حقیقت قرآن را از صحنه خارج کردند!
حضرت امام حاصل و نتیجه نهایی فعالیت های سران استکبار و عوامل خودفروخته آنان در کشورهای اسلامی را با این بیان تلخ و ناگوار که "با قرآن در حقیقت قرآن را... از صحنه خارج کردند", (صحیفه نور، ج 21، ص 169) حذف تعالیم کتاب خدا از زندگی دنیا معرفی می کنند و جوامع اسلامی را به بیداری و حرکت خودجوش برای محو آثار استعمار تلاش خالصانه در مسیر احیای تعالیم زندگی ساز قرآن دعوت می کنند .
همچنین حضرت امام خمینی(ره) جوامع اسلامی را به کسب آگاهی در برابر یکی از ترفندهای سردمداران اسلام آمریکایی ترغیب می نمایند و توجه به عمق و باطن و پرهیز از سطح و ظاهرگرایی در شناخت دوستان و حامیان و طرفداران راستین قرآن را از وظایف مهم آحاد جوامع اسلامی معرفی می کنند و در وصیت نامه خویش صریحا به یکی از توطئه های دشمنان به ظاهر طرفدار اسلام و قرآن این گونه اشاره می نمایند: اخیرا قدرت های شیطانی بزرگ به وسیله حکومت های منحرف خارج از تعلیمات اسلامی که خود را به دروغ به اسلام بسته اند برای محو قرآن و تثبیت مقاصد شیطانی ابرقدرت ها, قرآن را با خط زیبا طبع می کنند و به اطراف می فرستند و با این حیله شیطانی قرآن را از صحنه خارج می کنند». (همان)
بدین سان حضرت امام خمینی (ره) قدس سره در عرصه اندیشه و عمل و با حرکت تاریخ ساز و الهی خویش گستردگی و جامعیت قوانین و احکام قرآن را در اذهان خفته مردم مطرح نمود و دیگر بار کتاب خدا را به صحنه های زندگی انسان آورد و احکام و قوانین مترقی و حیات آفرین آن را از غربت و مهجوریت نجات داد و راه های سعادت و پیشرفت را برای انسان هایی که یا تنها به زندگی مادی می اندیشیدند و دنیا را بر آخرت رجعان می دادند, و یا فقط به زندگی معنوی انس می گرفتند و از فعالیت های دنیایی کناره می گرفتند, باز و هموار نمود و این حقیقت بزرگ را به اثبات رساند که قرآن کتاب دنیا و آخرت است و هم به زندگی مادی نظر می گسترد و راه می نماید و هم به زندگی معنوی گرایش دارد و رهایی و رستگاری می آفریند و این دو اصل و قانون عام و مکمل به تشکیل جامعه ای رشد یافته و بالنده و برخوردار از همه مواهب مادی و معنوی می انجامد که حیات خاکی و سمائی انسان را به اوج کمال رهنمون می شود.
گروه دین تبیان
منبع : پژوهشکده امام خمینی (ره)