درمانگری با کلمه و ادبیات

ادعای روش «کلمه درمانی» این است که نه تنها می‌تواند به بهبود بیماری‌های روانی افراد کمک بکند بلکه بیماری‌های روانی قومی را نیز می‌تواند بهبود ببخشد.

حسن فرهنگی:

طراح مکتب «کلمات روان درمانگر» بر این باور است که زندگی انسان با شکل گیری انواع کلمات در ذهن اوست. هر کلمه خاستگاه خود را دارد که می‌تواند در روان انسان‌ها تاثیر بگذارد.

در نظر ایشان همه چیز در هستی از کلمه شکل می‌گیرد و وضعیت و حال و روان انسان ارتباط مستقیم با کلماتی دارد که در ذهن او مرور می‌شود. این کلمات می‌تواند بر ساخته ذهن خود فرد باشد یا از بیرون بدان وارد شده باشد. در هر حال، انسان رفتارهای خود را با سبب‌سازی به نام کلمه نشان می‌دهد. پس پیش از اینکه بخواهیم در رفتار او دقت کنیم نخست باید کلمات فردی یا قومی او را یافته و با ردیابی آنها به روان وی برسیم. ادعای روش «کلمه درمانی» این است که نه تنها می‌تواند به بهبود بیماری‌های روانی افراد کمک بکند بلکه بیماری‌های روانی قومی را نیز می‌تواند بهبود ببخشد. این روش درمانی به انسان به عنوان بیمار نگاه نمی‌کند، بلکه او را موجودی صاحب زبان می‌داند که کلماتی در ذهنش قرار گرفته که جابه‌جایی این کلمات روان او را دستخوش مصائبی می‌کند. در حقیقت از منظر این نگرش همه انسان‌ها در زندگی بحران‌هایی دارند که با شناخت کلمه قادر خواهند شد مشکلات و بحرانهای خود را از بین برده و سلامت خود را به دست آورند. بشر از دیرباز قدر کلمه را دانسته و جایگاه آن را ارج نهاده است و نگرش «کلمه درمانی» هر چند که با تجمیع مباحثی عرفانی، روانشناختی، فلسفی و ادبی سعی دارد به عنوان مقوله میان رشته‌ای مطرح شود اما استحکام خود را از نظریه پردازان و مکاتب پیشین گرفته است.

حسن فرهنگی برای ایجاد مبنای نظری برای کلمه درمانی به تاثیر کلمه در مکاتب و ادیان نیز اشاره می‌کند و بر این باور است که هیچ اندیشمندی بدون باور به کلمه نمی‌تواند اندیشه خود را ترویج دهد.

از نظر ایشان تمامی مکاتب و نحله‌های فکری بدون اینکه اصل را بر اصالت کلمه بگذارند با محور قراردادن کلمه در نوشتار و گفتار این مسئله را به اثبات رسانده‌اند.( در حقیقت هیچ تفکری و هیچ مکتب و دینی وجود ندارد که در آن باورها و اعتقادات و روش‌های آن مکتب یا دین توسط کلمه القا نشده باشد.) فراتر از این بسیاری از مکاتب نظر خود را در مورد کلمه بیان کرده‌اند. به فرض دین اسلام معجزه خود را کلمه (قرآن) می‌خواند و با تکیه بر این معجزه می‌خواهد انسان‌ را به سعادت برساند. در قرآن آیات متعددی وجود دارد که پیامبر (ص) را به گفتن وامی‌دارد. «نون والقلم و مایسطرون» انسان را به کلمه و قلم سوگند می‌دهد. با کلمات که مفاهیم رمزی دارند بر وزانت کتاب می‌افزاید. الف- لام – میم. کلماتی از این دست به کرات در ابتدای بعضی از سوره‌ها مطرح می‌شود و بدون اینکه مستقیم به اهمیت کلمه بپردازد جایگاه آنرا نشان می‌دهد.

در انجیل نیز کلمه همین جایگاه را دارد. این عبارت به تنهایی اهمیت کلمه را نشان می‌دهد. «نخست کلمه بود – کلمه نزد خدا بود – کلمه خود خدا بود!»

با پذیرش نظریه‌های مکتب «کلمات روان درمانگر» با زیرشاخه‌های متعدد آن آشنا می‌شویم و می‌توانیم روان رنجور انسان را بدون اینکه نیازی به مطب روانپزشکان داشته باشند در اتاق مطالعه‌شان درمان کنیم. این نوع درمانگری نیازی به روان درمانگر نیز نخواهد داشت چرا که کلمه به خودافزایی و بازتولید مفاهیم اقدام می‌کند که طراح این نگرش در کتاب‌های دوازده گانه بدان‌ها پرداخته است.

پی نوشت:

حسن فرهنگی  نویسنده ی کتاب از آسمون بارون میاد لی لیا در سال 1349 در تبریز به دنیا آمد. از وی زن ها شبیه هم می خندند.(رمان)، لیلی بهانه ی ناگزیر(رمان)، نویسنده نمی میرد ادا در می آورد.(رمان)،  خاطرات عاشقانه ی یک گدا(رمان)،  بدون تهمینه نامردم(مجموعه ی داستان)، ترسای شهریار،  تندیس های بی قرار باران،  از آسمون بارون می یاد لی لیا(مجموعه داستان) ، در آغوش خدا گریه می کرد و می گفت نمیر!(رمان-نشر ثالث) و روان درمانگری (از کتابهای دوازده گانه ) به چاپ رسیده است.

فرآوری: مهسا رضایی

بخش ادبیات تبیان

منابع: تهران امروز، وب‌نوشته های حسن فرهنگی ، انتشارات کاروان