عروسک هایی که می خندند و دستپاچه می شوند

جذابیت برنامه عروسکی کلاه قرمزی 90 و خبر ساخت فیلم کلاه قرمزی و بچه ننه انگیزه ای شد تا با نگاهی کوتاه به نشانه ها و دلایل موفقیت این کار اشاره کنیم و به خلاقیت های بی ادعایی که چشمان مخاطبان را با اشتیاق به تماشا دعوت می کند،سلام گوییم.

الف-فضاهای فیلم ها و تئاتر های کودکان:

1-در اغلب فیلم های تخیلی و فانتزیپس زمینه،رنگامیزی،نور پردازی و...با موضوع قصه آمیخته و با ساختاری پیچیده و حساب شده به اثری تخیلی یا فانتزی بدل می شود.در این بخش،انیمیشن های عروسکی سه بعدی،مثال های مناسبی به شمار می روند که "عروس مرده"تیم برتون،"از آسمان کوفته قلقلی می بارد"،"گارفیلد"،"داستان اسباب بازی ها"و... از آن جمله اند.تمام موارد نامبرده با موضوع و روایت این انیمیشن ها مطابقت دارند.به طوری که عواملی چون اجزا و ساختار در خدمت جلوه دادن قصه به کار گرفته می شود...تا قهرمانان عروسکی بیدار شوند،زندگی کنند،سخن بگویند و ماجرا بیافرینند.

2- در مقایسه با این آثار،برنامه تلویزیونی و نوروزی کلاه قرمزی 90 لوکیشنی ساده و صمیمی دارد و برخلاف انتظار مخاطب،فضا سازی،موسیقی خاص و دکورهای صحنه الزاما در جذاب تر شده این اثر، دخالت چندانی ندارند.عناصر اصلی و تشکیل دهنده کار،عروسک دوست داشتنی و عزیزی است که با یک مجری مهربان و دکوراسیون و آپارتمانی واقعی تمام نگاه ها را به تلویزیون می دوزد و بی هیچ لوکیشن کودکانه و عجیب و غریب دیگری به مخاطب حظ بصری می بخشد.

این کودک پارچه ای با حرکاتی زنده و بازی و کلامی شیرین،تمام توجه مخاطب را جلب می کند و جالب اینکه برای جذب تماشاگر خود هیچ سلیقه و شرط سنی قائل نمی شود و نیازی نیست که توضیح دهیم رفتار و تکه های کلامی این کودکان عروسکی تا مدت ها بر زبان بزرگ و کوچک تکرار می شود...

"کلاه قرمزی با دیالوگ ها و منشی باور پذیر"به آرامی در قلب کودکان جای می گیرد و کوچولویی با بلوز راه راه آبی و سفید در خانه های اقشار مختلف مردم و با سلیقه هایی متفاوت به راحتی رفت و آمد می کند.

بنا براین،تمام بار جذابیت این برنامه تلویزیونی بر ارتباط،گفت وگو ها،بازی عروسک ها و بازیگری به نام آقای مجری استوار است.به طوری که حتی توجه به گوشه و کنار خانه مانند آشپزخانه یا طاقچه و...(که در دیالوگ های بازیگران به آن ها اشاره می شود)بیش از تماشای عروسک ها دیدنی نیست و تماشاگر با نگاه خود آن ها را جست وجو نمی کند.

این اتفاق،بدون هیچ توضیح و شرحی تکراری،همان تاثیر شخصیت پردازی موفق در قهرمانان عروسکی این برنامه است.یعنی همان دلیلی که باعث می شود تا پایان فیلم با اشتیاق بنشینیم و این کودک دستپاچه و دوست داشتنی با لحنی گنگ و عجیب را تماشا کنیم که اکنون بی هیچ ادعایی به قهرمان قصه های طهماسب بدل شده است.

ب- نقش"خندیدن"در شخصیت سازی عروسک ها

1- :"تو می ترسی،تو از جوجه می ترسی"... و صدای بلند خنده ای که مضحک بودن موضوع را تایید می کند.(پسر عمه زا)

2- خنده آرامی که گویی با خاطرات نوستالژیک کودک آمیخته شده است:"یادته آقای م.ری(مجری)..." و با دکمه های آبی دو چشمش بر چکمه های کودکی خود که در دست های آقای مجری نشان داده می شود،خیره می ماند.(کلاه قرمزی)

3-:"من چه جوری ام الان؟"او همراه این پرسش،خنده ای محجوب و پرسشگر دارد تا بتواند با شنیدن پاسخ دوستان،اعتماد به نفس خود را تقویت کند.پس از آن وقتی به او می گویند تو این شکلی هستی،بلند می خندد و از اینکه در همین حد مورد توجه قرار گرفته،خنده ای توام با لذت و شادی سر می دهد.(فامیل دور)

نکته اینجاست که در این برنامه هیچ آموزشی مبنی بر چگونه خندیدن و شاد زیستن به کودک داده نمی شود،اما این خنده ها به عنوان یک ویژگی منحصر به فرد قهرمانان پارچه ای ایرج طهماسب،انواع دارند و گوناگون هستند و بدون هیچ توضیحی می آموزند که ممکن است به تعداد آدم های روی زمین،خنده ها نیز متفاوت باشد،اما از هر دهان و صدایی که شنیده شوند،شادی می بخشند.دیگر اینکه با شنیدن مکرر این خنده های دوست داشتنی،شخصیت عروسک های این ماجرای دلنشین را بیشتر می شناسیم.مثلا،"پسر عمه زا"می داند که شوخی کودکانه و شیطنت آمیز او با "فامیل دور" توجه این شخص را جلب می کند و حساسیت فامیل دور بر انگیخته می شود و پسر عمه زا از این شیطنت کودکانه خود لذت می برد و به آن هم می خندد...

این خنده ها بر چهره عرسک انیمیشن های سه بعدی هم دیده می شود،اما هیچ رفتار مشخص و نشانه شخصیتی از آن ها ارائه نمی دهد و صرفا حالتی از شادی و هیجان را در چهره آن ها به نمایش می گذارد.کافی است چشمانمان را ببندیم و خنده های اسباب بازی های خارجی را در مقابسه با شادمانی این کوچولوهای با نمک به یاد بیاوریم.

ج-نکته ای که اشاره به آن در اینجا مهم و ضروری به نظر می رسد،استفاده از شخصیت و نقش های جدید در برنامه های تلویزیونی و سینمایی ایرج طهماسب و حمید جبلی است.این اتفاق به یقین از ریسک های مهم کارگردانی و بازیگری به شمار می رود که این زوج هنری در جایگاه کارگردان و بازیگر شجاعانه آن را می آزمایند و موفق هم می شوند.

به همین دلیل است که دو زوج هنری ایرج طهماسب و حمیدجبلی در اتفاق دشواری چون خنداندن مردم، غالبا پیروز بوده اند.

بخش سینما و تلویزیون  تبیان

منبع:مریم ابراهیمی / سینمای ایران