حکایتی جالب از حراج کردن عمر

---

یکی از موانعی که همواره انسان ها را به مهلکات گرفتار میکند آرزو ها هستند .آرزوهای دور و درازی که فکر و ذهن آدمی را به خود مشغول میکنند اما هیچ گونه سود و منفعتی به همراه ندارند.هنگامی که شیطان میخواهد انسان را به گمراهی بکشد گاهی از طریق تزیین این راه اقدام میکند.

« فاتَّقُوا اللّهَ عِبَادَ اللّهِ، وَ بَادِرُوا آجَالَکُمْ بِأَعْمَالِکُمْ، وَابْتَاعُوا مَا یَبْقَى لَکُمْ بِمَا یَزُولُ عَنْکُم، وَ تَرَحَّلُوا فَقَدْ جُدَّ بِکُمْ، وَاسْتَعِدُّوا لِلْمَوْتِ فَقَدْ أَظَلَّکُمْ، وَ کُونُوا قَوْماً صِیحَ بِهِمْ فَانْتَبَهُوا، وَ عَلِمُوا أنَّ الدُّنْیَا لَیْسَتْ لَهُمْ بِدَار فَاسْتَبْدَلُوا; فَإِنَّ اللّهَ سُبْحَانَهُ لَمْ یَخْلُقْکُمْ عَبَثاً، وَ لَمْ یَتْرُکْکُمْ سُدًى.

وَ مَا بَیْنَ أَحَدِکُمْ وَ بَیْنَ الْجَنَّةِ أَوِ النَّارِ إِلاَّ الْمَوْتُ أَنْ یَنْزِلَ بِهِ. وَ إِنَّ غـَایَةً تَنْقُصُهَا اللَّحْظَةُ، وَ تَهْدِمُهَا السَّاعَةُ، لَجَدِیرَةٌ بِقِصَرِ الْمُدَّةِ. وَ إِنَّ غَائِباً یَحْدُوهُ الْجَدِیدانِ: اللَّیْلُ و النَّهَارُ، لَحَرِىٌّ بِسُرْعَةِ الاَْوْبَةِ. وَ إِنَّ قَادِماً یَقْدُمُ بِالْفَوْزِ أَوِ الشِّقْوَةِ لمُسْتَحِقٌّ لاَِفْضَلِ الْعُدَّةِ. فَتَزَوَّدُوا فِی الدُّنْیَا، مِنَ الدُّنیَا، مَا تَحْرُزُونَ [تجوزون] بِهِ أَنْفُسَکُمْ غَداً.

فَاتَّقَى عَبْدٌ رَبَّهُ، نَصَحَ نَفْسَهُ، وَ قَدَّمَ تَوْبَتَهُ، وَ غَلَبَ شَهْوَتَهُ، فَإِنَّ أَجَلَهُ مَسْتُورٌ عَنْهُ، وَ أَمَلَهُ خَادِعٌ لَهُ، وَ الشَّیْطَانُ مُوَکَّلٌ بِهِ، یُزَیِّنُ لَهُ الْمَعْصِیَةَ لِیَرْکَبَهَا، وَ یُمَنِّیهِ التَّوْبَةَ لِیُسَوِّفَهَا، إِذَا هَجَمَتْ مَنِیَّتُهُ عَلَیْهِ أَغْفَلَ مَا یَکُونُ عَنْهَا; فَیَالَهَا حَسْرةً عَلَى کُلِّ ذِی غَفْلَة أَنْ یَکُونَ عُمُرُهُ عَلَیْهِ حُجَّةً، وَ أَنْ تُؤَدِّیَهُ أَیَّامُهُ إِلَى الشِّقْوَةِ! نَسْأَلُ اللّهَ سُبْحَانَهُ أَنْ یَجْعَلَنَا و إِیَّاکُمْ مِمَّنْ لاَتُبْطِرُهُ نِعْمَةٌ وَ لاَتُقَصِّرُ [تقتصروا] بِهِ عَنْ طَاعَةِ رَبِّهِ غَایَةٌ، وَ لاَتَحُلُّ بِهِ بَعْدَ الْمَوْتِ نَدَامَةٌ وَ لاَ کَآبَةٌ.» (1)

ترجمه:

از نافرمانى خدا بپرهیزید اى بندگان خدا! و با اَعمال نیکِ خود، بر مرگتان پیشى گیرید و به وسیله چیزى که از دست شما مى رود، چیزى را که براى شما جاودان مى ماند خریدارى کنید، از این منزلگاهِ دنیا، کوچ کنید که به شدّت براى کوچ دادن شما اقدام شده است و آماده مرگ باشید که بر شما سایه افکنده است و از کسانى باشید که آنهارا بانگ زدند و بیدار شدند و دانستند که دنیا سراى ابدى آنان نیست، لذا آن را با سراى آخرت مبادله کردند  اینها همه به خاطر آن است که خداى سبحان شما را بیهوده نیافریده و بى هدف رها نکرده است!

میان شما و بهشت و دوزخ، فاصله اى جز فرا رسیدن مرگ نیست. و مسلّماً مقصدى که گذشتنِ لحظات، فاصله آن را مى کاهد، و عبور ساعت ها آن فاصله را نابود مى کند، سزاوار است که بسیار کوتاه باشد. و امر غایبى که (اشاره به سرآمدِ زندگى است) گذشتِ شب و روز، آن را به پیش مى راند، سزاوار است به سرعت فرا رسد. و مسافرى که به زودى با سعادت و خوشبختى یا با شقاوت و بدبختى فرا مى رسد باید بهترین آمادگى را براى استقبال از او داشت; حال که چنین است در این جهان، از این جهان، براى خود زاد و توشه اى برگیرید که فرداى قیامت خود را با آن حفظ کنید.

بنده باید از پروردگارش بترسد! خویشتن را اندرز دهد، توبه را مقدّم دارد، و بر شهوات خود چیره شود زیرا مرگ او، از نظرش پنهان است و آرزویش او را فریب مى دهد  شیطان همواره مراقب اوست و گناه را در نظرش جلوه مى دهد، تا مرتکب شود و او را در آرزوى توبه نگه مى دارد، تا آن را به تأخیر اندازد و هنگامى که مرگ بر او هجوم مى آورد در غافلترین حالت باشد! اى واى بر انسان غافلى که عمرش حجتى بر ضدّ اوست! (و در قیامت گواهى مى دهد که همه امکانات در اختیار او بود امّا از آن بهره نگرفت) و واى به حال انسانى که روزگارش (که باید سرچشمه سعادت او شود) او را به شقاوت کشاند! از خداوند سبحان مى خواهیم که ما و شما را از کسانى قرار دهد که هیچ نعمتى آنان را مست و مغرور نمى سازد و هیچ هدفى آنها را از اطاعت فرمان پروردگار باز نمى دارد و بعد از فرا رسیدن مرگ، پشیمانى و اندوه به آنان روى نمى آورد.

آرزو:

یکی از موانعی که همواره انسان ها را به مهلکات گرفتار میکند آرزو ها هستند .آرزوهای دور و درازی که فکر و ذهن آدمی را به خود مشغول میکنند اما هیچ گونه سود و منفعتی به همراه ندارند.هنگامی که شیطان میخواهد انسان را به گمراهی بکشد گاهی از طریق تزیین این راه اقدام میکند.

این تزیین شیطانى، از طرق مختلفى صورت مى گیرد: گاه از طریق آرزوهاى دور و دراز یا پندارهاى باطل! و گاه از طریق وسوسه لذّات زود گذر و شیرینى هاى ظاهرى که در بعضى از گناهان وجود دارد، و دقیقاً امتحان انسانها از همین جا شروع مى شود که چگونه پرده هاى پندار و پیرایه آرزوهاى زود گذر را بدرند و به لذّت هاى ظاهرى -که همانندِ عسلِ مسمومى، درکامِ روحِ انسان، شیرینى موقّتى ایجاد مى کند و آنگاه اَمعاى درون انسان را متلاشى مى سازد- اعتنا نکنند و در حقیقت خطر مهمّ گناهان و معاصى، همین تزیین هاى شیطانى و یا تزیین هاى نفس است.

امام در جای دیگری(خطبه 26) در خلال خطبه می فرماید که: همانا وحشتناک ترین چیزی که بر شما میترسم ، هواپرستی و آرزوهای دراز است. و در خطبه 86 نیز میفرماید: آرزوهای دور دراز عقل را غافل و یاد خدا را به فراموشی می سپارد.

حکایتی جالب درگذشت زمان و کاهش مهلت:

یکى از بزرگان فقها، مرحوم "محقّق نراقى" در کتاب طنزآمیز و پندآموز خود به نام "طاقدیس" -که تمام آن در لباس شعر است- آورده است: یک نفر طرّار به سراغ دکّان بقّالى رفت و از او قیمت گردو را سئوال کرد او در پاسخ گفت: هر هزار گردو به ده درهم است. سؤال کرد: قیمت صد عدد چه مقدار است؟ گفت: پیدا است یک درهم سراغ قیمت ده عدد را گرفت گفت: معلوم است یک دهم درهم  سرانجام قیمت یک گردو را سئوال کرد؟ گفت: قیمتى ندارد. مردِ طرّار گفت: اگر قیمتى ندارد یک عدد به من عطا کن! صاحب دکّان بى گفتگو یک عدد گردو به او داد. او برگشت و یکى دیگر تقاضا کرد باز صاحب دکّان یک گردو به او داد. بار سوم که تقاضاى خود را تکرار نمود، بقّال متوجّه شد گفت: تو کجایى هستى؟ گفت اهل فلان جا، گفت: اى طرّار حقّه باز! دیگرى را فریب ده (مى خواهى سرمایه مرا با این حیله و نیرنگ از چنگ من به درآورى من هرگز فریب تو را نخواهم خورد)

سپس مى افزاید: اگر از عمر ما چهل سال باقى مانده باشد، کسى بگوید این چهل سال را با چه معامله مى کنى، مى گوییم تمام دنیا را به ما بدهى قیمت آن نخواهد بودگردهى صد ملک بى تشویش را مى فروشم کى حیات خویش را! ولى این انسان نادان این عمر عزیز را که از ماه و سال و روزها تشکیل یافته تدریجاً مفت و رایگان از دست مى دهد.

گریزی به آیات الهی:

- «وَ أَنْفِقُوا مِمَّا رَزَقْنَاکُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ یَأْتِیَ أَحَدَکُمُ الْمَوْتُ فَیَقُولَ رَبِّ لَوْلا أَخَّرْتَنِی إِلَى أَجَل قَرِیب فَأَصَّدَّقَ وَ أَکُنْ مِنَ الصَّالِحینَ ،وَ لَنْ یُؤَخِّرَ اللّهُ نَفْساً إِذَا جَاءَ أَجَلُهَا... » ؛ و از آنچه به شما روزى داده ایم انفاق کنید پیش از آن که مرگ یکى از شما فرا رسد و بگوید پروردگارا چرا (مرگ) مرا مدّت کوتاهى به تأخیر نینداختى تا صدقه دهم و از صالحان باشم خداوند هرگز مرگ کسى را، هنگامى که اجلش فرا رسد به تأخیر نمى اندازد.(2)

-  «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا هَلْ أَدُلُّکُمْ عَلَى تِجارَة تُنْجِیکُمْ مِنْ عَذَاب أَلِیم...» ؛ اى کسانى که ایمان آورده اید! آیا شما را به تجارتى راهنمایى کنم که شما را از عذاب دردناک رهایى مى بخشد؟3

- « لازیننّ لَهُمْ فِى الارض وَ لاغوینهم أَجْمَعینَ * إِلاَّ عِبَادَکَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِینَ...»؛ من (لذّات مادّى را) در زمین، در نظر آنها زینت مى دهم همگى را گمراه خواهم ساخت مگر بندگان مخلَصت را(4)

پی نوشت ها :

1)خطبه 64 نهج البلاغه

2) سوره منافقون، آیه 10و 11

3)سوره صف آیات 10 تا 12

4)سوره حجر آیات 34 و 35

بخش نهج البلاغه تبیان

منبع  : ابوتراب(سایت ویژه امام علی علیه السلام)