مزاج بهار و تابستان و تدابیر آن
ایجاد فصول از رحمت رحمانیه حق متعال است. فواید و حکمت‌های بی‌شماری بر تغییرات فصول چهارگانه است که نه تنها برای حیات انسان‌ها، بلکه برای حیات همه موجودات ضروری است. این تغییرات قطعاً با تأثیراتی همراه است که این تأثیرات، آمادگی ما را جهت مقابله با آن فراهم می‌کند.
فصل بهار
بیشتر پزشکان، فصل بهار را معتدل‌ترین فصل‌ها می‌دانند؛ هم از نظر سرما و گرما و هم از نظر خشکی و تری.
در این فصل، آدمی از سرمای زمستان به هوای معتدل بهار منتقل می‌شود و لذا باید متوجه این تغییرات آب و هوایی باشد؛ به ویژه این که بعد از بهار، فصل تابستان در راه است.
هنگامی که بهار به مزاج اصلی خود باشد، برترین فصل‌ها است؛ زیرا مناسب مزاج خون و روح است. طبیعت فصل بهار معتدل است؛ اما میل به حرارت ملایم و رطوبت دارد. این فصل، به جهت آن که خون را به اعتدال به سوی پوست جذب می‌کند. قرمز کننده رنگ رخسار است؛ اما همانند هوای تابستان تحلیل برنده نیست.
بهار امراض مزمن را به هیجان وامی‌دارد. به این بیان که خلط‌های راکد را جاری می‌کند و چیزی جز همانند فصد (خون‌گیری) و دفع مواد زائد و کم کردن طعام و زیاد نوشیدن مایعات و شربت‌های خنک، موجب خلاصی از امراض این فصل نیست.
تدابیر فصل بهار
* در اوایل فصل بهار به فصد (خون‌گیری) و اسهال و به ویژه قی کردن مبادرت نماید تا ماده در بدن کمتر شود.
* نباید از انواع گوشت و نوشیدنی‌هایی که گرمی بخش و سیار رطوبت‌زا هستند، مصرف نمود.
* غذا باید نرم، سبک و سریع هضم شود.
* هر بامداد پیش از خوردن غذا، باید کمی ورزش کرد. ورزش باید در فصل بهار بیشتر از ایام تابستان انجام شود.
* معده را نباید از غذا پر کرد؛ بلکه باید غذا را کم و سبک میل کرد و از دو فصل دیگر، کمتر غذا خورد.
* نوشیدنی‌ها (چون آب غوره و آب انار و سکنجبین) گرما، خوب و پسندیده است. باید از غذاهای گرم و تلخ و تند و شور پرهیز شود.
فصل تابستان
طبیعت این فصل، گرم و خشک است. در واقع تفکر در فصل تابستان را باید از فصل بهار شروع نمود. به خاطر طبیعتش، تحلیل برنده خلط‌ها و ضعیف کننده قوا و افعال طبیعی (به سبب افراط تحلیل) است. دم و بلغم را کاهش داده و صفرا را زیاد می‌کند و لذا باید غذای سرد استفاده نمود.
فصل تابستان، موافق مزاج پیران، بلغمی مزاجان و مرطوبان است؛ زیرا هوای تابستان، رطوبت را کاهش می‌دهد و سردی را تعدیل می‌نماید.
تدابیر فصل تابستان
* در تابستان چون حرارت میل به ظاهر دارد (به مناسبت حرارت ظاهری خورشید)، باطن سرد است و به همین دلیل هضم ضعیف می‌باشد و لذا سزاوار است که غذا در آن برعکس فصل زمستان، معتدل، نرم و سبک باشد.
* در فصل تابستان باید کمتر غذا خورد.
* فعالیت را کمتر کند. استراحت بیشتری داشته باشد.
* اگر کسی تهوع دارد، باید آن را انجام دهد و مسهل قوی نباید خورد.
هر بامداد پیش از خوردن غذا، باید کمی ورزش کرد. ورزش باید در فصل بهار بیشتر
از ایام تابستان انجام شود
* در این فصل شربت‌های خنک و غذاهای ترش بیشتر باید خورده شود.
* مصرف آب‌میوه‌ها، شربت بنفشه، شربت گل و خیار چنبر باید مصرف کرد.
* بهتر است که در فصل تابستان خوراک و نوشیدنی‌ها کمتر خورده شود و ورزش نیز کمتر انجام شود. آرامش و استراحت لازم است.
بخش تغذیه و آشپزی تبیان
منبع: دنیای سلامت – شماره 77 - دکتر محمود خدادوست دستیار دکترای تخصصی طب سنتی ایران
مطالب مرتبط:
تغذیه‌ی زمستانی از نگاه طب سنتی
تغذیه دانش‌آموزان از نگاه طب سنتی
تغذیه از دیدگاه ابوعلی سینا (2)
تغذیه از دیدگاه ابوعلی سینا (1)
تغذیه‌ی پاییزی از نگاه طب سنتی
رژیم‌های مناسب برای مزاج‌های مختلف
تغذیه و طبع شناسی به زبان ساده
