دنیای پرنیانی بازی كودكان را خراب نكنیم
بازی، تئاتری است كه نمایشنامه آن برگرفته از دنیای خیال و دنیای واقعیت كودك است. این تئاتر، صحنه و تعدادی هنرپیشه دارد و به كارگردانی و بازیگردانی بچه‌ها انجام می پذیرد. هنرپیشه‌ها اسباب بازی آنها و صحنه نمایش جایی است كه اسباب بازی را قرار می دهند. چون بازی تبدیل تخیل به عمل و نمایش است، در دنیای كودكان، عملی لازم و دلپذیر شناخته می شود. به علاوه هرچه زمان بازی بیشتر باشد، تكامل تفكر و رشد عمومی كودك بیشتر و بهتر خواهد بود.بازی چند هدف را محقق می كند:
1. تخیل كودك را پیاده (اجرا) می كند.
2. به آرامش كودك منجر می شود، زیرا «بازی یك مكانیسم دفاعی است».
3. بر تجربه‌های كودك می افزاید. در بازی، كودك به مقام «تفكر انتزاعی داشتن» می رسد و بعدها می تواند به تفكر حل مسائل نیز برسد.
كودكی كه بازی می كند شاد است و تجربیات بسیاری می اندوزد. بچه ای كه سی بار با یك جعبه بازی كرده، تجربه ای اندوخته كه به مراتب بیش از كودكی است كه تنها یك بار با همان جعبه بازی كرده است. اگر می خواهید فرزندتان به كمال رشد برسد، زمینه بازی بسیار او را فراهم كنید.
زمان بازی كودك از تولد تا ده سالگی است. ما باید در این دوران فرصت و امكاناتی را برای بچه‌ها فراهم كنیم تا آنها از بازی سیراب شوند. بازی حق فرزندان ماست و اسباب‌بازی برای آنها لازم است؛ به همان اندازه كه وسایل و اسباب حرفه ای ما برایمان اهمیت دارد. اسباب‌بازی را باید با دقت و بر مبنای فهرستی معین تهیه كرد.
راهنمای تهیه اسباب‌بازی كودك
1) در دوران نوزادی (هفته‌های اول تولد) جغجغه و عروسك حیوانات مسطح مثل پروانه برای بچه‌ها كافی است. می توان این اسباب‌بازی ها را به رنگ های شاد و مورد علاقه كودكان تهیه و از بالای تخت آنها آویزان كرد.
2) از تولد تا یك سالگی، یك مجموعه كامل از حیوانات پلاستیكی برای بچه‌ها لازم است.
3) از سال دوم به بعد جنسیت كودك در نوع اسباب‌بازی او تأثیر می گذارد؛ برای دختران انواع عروسك و وسایل پلاستیكی آشپزخانه و برای پسران انواع ماشین و مجموعه‌های پلاستیكی از ابزار كار - مثلاً نجاری - فراهم كنید.
4) در حدود سن سه سالگی اسباب و مصالحی برای كودك تهیه كنید كه با آنها چیزی بسازد. خمیر، لگو و شن استریل خلاقیت كودك را برمی‌انگیزد، به ویژه خمیر به كودك امكان می‌دهد كه هر آنچه را در تخیل دارد با روش خاص خود بسازد.
5) «توپ» مورد علاقه تمام كودكان است و باید از ماه های اول در رنگ ها و اندازه‌های گوناگون برای آنها تهیه شود.
6) بچه‌ها از سه سالگی به بعد باید اسباب‌بازی هایی مشابه وسایل منزل در میان اسباب‌بازی های خود داشته باشند. وسایل آشپزخانه برای دختران، تلویزیون كوچك، میز و صندلی، ساعت پلاستیكی و دیگر اشیای معادل در زندگی بزرگترها را - هم برای دختران و هم برای پسران - تهیه كنید.
7) در سال های بعد برای آنها پازل فراهم كنید.
8) در سنین بالاتر می توان شطرنج را نیز به فرزندان آموخت.
نكاتی در باره تهیه و نگهداری اسباب‌بازی
بهتر است هدایایی كه به مناسبت های مختلف برای كودكان خود می‌خرید از انواع اسباب‌بازی های دلخواه آنها باشد (در حد معقول).
اسباب‌بازی متعلق به بچه‌هاست و باید در اختیارشان قرار گیرد ( نه این که صرفاً محض زیبایی، در ویترین کمد به نمایش گذاشته شود). در صورت خراب شدن نیز باید پس از مدتی دوباره برای آنها خریداری شود.
هر اسباب‌بازی را كه بچه‌ها ببینند و درخواست كنند برای آنها نمی خریم، مگر در پاسخ به اعمال شایسته آنها. برای رشد بهتر شاخص های تربیتی كودك (مثلاً كنترل ادرار) یك دفترچه امتیاز تهیه كنید و در صورت رسیدن به امتیاز معین، چیزی را كه او قبلاً درخواست كرده است بخرید. سعی كنید اسباب‌بازی هایی كه در دنیای واقعیت، وسایل كـُشت و كشتارند (مانند تفنگ، شمشیر و مسلسل) نخرید؛ اما اگر بچه‌ای اصرار به داشتن چنین وسایلی كرد، یك نمونه ساده آن را تهیه كنید و در موقع بازی با كودك به خوبی نشان دهید كه این وسایل را دوست ندارید.
چنانچه بچه‌های دیگری به خانه شما بیایند و بر سر اسباب‌بازی با فرزندتان دعوا كنند، باید ضمن مهربانی نسبت به سایر بچه‌ها، از كودك خود نیز حمایت كنید؛ زیرا به این ترتیب به او امنیت خاطر بخشیده‌اید. به كودك خود بیاموزید در صورتی كه مایل نیست اسباب بازی‌اش را به دیگران بدهد، پیش از آمدن آنها، آن را پنهان كند. البته باید تلاش كرد كه بچه‌ها در حفظ وسایل خود زیاد سختگیر نباشند. از سوی دیگر بهتر است بزرگترها در دعوای بچه‌ها با هم، دخالت نكنند.
اگر كودكی یك اسباب‌بازی فوق‌العاده و گران‌قیمت دارد و فرزند شما نیز درخواست تهیه آن را دارد، او را مطمئن سازید كه قادر به خرید آن نیستید. اگر از دادن جواب صریح طفره بروید و بگویید «حالا باشد؛ بعداً می‌خریم»، و بعداً هم نتوانید آن را تهیه كنید، كودك غصه می خورد. توجه داشته باشید كه سبب غصه كودك، نداشتن یك وسیله بازی نیست، بلكه علت آن رفتار نادرست ماست.
اگر اسباب‌بازی در اختیار بچه‌ها باشد، در طول روز زمانی بسیار طولانی با آن بازی می‌كنند. از طرفی بازی بچه‌ها با یكدیگر، از بازی تنهایی بهتر است؛ و اگر كودكی به رغم حضور بچه‌های دیگر به تنهایی بازی می‌كند، رفتار او طبیعی نیست.
هنگامی كه كودك با اسباب‌بازی خود به تنهایی بازی می‌كند، آن را به شیوه‌ای خاص می چیند؛ این شیوه چیدن كه معمولاً ثابت و تكرار شونده است، بر اساس اندیشه ای به نام «نمایشنامه»انجام گرفته است. این نمایشنامه از خیال و واقعیت سرچشمه می گیرد. سهم خیال در نمایشنامه ی كودكانه بیش از واقعیت است. این نمایشنامه‌ها با «هوش» رابطه مستقیمی دارند، به این ترتیب كه هر چه هوش كودك بیشتر باشد، نمایشنامه مفصل تر و پیچیده تر خواهد بود. ما حق نداریم صحنه نمایش بچه‌ها را به هم بریزیم. حتی باید به شیوه‌ای حركت كنیم كه اسباب‌بازی ها جابه‌جا نشوند. هیچ گاه نباید اسباب‌بازی كودك را - كه در محیط مجازی خود چیده است - جمع كنیم. تا می توانید وارد محوطه اسباب‌بازی و دنیای بچه‌ها نشوید. به كودكان و آنچه دارند، احترام بگذارید تا آنها نیز به شما احترام بگذارند. اجازه دهید آنها آسوده و راحت باشند. اگر بچه‌ها شما را به بازی دعوت كردند بپذیرید. در آن دعوت، بدانید كه شما میهمان هستید؛ از این رو هر چه بچه‌ها گفتند، همان را انجام دهید.
انسان در مسیر زندگی - گنجینه‌ای از معارف انسانی از آغاز تا انجام
تألیف محمد مجد و مجید موحد خواه
لینک ها
رابطه بین بازی و بلوغ اجتماعی كودكان
فروش کتاب های « روان شناسی » ، « کودکان »، « خانواده » و « متفرقه » در فروشگاه اینترنتی تبیان
