شاخصهای تحقق اقتصاد جهادی
سه ماه از سال جهاد اقتصادی را پشت سر گذاشتهایم. در این سه ماه چقدر از اهداف سال جهاد اقتصادی محقق شده است؟
سال 1390 را مقام معظم رهبری، در حالی سال جهاد اقتصادی نامگذاری کردند که پیش بینی میشود این سال به دلیل تداوم اجرا و کامل شدن طرح هدفمندی یارانهها و حرکت کشور به سمت اجرای سایر بندهای طرح تحول اقتصادی به ویژه اصلاحات نظام بانکی و گمرکی از متفاوتترین سالهای اقتصادی در تاریخ انقلاب اسلامی باشد.
از آنجا که سنجش میزان موفقیت در رسیدن به یک هدف و آرمان، نیازمند تعیین دقیق شاخصها و ملاکهایی برای ارزیابی درست است و با توجه به گذشت سه ماه از سالی که تابلوی آن «جهاد اقتصادی» است، ضروری است با مرور بر شاخصهای اساسی این راهبرد کلان، چهارچوبهای کلی که رفتار متناسب تقنینی و اجرایی را میطلبد، یادآور شد.
بنا بر این گزارش، رهبر انقلاب شکل گیری جهاد اقتصادی و رسیدن کشور به اهداف مورد نظر در سایه آن را بسته به یکسری ویژگیها دانسته که برخی را در سخنان خود برشمردهاند:
الف) شاخص اصلی؛ رشد اقتصادی
رهبر انقلاب شاخص اصلی را در تعیین موفقیت یا عدم موفقیت حصول رشد اقتصادی پرشتاب میدانند که دست کم قابل قبول آن میزان پیش بینی شده در برنامه پنجم است:
«آنچه در این زمینه با عنوان شاخص وجود دارد و مهم است، رشد پرشتاب کشور به میزان تعیین شده در برنامه پنجم است که اعلام شده است؛ یعنی حداقل رشد 8 درصدی».
ب) افزایش بهره وری؛ عامل رسیدن به هدف
یکی از عوامل اصلی رسیدن به رشد اقتصادی بالا «افزایش بهره وری» است، با افزایش بهره وری در اقتصاد بدون افزایش سرمایه گذاری میتوان به تولید و ارزش افزوده بسیار بیشتر دست یافت و این مسأله در کشوری که شاخص بهره وری آن به صورت سنتی پایین است، بسیار مهم است.نکته مهم در افزایش سهم بهره وری توجه به ضرورت آموزش مردم است، زیرا بهره وری در ارتباط تنگاتنگ با مفهوم منابع انسانی است و در صورت تغییر نیافتن نیروی انسانی نمیتوان انتظار تغییر چشمگیری در شاخص بهره وری را داشت.
«در این رشد، سهم بیشتر مربوط به بهرهوری است؛ یعنی ما بتوانیم از امکانات کشور به شکل بهتری استفاده کنیم... من به مسئولان کشور توصیه میکنم که در زمینه اهمیت ارتقای سهم بهرهوری در رشد اقتصادی کشور با مردم حرف بزنند؛ بگویند ارتقای سهم بهرهوری در رشد اقتصادی کشور و همچنین کاهش فاصله درآمدی دهک های بالا و پایین جامعه ـ این شکاف درآمدها، شکاف اقتصادی بین بخشهای مختلف جامعه ـ چقدر اهمیت دارد».
یکی از شاخصهای اصلی در اقتصادهای بزرگ و روبه رشد جهان تشکیل سرمایههای بزرگ است این الزاما به معنی وجود ابر سرمایه داران و شکافهای عظیم طبقاتی نیست
پ) کاهش شاخص بیکاری و افزایش اشتغال
شاخص نرخ بیکاری یکی از شاخصهای نشان دهنده میزان رونق اقتصادی در کشور است و طبیعی است که در یک اقتصاد پویا و رو به رشد این شاخص روند کاهشی خواهد داشت، زیرا در پی رونق اقتصادی و گسترش تولید تعداد بیشتری از مشاغل و نیروی کار لازم خواهد بود.«کاهش نرخ بیکاری و افزایش اشتغال در کشور، از جمله مسائل بسیار اساسی و مهم است.»
ت) شاخص گسترش فعالیت بخش خصوصی
کاسته شدن از حجم تصدی دولت در اقتصاد که به منزله افزایش فعالیت بخش خصوصی و تعاونی است، همواره از عوامل اصلی افزایش بهره وری و رشد اقتصادی و حرکت به سمت رونق در اقتصاد محسوب شده و طبیعی است در کشوری که حجم تصدی بخش دولتی در اقتصاد زیاد است، برای حرکت به این سمت بخش خصوصی نیازمند کمک و حمایتهایی است که توان رقابت و حضور در کنار رقیب مقتدری چون دولت را داشته باشد. حضور بخش خصوصی در عرصههای گوناگون به افزایش سرمایه گذاری کشور کمک مینماید و سبب تحول جدی در مدیریت رو به رشد اقتصادی میشود.«مسأله افزایش سرمایهگذاری بخش خصوصی و کمک به بخش خصوصی که بتواند در زمینه مسائل اقتصادی کشور سرمایهگذاری کند، از جمله مسائل مهم و اساسی است».
ث) تشکیل سرمایههای بزرگ
یکی از شاخصهای اصلی در اقتصادهای بزرگ و روبه رشد جهان تشکیل سرمایههای بزرگ است این الزاما به معنی وجود ابر سرمایه داران و شکافهای عظیم طبقاتی نیست، بلکه این سرمایههای بزرگ و مجموعههای قدرتمند اقتصادی میتوانند از گرد هم آمدن شمار بسیاری سرمایههای کوچک حاصل شود.«... یکی از کارهای مهم در این باب، ایجاد تعاونیهاست که به وسیله تعاونیها سرمایههای بزرگ تشکیل بشود و بتوانند در مسائل مهم اقتصادی کشور سرمایهگذاری کنند و گرههای مهم را باز کنند و دولت بتواند این کار را انجام دهد. بایستی زیرساختهای حقوقی و قانونیاش آماده شود؛ این، یعنی حمایت از شکوفایی کار».
ج) استفاده بهینه از منابع یا صرفه جویی در مواد اساسی
استفاده درست یا حداکثری از منابع موجود در کشور، خود عامل بسیار مهمی در رشد و پیشرفت کشور است. شاید بتوان گفت که میزان هدر رفت یکی از منابع اساسی مثل آب یا انرژی که با هزینه بالایی در کشورها در اختیار مصرف کنندگان خانگی صنعتی یا کشاورزی قرار میگیرد، خود از شاخصهای مهم نشان دهنده وضعیت اقتصاد یک کشور در حرکت رو به رشد خود است. فقط توجه به این نکته که 90% از آب مورد استفاده در بخش کشاورزی در ایران هدر میرود، در کنار دانستن این نکته که 90% آب موجود در شبکههای آبرسانی کشور در اختیار بخش کشاورزی قرار میگیرد، نشان دهنده تحولات بسیار عظیمی است که در صورت استفاده درست از منابع و جلوگیری از هدر رفت، میتواند در کشور با این منابع صورت گیرد.نکته مهم در افزایش سهم بهره وری توجه به ضرورت آموزش مردم است، زیرا بهره وری در ارتباط تنگاتنگ با مفهوم منابع انسانی است و در صورت تغییر نیافتن نیروی انسانی نمیتوان انتظار تغییر چشمگیری در شاخص بهره وری را داشت
صرفهجویی در موارد اساسی، از جمله صرفهجویی در مصرف آب
«امروز 90 درصد آبی که ما در کشور مصرف میکنیم، در بخش کشاورزی مصرف میشود. اگر دولت به توفیق الهی بتواند شیوههای آبیاری کشاورزی را اصلاح کند، اگر از این 90 درصد، 10 درصد کم بشود، شما ببینید چه اتفاقی میافتد. در واقع امکانات بهرهبرداری از آب در بخش غیر کشاورزی دو برابر میشود که این بسیار چیز مهم و با ارزشی است».چ) مشارکت مستقیم مردم
«مشارکت مستقیم مردم در امر اقتصاد، لازم است؛ این نیازمند توانمند شدن است، نیازمند اطلاعات لازم است که اینها را باید مسئولین در اختیار مردم بگذارند و امیدواریم انشاء اللَّه این روند روزبه روز توسعه پیدا کند...البته رسانهها و رادیو و تلویزیون نقش دارند و میتوانند مردم را آگاه کنند؛ دولت هم باید فعال برخورد کند و بتوانند انشاء الله مسأله اقتصادی را پیش ببرند».
بخش اقتصاد تبیان
منبع : تابناک
لینک مرتبط :
به فرمایشات رهبری عمل شده است؟
جهاد اقتصادی و افق 14 سال پیش رو