تبیان، دستیار زندگی
آقا! ذکر می خواهید، یکی از اسماء قرآن ذکر است، ذکر همان قرآن است، البته دقت داشته باشید چطور برای درس وقت معین دارید، برای قرآن هم همینطور باشد.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

اسرار چند آیه در بیان علامه

علامه حسن زاده آملی

آقا! ذکر می خواهید، یکی از اسماء قرآن ذکر است، ذکر همان قرآن است، البته دقت داشته باشید چطور برای درس وقت معین دارید، برای قرآن هم همینطور باشد.

بسم الله الرحمن الرحیم

در نوشتار «سفره رحمت رحیمیه»، چند نکته از علامه ذوالفنون حسن زاده آملی برای معرفتی بیشتر نسبت به کتاب خدا، بیان شد.

در ادامه، برخی از اسرار و برکات بعضی از آیات قرآن را، از زبان ایشان می خوانیم:

کلاس درس خدا

علامه حسن زاده می فرمودند:

«آقا! ذکر می خواهید، یکی از اسماء قرآن ذکر است، ذکر همان قرآن است، البته دقت داشته باشید چطور برای درس وقت معین دارید، برای قرآن هم همینطور باشد؛ یک درس را قرآن قرار دهید، در پیشگاهش به درس بنشینید، استاد هم خدا باشد!» (1)

 و فرمود:

«ذکر، یکی از نامهای قرآن شریف است: وَ القُرءَانِ ذِی الذِّکرِ (2)، إنَّانَحنُ نَزَّلنَاالذِّکرَوَإِنَّالَهُ لَحَافِظُونَ (3) چه بسا عزیزانی به بنده فرمودند که ذکری به ما بدهید؛عرض کردم: «مگر خود قرآن ذکر نیست؟»

ما در این درس و بحث، داریم با اصطلاحات و مفاهیم قرآنی نزدیک می شویم؛ حالا اینها را بدانیم و از متن قرآن و آن «ذکر» برکنار باشیم؟! ازهم اکنون خودتان را تعدیل بفرمایید، جوان هستید، قریب العهد به مبدأ هستید، بعدها در ادامه زندگی کارمشکل می شود...» (4)

سوره دخان

درباره فضیلت سوره دخان، از امام باقر علیه السلام حدیث شده که «هر كس سوره دخان را در نمازهاى فریضه و نافله خود بخواند، خداوند او را روز قیامت جزء امان یافتگان مبعوث خواهد فرمود، و او را زیر سایه عرش خود جا داده، و حسابش را آسان برسد، و نامه عملش به دست راستش داده شود.» (5)

مشابه این روایت، از امام صادق علیه السلام نقل گردیده است. (6)

علامه بزرگوار، حسن زاده آملی می فرماید:

«خواندن سوره دخان، موجب پیوند نفس با جهان ملکوت، و ارتباط نفس با ارواح و نفوس مجرده که از بدنهایشان جدا شده اند می شود.

این مطلب را برخی از اساتیدم -اعلی الله تعالی مقامه الشریف و رفیع درجاته- فرموده اند.» (7)

سوره واقعه

استاد حسن زاده آملی:

«سوره غِنى (واقعه) را بخوانید، تا غَنىّ در علم، و بعدا هم چیزهاى دیگرى شوید؛ چون روایت شده است.» (8)

یک اسم، یک دوا در «یس»

علامه عارف حسن زاده آملی نقل می فرمودند:

«یکی از مشایخ روایت می کرد که در سوره مبارکه یس، اسمی است که بر طرف می شود به برکت آن، کوری مادرزاد و پیسی.

او را گفتند که آیا اگر کسی تمام سوره را بخواند، نفعی از این مقوله که می گوید به او خواهد رسید؟

جواب داد:

هر گاه حکیم یک دوا را برای مرضی مقرر کرده باشد و آن دوا در دکان عطاری باشد و مریض برود تمام ادویه دکان او را بخورد، آیا نفعی به او خواد رسید؟ همچنین است این اعمال.» (9)

یادآور می شود که خواندن سوره یس فضیلت خودش را دارد، به عنوان نمونه:

و ابو بصیر از حضرت صادق علیه السلام روایت كرده كه فرمود: البتّه براى هر چیزى قلبى است و قلب قرآن سوره یس است پس هر كس در روز پیش از آنكه شام كند بخواند در روز آن از حفظ شدگان و روزى داده شدگان باشد تا شب كند و هر كس در شب بخواند پیش از آنكه بخوابد خدا بر او هزار فرشته مأمور كند تا او را از هر شیطانى پلیدى و از هر آفتى حفظ نماید... (روایت مفصل است و ادامه دارد.) (10)

سوره اخلاص

عبد اللَّه بن مسعود گوید: رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله فرمود:

یَعْجِزُ أَحَدُكُمْ أَنْ یَقْرَأَ كُلَّ لَیْلَةٍ ثُلُثَ الْقُرْآنِ؛ آیا فردى از شما توان آن را ندارد كه هر شب یك سوم قرآن را بخواند؟

عرض كردند: چه كسى قادر خواهد بود كه چنان كند؟ فرمود:

قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ ثُلُثُ الْقُرْآن؛ سوره قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَد یك سوم قرآن است. (11)

و از امام صادق علیه السلام حدیث است که: پدرم (علیه السلام) می فرمود:

قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ ثُلُثُ الْقُرْآنِ وَ قُلْ یا أَیُّهَا الْكافِرُونَ رُبُعُ الْقُرْآن‏ (12)؛ سوره قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَد یك سوّم قرآن است و سوره قُلْ یا أَیُّهَا الْكافِرُونَ یك چهارم قرآن است‏. (13)

علامه حسن زاده آملی توضیح می دهند:

«در روایات فریقین آمده است كه: سوره اخلاص ثلث قرآن است و قرائت آن معادل ثلث قرآن. بیانش این است كه اصول دین توحید و نبوت و معاد است و سوره اخلاص توحید است، لذا اگر آیات توحیدیه قرآن را یك جا در نظر بگیریم، سوره اخلاص همه آنها را حائز است؛

و قرائت را مراتب بى نهایت است، مطابق مراتب قرآن؛ و از این مراتب، یك مرتبه آن قرائت این نشئه عنصرى است كه با دهن و لفظ است؛ و  به مراتب عوالم، در روایت آمده است كه: اقْرَأْ وَ ارْقَ‏ [بخوان و بالا برو] (14)، پس چون سوره اخلاص را بخوانى و بالا بروى، یك ثلث قرآن را قرائت كرده اى.» (15)

تاثیر مداومت بر آیه نور

آیت الله حسن زاده آملی می نویسد:

«اكثار و دوام آیه نور موجب انكشاف حقایق است؛ چنان كه خودش نور است، نور عین و عین نور است؛ و با آداب آن، نور على نور است؛ چنان كه عددش نور است و با این عدد كه در نزد خواص با شرائطى منظور است، سبب شرف حضور باهر النّور مولود عام نور است.

از رسول اللَّه صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم است كه: اللهم اجعل لى فى قلبى نورا و فى سمعى نورا و فى بصرى نورا؛ خداوندا در هر یك از دل و گوش و دیده ام نورى قرار ده.» (16)

یاد آور می شود که آیه نور که بسیار مورد بحث و تدقیق مفسران و محققان قرا گرفته، آیه 35 سوره مبارکه نور می باشد: اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ  مَثَلُ نُورِهِ كَمِشْكَوةٍ فِیهَا مِصْبَاحٌ...وَ اللَّهُ بِكلُ‏  شىَءٍ عَلِیم‏

یک از برکات آیة الكرسى

از آیات عجیبی که در بزرگی و فضیلت  و برکات آن، مطالب زیادی در روایات و تفاسیر بیان شده است، «آیة الکرسی» می باشد که یک نمونه از برکاتش درمان درد چشم و حفظ نور چشم است.

در حدیث است که:

إِذَا اشْتَكَى أَحَدُكُمْ عَیْنَیْهِ فَلْیَقْرَأْ آیَةَ الْكُرْسِیِّ وَ لْیُضْمِرْ فِی نَفْسِهِ أَنَّهَا تَبْرَأُ فَإِنَّهَا تُعَافَى إِنْ شَاءَ اللَّه‏ (17)

هر گاه كسى از شما گرفتار درد چشم شد، آیة الكرسى را بخواند و در دل چنین پندارد كه خوب مى‏شود (با اعتقاد نیك به بهبود یافتن آن بخواند)، پس ان شاء اللَّه بهبود یابد. (18)

علامه حسن زاده آملی می فرماید:

«دست بر دیدگان مى گذارى و آیة الكرسى را براى حفظ نور چشم مى خوانى، در این حال نفس ناطقه گوهر آن سویى از توجه به ملكوت نیرو مى گیرد، و به تصور و تعمل و انشاء خود در قُوا و محل آنها و در اعضاء و جوارح خود اثر مى گذارد كه توجهات و تصورات نفسانى را در بدن و قوى و احوال آن تأثیرى بسزا است، فافهم.» (19)

آیات آخر سوره فرقان

آیت الله حسن زاده آملی نگاشته اند:

«چند آیه آخر سوره مباركه فرقان، از آیه‏ «وَ عِبادُ الرَّحْمنِ الَّذِینَ یَمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْناً» تا آخر سوره، براى اهل بصیرت دستور العمل كلّى است.

خداوند سبحان توفیق عطا فرماید كه قرآن كریم را كه همه آن دستور العمل و برنامه الهى مدینه فاضله ساز و انسان ساز است كه:إِنَّ هذَا الْقُرْآنَ یَهْدِی لِلَّتِی هِیَ أَقْوَمُ‏ در متن امور و شئون زندگى خودمان بكار بندیم.

همچنان كه درست نگهدارى هر صنعت را كتابى و دفتر و دستورى است انسان را نیز كه بزرگترین صنعت الهى است كتابى به نام قرآن است كه دستور صانع این صنعت عظیم براى حفظ و درست نگهدارى و به كمال و سعادت رساندن آن است و اللَّه سبحانه ولى التّوفیق.» (20)


پی نوشت ها:

(1)   سایت صالحین به نقل از کتاب «جمع پراکنده»

(2)   سوره ص، آیه 1

(3)   سوره الحجر، آیه 9

(4)   شرح اشارات وتنبیهات ابن سینا، نمط ششم، علّامه حسن زاده آملی

(5)   مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج‏9، ص91؛ ترجمه جوامع الجامع، ج‏5، ص543؛ ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج‏22، ص282

(6)   المصباح للكفعمی (جنة الأمان الواقیة)، ص445

(7)   سایت صالحین به نقل از کتاب «جمع پراکنده»

(8)   پندهاى حكیمانه علامه حسن زاده آملى، عباس عزیزى

(9)   کتاب پندهای حکیمانه در آثار علامه حسن زاده آملی و کتاب جمع پراکنده

(10) ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج‏20، ص360؛ ترجمه جوامع الجامع، ج‏5، ص232

(11)  معانی الأخبار، ص191؛ معانی الأخبار- ترجمه محمدى، ج‏1، ص418-419، باب 182

(12) الكافی، ج‏2، ص621، باب فضل القرآن

(13)  اصول كافى- ترجمه كمره‏اى، ج6، ص447

(14)   تفسیر القمی، ج‏2، ص260؛ الكافی (ط - الإسلامیة)، ج‏2، ص606، باب فضل حامل القرآن؛ من لا یحضره الفقیه، ج‏2، ص628

(15)   پندهای حکیمانه علامه حسن زاده آملی، عباس عزیزی

(16)   در آسمان معرفت، ص77؛ انسان و قرآن، ص79؛ منهاج النجاح فی ترجمة مفتاح الفلاح، مقدمه‏2، ص25

(17)   الخصال، ج2، ص616؛ بحار الأنوار، ج‏10، ص95، باب7

(18) احتجاجات- ترجمه جلد چهارم بحار الانوار، ج2، ص90؛ تحف العقول- ترجمه جعفرى، ص96

(19)  هزار و یک نکته

(20)   منهاج النجاح فی ترجمة مفتاح الفلاح، مقدمه‏2، ص26

تهیه و فرآوری : حامد رهنما ، گروه حوزه علمیه تبیان