آیا مردم به خواسته خود خواهند رسید؟

حسنی مبارك، رئیس جمهور مخلوع مصر در 11فوریه (22بهمن)، كناره‌گیری خود از قدرت را اعلام كرد و مردم مصر پس از شنیدن این خبر با حضور در خیابان ها و میادین، پیروزی انقلاب 25 ژانویه را جشن گرفتند، اما پس از آن گزارش هایی منتشر شد كه وضعیت جسمانی حسنی مبارك را نامناسب اعلام می‌کرد و از آن تاریخ تاكنون گزارش‌های ضد و نقیضی در مورد دیكتاتور سابق این كشور اعلام می‌شود.

مردم مصر كه خواستار محاکمه مبارک بودند، در جمعه موسوم به «نجات انقلاب» با تجمع میلیونی خود و همراه داشتن پارچه نوشته و شعارهایی، خواستار بازداشت و محاكمه حسنی مبارك شدند.

عصبانیت مردم از آنجا سرچشمه می‌گرفت كه شورای عالی نیروهای مسلح مصر هرگونه اطلاع رسانی در مورد دیكتاتور سابق را ممنوع كرده بود به خواسته مردم در مورد دستگیری و محاكمه آن تن نمی‌داد.

در 12 فوریه گزارش‌هایی منتشر شد كه در آن بر وخامت وضعیت جسمانی مبارك تاكید شده بود و در 17 فوریه نیز، گزارش‌هایی منتشر شد كه براساس آن حسنی مبارك به حالت «كما» رفته و برخی دیگر نیز از به شماره افتادن نفس‌های فرعون مصر سخن به میان آوردند.

عامل دیگری كه باعث افزایش حساسیت مردم به سرنوشت مبارک شد، انتشار گزارشی در سوم مارس در روزنامه الاخبار بود كه «یاسر مررزوق» سردبیر آن به داشتن روابط بسیار نزدیك و صمیمانه با نظامیان حاكم معروف است.

در این گزارش خاطر نشان شده بود، مبارك در حال معالجه سرطان «پانكراس» خود در بیمارستان پایگاه تبوك عربستان است و بایستی هر پنج روز یك‌بار نیز به مدت یك ساعت شیمی درمانی شود.

اما شورای عالی نیروهای مسلح پس از مواجه شدن با خشم مصری‌ها، به سرعت این خبر را تكذیب و اعلام كرد كه او در منطقه تفریحی شرم الشیخ است.

هنوز یك ماه از این گزارش نگذشته بود كه در 28مارس روزنامه الاخبار مجددا گزارشی از وضعیت حسنی مبارك را به چاپ رساند و به نقل از منابع مطلع تاكید كرد، رئیس جمهور سابق مصر و خانواده‌اش در پایگاه نظامی تبوك عربستان برای معالجه بیماری وی بسر می‌برند.

این‌بار هم شورای نظامی گزارش منتشره را تكذیب و اعلام كرد، مبارك و خانواده‌اش در بازداشت خانوادگی در شرم الشیخ بسر می‌برند.

به هر حال پس از پیروزی انقلاب 25 ژانویه، سوالی كه در ذهن همه مصریان است، این كه مبارک در كجا پنهان شده و پس از اینكه نتوانستند پاسخ این سوال را دریافت كنند، خود دست بكار شده و با تظاهرات میلیونی در میدان «التحریر»، خواستار روشن شدن وضعیت زندگی مبارك شدند.

دكتر عمار علی حسن، رئیس مركز مطالعات استراتژیك خاورمیانه مصر در مورد اهداف نظامیان حاكم برای نجات جان دیكتاتور سابق می‌گوید: سناریوی كناره‌گیری مبارك از قدرت بشرط تامین جان خود و خانواده‌اش در صورت خروج از مصر از آغاز انتفاضه‌ای كه به پیروزی انقلاب 25ژانویه منجر شد، مطرح بود.

وی افزود: در 7فوریه و پنج روز قبل از كناره گیری مبارك از قدرت، سفیر آلمان در قاهره، در نشستی با فرهیختگان از آنها یك سوال پرسید كه اگر آلمان مبارك را بپذیرد، آیا وجهه این كشور در نزد مردم مصر و خاورمیانه تخریب خواهد شد یا نه؟

این سوال اگر چه نشان دهنده آغاز اقداماتی برای كنار زدن دیكتاتور از مسند قدرت بود، اما بهر صورت، وجهه آلمان را در نزد مردم موثرترین كشور عربی درخاورمیانه تخریب می‌كرد. در دومین روز پس از این نشست، سفیر وقت آلمان با نخست‌وزیر تازه منصوب شده توسط  معاون مبارك دیدار و در مورد سرنوشت دیكتاتور بحث و تبادل نظر كرد و توافقاتی برای خروج مبارك از مصر و سفر او به آلمان تحت پوشش ادامه معالجات پزشكی بعمل آمد.

قرار بود در صورت خروج مبارك از مصر، وی پس از گذراندن مدت زمان كوتاهی از اقامتش در آلمان از آن كشور به «دبی» سفر كند و در آنجا دوران تبعید خود را بگذراند.

سفر ناگهانی وزیرخارجه امارات به مصر درست یك روز پس از این توافق، شایعه خروج مبارك از كشور را تقویت كرد و خشم و نفرت فراوان مردم را موجب شد.

حسنی مبارك بر مبنای این توافق در شب 10 فوریه طی یك سخنرانی رادیو تلویزیونی، كناره گیری خود از مسند ریاست جمهوری مصر را به نفع معاونش رسماً اعلام كرد.

اما سرنوشت این دیكتاتور طور دیگری رقم خورد و برخی از عوامل باعث شد كه مبارك به خواسته‌اش مبنی برخروج از مصر دست نیابد.

حسنی مبارك پس از كناره‌گیری از قدرت به شرم الشیخ رفت تا در یك فرصت مناسب سناریوی خروج خود از مصر را اجرا كند، اما در نهایت با اقامت اجباری در شرم الشیخ مواجه شد.

مبارك و مقاومت در برابر عدالت

حسنی مبارك هرگز به مخیله‌اش خطور نمی‌كرد كه روزی باید پاسخگوی اعمال و رفتار خود و وزیرانش باشد، به همین دلیل در ابتدا با خیال راحت در شرم الشیخ سكنی گزید، اما پس از آن تلاش كرد از شرم الشیخ خارج شود،  ولی اعتراضات مردمی باعث شد كه دولت موقت و سپس شورای عالی نیروهای مسلح، اقدامات امنیتی را در مورد وی به اجرا بگذارد و دیكتاتور از فرار از مصر صرف‌نظر كند.

شورای عالی نیروهای مسلح زیرفشارهای مردمی ابتدا دستور به تشكیل كمیته‌ای درباره دارایی‌ها و اموال حسنی مبارك و خانواده‌اش داد و سپس این موضوع را منكر شد كه هیچ هواپیمایی در شرم الشیخ برای خروج مبارك از مصر فراهم نشده است.

در آوریل سال‌جاری دادستان كل مصر احضاریه «محمد حسنی مبارك» و دو فرزندش به نام‌های «جمال و علاء» را به اتهام تشویق به كشتار انقلابیون و فسادمالی از جمله حیف و میل اموال عمومی صادر كرد.

روزنامه «هاآرتص» در گزارشی اذعان كرد: پیش بینی وحشت اسرائیل از رفتن مبارك كه سال‌های پیش بر سر زبان‌ها افتاده بود، سرانجام محقق شد و تل آویو دوست بسیار نزدیكی را در مصر از دست داد و اگر چه او مجری اوامر و دستورات آمریكا و ما بود، اما پیش‌بینی در مورد جانشین آینده وی بسیار دشوار خواهد بود.

یك هفته پس از ارسال احضاریه به مبارك و فرزندانش، علاء و جمال برای پاسخگویی به اتهامات خود به زندان مركزی «طره» در حومه قاهره منتقل و به مدت 15 روز بازداشت شدند.

در مورد حسنی مبارك دولت مصر اعلام كرد، رئیس جمهور مخلوع به علت حمله قلبی در حین بازجویی به بیمارستان شرم الشیخ منتقل و تحت درمان قرار گرفته است.

درحالی كه روزنامه «الاهرام» اعلام كرد: مبارك به بهانه بیماری به بیمارستان شرم الشیخ رفت، تا مجبور نباشد به سؤالات بازرسان پاسخ بدهد.

ده‌ها تظاهركننده نیز ضمن تحصن درمقابل این بیمارستان در شرم الشیخ، مبارك را تقبیح كردند. درحالی كه دیكتاتور سابق فارغ از مسائل جاری، ساعاتی قبل از آن از مرسدس بنز ضدگلوله پیاده و تحت تدابیر شدید امنیتی به بخش هرمی شكل ساختمان بیمارستان كه متعلق به ریاست جمهوری بود، رفت.

پس از بهبود نسبی حال دیكتاتور سابق مصر تحت تدابیر شدید امنیتی مبارك به یك واحد نظامی نزدیك به مركز امنیتی استان سینا منتقل و «عبدالله الشاذلی» از وكلای دادستانی سینا از وی تحقیق كرد.

به هرجهت از دیدگاه بسیاری از كارشناسان بازداشت حسنی مبارك و فرزندانش راه را برای محاكمه وی فراهم می‌كند و به تردیدها درباره تلاش برخی افراد در مصر برای حمایت از رئیس جمهور سابق و دو فرزندش پایان می‌دهد.

اگرچه برخی نیز این اقدام شورای عالی نیروهای مسلح را كه محمدحسین طنطاوی رئیس آن از دوستان بسیار نزدیك حسنی مبارك است، را اقدامی برای آرام كردن جو ملتهب درمصر عنوان كرده‌اند، اما محاكمه دیكتاتور نقطه عطفی در انقلاب 25 ژانویه است.

مبارك: من مقصر نیستم

حسنی مبارك درجریان تحقیقات اعلام كرد كه تصمیم گرفته بود، در چهارمین روز تظاهرات مردمی از قدرت كناره‌گیری كند و به هیچ وجه دستور تیراندازی و یا حمله به معترضان را نداده است.

وی در مقابل سؤال بازپرس در مورد دستور تیراندازی به مردم گفت: اگر یكی از فرماندهان وزارت كشور درجریان تحقیقات، اسم من را بیاورد كه من دستور حمله به تظاهركنندگان را داده‌ام دروغ گفته است!

این درحالی است كه «عمرسلیمان» (جانشین مبارك پس از كناره گیری) طی اعترافاتی صریحا از صدور دستور شلیك به تظاهركنندگان توسط رئیس جمهور مخلوع سخن بمیان آورد.

دیكتاتور مصر درباره اتهامات سوءاستفاده از قدرت و چپاول اموال عمومی نیز گفت: من و خانواده‌ام درمعرض حملات ظالمانه و ادعای باطل قرارگرفتیم كه هدف از آن خدشه واردكردن به وجهه من و درستی من است.

مبارك هنگام بازجویی و برای اینكه خود را از كشتار مردم مصر تبرئه كند، گفت: من با وزیر كشور سابق یك بار صحبت كردم و از وی خواستم كه با تظاهركنندگان با احتیاط فراوان برخورد كند و اگر دستوری خلاف این موضوع صادر شده و آن را به من نسبت داده‌اند آن را تكذیب می‌كنم.

اما در همان هنگام گزارشی در مورد مبارك در یك روزنامه صهیونیستی منتشر شد كه نشان دهنده چهره ضدمردمی و نوكر صفتی دیكتاتور مصر در طی سه دهه حكومت وی بود.

روزنامه «هاآرتص» در گزارشی اذعان كرد: پیش بینی وحشت اسرائیل از رفتن مبارك كه سال‌های پیش بر سر زبان‌ها افتاده بود، سرانجام محقق شد و تل آویو دوست بسیار نزدیكی را در مصر از دست داد و اگر چه او مجری اوامر و دستورات آمریكا و ما بود، اما پیش‌بینی در مورد جانشین آینده وی بسیار دشوار خواهد بود.

سند جنایت مبارك

كارنامه حسنی مبارك در طول سه دهه حكومت وی بر مصر مملو از جنایت و سركوب معترضان است. او در طول 30 سال تكیه زدن بر مسند قدرت همانند سایر دیكتاتورهای سلف خود به قلع و قمع مخالفان روی آورد.

اما با وجود اینكه مردم مصر هرگز جنایات او را فراموش نكرده‌اند با این حال داستان زندگی هریك از قربانیان انقلاب 25 ژانویه خود سند گویایی از درنده‌خویی دیكتاتور فرتوت این كشور بشمار می‌رود و مردم مصر بی‌صبرانه در انتظار محاکمه مبارک هستند.

قبس زعفرانی

بخش سیاست تبیان