مصر در راه بازنگری پیمان کمپ دیوید

با سرنگونی دیکتاتور مصر فضا برای مطرح شدن خواسته های مردمی سرکوب شده 4 دهه اخیر مردم و جوانان این کشور فراهم شده که یکی از این موارد بازنگری در پیمان کمپ دیوید است. این مساله یکی از خواسته های اساسی مردم مصر در جهت حمایت از مقاومت است که امروز از طرفدولت این کشور نیز مورد تاکید قرار گرفته است.

از مهمترین حوادثی که در تاریخ انقلاب فلسطین روی داد و نقطه عطفی در روابط اعراب و اسرائیل به شمار می رفت، پیمان کمپ دیوید در سال 1978 میلادی است. مصر پس از جمال عبدالناصر از اوایل دهه هفتاد میلادی و بویژه پس از جنگ رمضان سازش را آغاز کرده بود. سادات در 1972 میلادی مستشاران نظامی شوروی را از مصر اخراج کرد. و در سال 1975 میلادی نیز قرارداد سینا را با اسرائیل منعقد ساخت و سرانجام در 1978 میلادی در محل کمپ دیوید با مناخیم بگین، نخست وزیر اسرائیل و جیمی کارتر و رئیس جمهور آمریکا پیمان صلح با اسرائیل را منعقد ساخت. مصر اولین رژیم عرب بود که موجودیت رژیم غاصب قدس را به رسمیت شناخت و شکافی میان عربها به وجود آورد. این واقعه مصادف بود با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران.

پیمان کمپ دیوید پس از دوازده روز مذاکرات مخفی و با میانجی‌گری ایالات متحده در کمپ دیوید که یکی از استراحتگاه‌های مقام ریاست جمهوری در ایالات متحده آمریکا است نهایی شد و در تاریخ ۱۷ سپتامبر ۱۹۷۸ با حضور جیمی کارتر، رئیس جمهور وقت ایالات متحده آمریکا در کاخ سفید به امضا نهایی رسید. پیمان کمپ دیوید اولین پیمان صلح میان طرفین جنگ اعراب و اسرائیل بود که به صلح میان مصر و اسرائیل انجامید.

1 - نیروهای صهیونیستی باید ظرف مدت سه سال پس از عقد پیمان از صحرای سینا عقب بنشیند. این امر در وضعی صورت  می گرفت که بسیاری از سرزمینهای کشورهای دیگر در خط مقدم، از جمله بلندیهای جولان متعلق به سوریه، نوار غزه و حاشیه غربی رود اردن در کشور اردن، در اشغال رژیم صهیونیستی قرار داشت که در قرار داد یاد شده بالا هیچ اشاره ای به باز پس گیری آنها نشده بود. در حقیقت اصل اول این قرار داد نشان می داد که صلح مورد ادعای سادات تنها مختص مصر بوده است، نه کشورهای دیگر خط مقدم، و این به آن معنا بود که مصر از همه مسئولیتهایی که در قبال اعراب داشت و خود نیز ادعای آن را پیوسته مطرح می کرد، سر باز زده و منافع خود را بر منافع جهان عرب ترجیح داده بود.

2- لزوم برقراری روابط دوستانه و روابط کامل دیپلماتیک بین طرفین، که این اصل مبین این نکته بود که موجودیت اسرائیل- که از بدو پیدایش هیچگاه به صورت کشوری با مبانی حقوقی و قانونی از سوی جهان سوم پذیرفته نشده بود – به دست سادات رسما شناسایی می شد. این مسئله بزرگترین ضربه ای بود که یک کشور اسلامی و عربی می توانست به مبارزات چند ده ساله همه مبارزان آزادی سرزمین اشغالی وارد آورد.

3- سومین اصل شناسایی تمامیت ارضی بود. در حقیقت این اصل همه تجاوزگریهای صهیونیستها را برای اشغال و غصب سرزمینهای اسلامی و عربی، نادیده می گرفت و سرزمینهایی را که تروریستهای صهیونیست با کشتار فلسطینیان به چنگ آورده بودند، جزء مایملک کشور موهوم اسرائیل قلمداد می کرد.

4- پیمان کمپ دیوید خواستار نیروهای استقرار نیروهای حافظ صلح سازمان ملل در منطقه مرزی سینا بود.

5- عبور و مرور کشتیهای رژیم صهیونیستی را از آبراه سوئز مجاز می شمرد و این کشور را از نیمه محاصره ای که قبل از آن وجود داشت، خارج می ساخت.

6- شروع مذاکرات درباره خود مختاری فلسطینیان در نوار غزه و ساحل غربی رود اردن به فاصله یک ماه پی از عقد قرارداد صورت گیرد. این مذاکرات به موقع آغاز شد، اما هیچگاه به انتها نرسید.

7- انتخابات برای تعیین یک دولت خود مختار در نوار غزه و ساحل غربی رود اردن، و سپس یک عقب نشینی 5 ساله نظامی و غیر نظامی، توسط اشغالگران صهیونیستی می بایست صورت میگرفت. اما این اصل نیز همچون اصل خود مختاری فلسطینیان هیچ گاه به نتیجه نرسید.

8- یک کمیسیون به منظور رسیدگی به کلیه ادعاهای مالی بین طرفین تشکیل شود. این اصل نیز پس از گذشت یکی دو سال از عقد پیمان کمپ دیوید منجر به گسترش یک جاذبه رابطه اقتصادی رژیم صهیونیستی با مصر شد و سرمایه گذاران اسرائیلی برای جذب سرمایه های مصر و کسب سود از نیروی کار و شرایط اقتصادی مصر راهی این سرزمین شوند.

امضای پیمان کمپ دیوید در افکار عمومی جهانی باعث به وجود آمدن امید کاذب آشتی و صلح میان اعراب و اسرائیل و آغازی برای صلحی پایدار در منطقه خاورمیانه شد، از همین روی بنیاد نوبل در سال ۱۹۷۸ جایزه صلح خود را به طور مشترک به انور سادات و مناخیم بگین اهدا کرد.

در هنگام امضای پیمان کمپ دیوید، اردشیر زاهدی آخرین سفیرکبیر ایران، قبل از پیروزی انقلاب ایران (۱۳۵۷) در ایالات متحده به نمایندگی از شاه ایران شرکت داشت و از سوی ایران پیمان صلح میان مصر و اسرائیل را به مردم هردو کشور تبریک گفت. پس از انقلاب ۱۳۵۷ و تشکیل نظام جمهوری اسلامی ایران با پیمان مذکور به مخالفت برخاست و از به رسمیت شناختن آن امتناع ورزید.

امروزه و در پی در پی استعفای حُسنی مبارک از مقام ریاست‌جمهوری مصر در تاریخ ۱۰ فوریه ۲۰۱۱ میلادی و واگذاری اختیارات کشور به شورای عالی نیروهای مسلح مصر این شورا با انتشار بیانیه‌ای بر تعهد این کشور به معاهدات بین‌المللی و منطقه‌ای مصر، از جمله «پیمان کمپ دیوید» تاکید کرد.

در جدیدترین اظهارات وزیر امور خارجه مصر تاکید کرده است که آشتی ملی فلسطین از مهمترین اهدافی بود که قاهره برای تحقق آن تلاش کرد و در گام بعدی دولت مصر به پایان محاصره نوار غزه پایبند است.

نبیل العربی، وزیر امور خارجه‌ی مصر  درباره پیمان کمپ دیوید میان قاهره و تل آویو نیز اظهار داشته است که هیچ بند محرمانه‌ای در پیمان صلح مصر و اسرائیل وجود ندارد، البته این پیمان روابط دوجانبه را به حالت طبیعی بازگرداند که از آن به عنوان "عادی سازی" نام برده می‌شود. این توافقنامه به اسرائیل هیچ شرایط خاصی نداده است اما هم‌اکنون زمان بازنگری در آن فرا رسیده است. در اینجا میزان پایبندی دو طرف به تعهداتشان مطرح است.

هم اکنون و با انقلاب مردم مصر شرایط به گونه ای رقم خورده که دولت مردمی مصر خواهان پایان دادن به سرخوردگی 3 دهه ای در میان جهان عرب و اسلام به علت امضای این قرار داد است. هم اکنون باید کشورهای منطقه و به ویژه عربی در پی راهکاری برای بازنگری در این پیمان باشند تا از این طریق بتوان حقوق مردم مظلوم فلسطین را به نحو مطلوبی اعاده کرد.

هاتف پوررشیدی

بخش سیاست تبیان